Een reis naar de derde wereld

Scène 1: La cosa nostra

Decor: een verbindingsweg midden in het open veld op Sicilië, geen huis te bekennen in de omgeving. De baan wordt, net zoals dit bij ons gebruikelijk is in een stedelijke omgeving met veel gerij, opgebroken in een rijkelijk uitgebouwde underpass van honderden meters lengte, en daarnaast links en rechts twee zijbanen voor het plaatselijke verkeer. Dat er niet is, want niks valt er te beleven in de buurt, geen kip op straat, alleen wegen die van nergens naar nergens leiden. De maffia heeft hier zijn percentje geïnd op de infrastructuurwerken, zoveel is duidelijk. Zonder enige twijfel heeft de EU hiervoor het benodigde bedrag opgehoest.

Moraal van het verhaal: de plaatselijke onderwereld, hoewel voor de modale toerist compleet onzichtbaar, bepaalt nog altijd het gebeuren. Mijn broer vertelt met smaak dat hij, toen hij in een volksrestaurant een heerlijke avondmaaltijd opgediend kreeg, alle gesprekken stilvielen toen er enkele goed geklede jongemannen de eetzaal betraden. Nee, wèg zijn ze niet.

Scène 2: Agriturismo

Decor: de rurale boerderij uit het begin van de 18de eeuw, gelegen in het binnenland en volledig opgeknapt, voorzien van alle moderne faciliteiten, biedt thans onderdak aan de toerist. Heerlijk rustig. Alleen is er constant camerabewaking, raadt de eigenaar aan om de auto vooral helemaal leeg te maken, en krijg je een indrukwekkend hangslot om je ex-paardenstal af te sluiten (nadruk: gebruik vooral ook de grendel aan de binnenkant van de toegangsdeur).

Moraal van het verhaal: continu op de hoede zijn is een typische vereiste voor zij die zich begeven in de derde wereld.

Scène 3: Onzinnige bepalingen

Decor: een moderne, breed aangelegde baan tussen grote steden. Perfect uitgebouwd, zicht vooruit over zowat 2 km, rondom alleen maar natuur. Maximum snelheid 50 km en verboden om in te halen. Contrast: een binnenbaantje waar je maximaal 60 km/uur mag rijden (blijkens het bord) maar waar je je auto onherstelbaar beschadigt als je half zo snel rijdt.

Aanvullend decor: een slagboomloze spoorwegovergang waarin het rode licht tien minuten voor tijd aangaat alvorens er een treintje voorbijbommelt. In de hitte laat iedereen zijn auto draaien omdat anders de airco uitvalt. Milieubekommernis: zero, voor zover het oog reikt. Irritatieniveau: hoogste onderscheiding, cum laude. Zinloosheid: daar nog vèr boven.

Moraal van het verhaal: hier spreekt een veiligheidsingenieur. Wanneer je een bedrijf (en bij uitbreiding: een samenleving) opzadelt met onzinnige verbodsbepalingen neemt niemand het reglementaire kader nog ernstig. Zo’n manier van doen schreeuwt erom dat mensen alle regels aan hun laars lappen.

Voorbeeldje: in de zestiger/zeventiger jaren van vorige eeuw verplichtten sommige chemische bedrijven, die wilden demonstreren hoezeer ze de goede arbeidsomstandigheden au sérieux namen, alle kantoorbedienden om continu veiligheidsschoenen te dragen – hoewel dezen omzeggens nooit buiten hun administratieve omgeving kwamen. Resultaat 1: veiligheidsregels in zo’n bedrijven (en bij uitbreiding: samenlevingen) worden algemeen beschouwd als overtrokken en zinloos. Resultaat 2, een logisch gevolg van het voorgaande: alle werknemers nemen een loopje met de afspraken, ook al waren er sommige zinvol (en datzelfde geldt ook voor modale burgers wanneer deze met zo’n toestanden geconfronteerd worden). Onder meer heeft dit geleid tot een aantal ernstige catastrofes in dit soort risicodragende bedrijven (Tsjernobyl, Bhopal, Herald of Free Enterprise…).

Sindsdien weten we wel beter, want het huidige concept luidt: beperk het aantal gebods- en verbodsbepalingen, maar wees streng inzake het naleven van de consignes die er wèl zijn. Niets daarvan in Sicilië: honderden achterliggers hebben me ingehaald over een volle, al dan niet dubbele, lijn – en verkeerslichten en parkeerverboden worden beschouwd als een louter verfraaiing van de openbare weg, en politie is met geen ogen te bekennen.

Tja…

Ik ben altijd een ferm tegenstander geweest van de Liga Nord die het noorden van Italië (Padania zou dat moeten heten) wil losmaken van het zuiden. Ik begrijp die mensen daar uit het welvarende noorden nu wat beter. Moet je echt geld blijven pompen in landsgedeelten die klaarblijkelijk geen zin hebben om enige verantwoordelijkheid op te nemen over het wel en wee van hun eigen territorium? Is solidariteit (gezien vanuit het standpunt van de begunstigen) niet meer dan: ‘we geven uit waar we zin voor hebben en dragen daarvoor geen enkele verantwoordelijkheid, en schuiven de factuur door naar iemand anders?’. Onze eigen PS ziet die definitie alvast goed zitten, en ik begin stilaan te vinden dat we al die financieringsstromen best stopzetten, wegens bodemloosheid…

Overigens…

In Sicilië eet je heerlijk, en de mensen zijn oprecht vriendelijk. En de wortels van onze beschaving liggen daar open en bloot: de Grieks-Romeinse cultuur ligt er ostentatief te bekijken, de Siciliaanse barok is indrukwekkend en ook de islam heeft zijn sporen nagelaten (de eeuw dat de Mohammedanen het eiland bezet hebben, geldt nog altijd als de gouden eeuw, waar welstand gepaard ging met tolerantie). Allen daarheen!