Casanova voor een spotprijs!

Uitgeverij Van Oorschot, wonende op de Herengracht n°613 in Amsterdam, heeft een aanbieding die niemand kan afslaan die nog goed bij zijn hoofd is. De vertaling van Theo Kars, van de Het Verhaal van mijn Leven van Giacomo Casanova. Drie banden met een lintje, vierduizend bladzijden dundruk, tweehonderd illustraties van Auguste Leroux, en dat voor 75 euro in plaats van 175.

(hier te koop!)

Nu had ik Casanova al gelezen, jaren terug, en ik vond zijn memoires een van de geweldigste boeken die ik ooit gelezen had.

Voor de Franse tekst verwijs ik naar een tekstje dat ik in 2008 schreef; ik vroeg me toentertijd af hoe in ’s hemelsnaam de woordspelingen vertaald konden worden.
Kars koos de verstandigste weg, zoals u kunt lezen in deel I, op pagina 711. De scène speelt in de opera in Parijs, en de jonge Casanova zit onder de loge waar Mme de Pompadour, Richelieu en nog een paar anderen plaats hadden genomen.

Even vooraf: een cordon bleu is een ridder van de orde van de Heilige Geest, herkenbaar aan zijn blauwe lint, niet het gerecht waar u en ik  aan denken.

De meestervertaler nu aan het woord:

Omdat ik verkouden was, snoot ik mijn neus te vaak. Dezelfde cordon bleu, die ik niet kende – het was de maréchal de Richelieu–, zei mij dat de ramen van mijn kamer kennelijk niet goed gesloten waren geweest.
‘Neemt u mij niet kwalijk mijnheer; ze zijn zelfs calfoutrées.’*
Er werd toen langdurig gelachen, en ik voelde me vernederd, omdat ik besefte dat ik het woord ‘calfeutrées’ verkeerd had uitgesproken.
Een halfuur later vroeg mijnheer de Richelieu mij welke van de twee actrices ik mooier vond.
‘Die daar.’
‘Zij heeft lelijke benen.’
‘Die ziet men niet, mijnheer, en verder is het zo dat ik bij het beoordelen van de schoonheid van een vrouw als eerste de benen terzijde schuif.’**
Door deze onbedoeld geestige opmerking waarvan ik de draagkracht niet kende, verwierf ik aanzien en werd het gezelschap in de loge nieuwsgierig naar mij. De maréchal hoorde wie ik was van mijnheer Morosini persoonlijk. Die zei mij dat het hem genoegen zou doen als ik mijn opwachting bij hem zou maken.
___________

* calfoutrées: Casanova bedoelt calfeutrées, dat ‘dichtgestopt* (van gaten en kieren) betekent. Aangezien ‘foutre’ ‘neuken’ betekent, debiteert Casanova dus zonder het te beseffen een obsceniteit (‘dichtgeneukt’ in plaats van ‘dichtgestopt’).
** terzijde schuif: onvertaalbare woordspeling. Casanova gebruikt het werkwoord écarter, dat zowel ‘spreiden, uitspreiden’ als ‘opzij schuiven’ betekent.