Eenzame kerst in Laken

Het stramien is altijd hetzelfde. Eerst wat onschuldige algemeenheden, banaliteiten zeg maar, en dan komt de koning ter zake: hij haalt uit naar de Vlaams-nationalisten. Dat gebeurt echter nooit openlijk, maar altijd via allerlei venijnige insinuaties. In de jaren negentig bijvoorbeeld werd eerst door Boudewijn en later door Albert op een subtiele wijze een link gelegd tussen racisme, nationalisme, de Tweede Wereldoorlog, de burgeroorlog in ex-Joegoslavië en het Vlaams Blok. Die partij werd nooit bij naam genoemd, maar iedereen wist waarover het ging.

Een ander klassiek nummertje in de koninklijke toespraken (al sinds Boudewijn) is de waarschuwing voor het ‘openlijk of omfloerste separatisme’. Deze vileine retorische truc is er natuurlijk op gericht om alle Vlaamsgezinden, hoe gematigd ze ook zijn, verdacht te maken: zodra je als Vlaming op je strepen staat, ben je een omfloerste separatist. Ook de verwijzing naar de jaren dertig is een koninklijke gemeenplaats. Op kerstmis 1998 vertelde Albert bijna hetzelfde als vandaag. Ook toen werd een link gelegd tussen de jaren dertig en communautaire problematiek. De koninklijke toespraken zijn haast stuk voor stuk anti-Vlaams-nationalistische toespraken. Dat de koning de Vlaams-nationalisten op 24 december een slag onder de gordel geeft, dat is al even opzienbarend als het feit dat de paus op 25 december bidt voor wereldvrede.

Mediaheisa

Logisch dus dat de N-VA aanvankelijk nogal onderkoeld en schouderophalend reageerde op de koninklijke toespraak. Het waren de Vlaamse commentaarschrijvers die de bal op tweede kerstdag aan het rollen brachten. En dat is eigenlijk heel opmerkelijk als je bedenkt dat de koning niets meer deed dan napraten wat sinds jaar en dag ook te lezen valt in de stukken van diezelfde commentaarschrijvers. Het verheerlijken van de Belgische modelstaat en het op een geniepige wijze verdacht maken van al wie daar twijfels over durft te hebben: dat is het Vlaamse commentariaat niet bepaald vreemd. Vanwaar dan die mediaheisa? Natuurlijk is de monarchie altijd een dankbaar onderwerp om de kranten te vullen in een nieuwsarme periode. Maar ongetwijfeld was er toch iets meer aan de hand. Het lijkt erop dat het belgicisme bij de Vlaamse opiniemakers even moest wijken voor een oprecht gevoel van verontwaardiging: in hun ogen had de koning echt wel een democratische fatsoensgrens overschreden.

Dit siert de opiniemakers. Alleen blijft de vraag: waarom zijn ze nu opeens verontwaardigd over iets wat al zolang tot de normale geplogenheden van het koninkrijk behoort? Waar bleef de verontwaardiging in de jaren negentig, toen de koning herhaaldelijk een even duidelijke reprimande gaf aan de Vlaams Blok-kiezers? Waar bleef de verontwaardiging toen de koning in juli 2011 een donderpreek hield die even duidelijk als vandaag de N-VA viseerde? Zou het kunnen dat er na de gemeenteraadsverkiezingen iets fundamenteels is veranderd? Want zelfs met de beste wil van de wereld kun je het Vlaams-nationalisme nu niet meer afdoen als een marginale of een occasionele factor in de Belgische politiek. De kritische democratische massa van het Vlaams-nationalisme is zo groot geworden dat zelfs de koning er niet meer tegenop kan.

Vernedering

Zelden is een Belgisch monarch zo vernederd als in die laatste week van 2012. De echte koning van Vlaanderen gaf hem op 27 december een ferme klets rond zijn oren, onder applaus van tweederde van de Vlamingen. Maar wat nog opmerkelijker was: de Vlaamse vicepremiers waren er als de kippen bij om te laten weten dat ze niet vooraf op de hoogte waren van de omstreden uitspraken, waardoor ze er zich feitelijk van distantieerden. En nog straffer: zelfs de kabinetschef van Di Rupo, Yasmine Kherbache, liet op Radio 1 weten dat de uitspraken van de koning onverstandig waren. Enkel de meest verstokte en reactionaire belgicisten durfden de koning nog te verdedigen. Uiteindelijk moest het Hof een blik politieke krokodillen opentrekken (Wilfried Martens en Guy Verhofstadt) om wat tegengas te geven in de media. Maar dit kon de harde waarheid niet verbloemen: het was dit jaar een zeer eenzame kerst in Laken.