Een geloofwaardig communautair verhaal is moeilijk te vertellen

De staatshervorming is een redelijk belangrijk thema in de verkiezingscampagne. Dat is een aangename verrassing. In 2019 was dat veel minder het geval. Toen werd het communautaire dossier pas na de verkiezingen actueel.

Die campagne-focus op het communautaire is tegelijk een tweesnijdend zwaard voor de Vlaams-nationale partijen. Je ziet dat ze allebei worstelen met de vraag hoe hun communautaire voorstellen samen gezien moeten worden met hun economische programma.

Bij het Vlaams Belang is het economische programma alleen uitvoerbaar in een onafhankelijk Vlaanderen. Maar hoe zit het dan met het beleid in afwachting daarvan?  Bij de N-VA is het net het omgekeerde. De partij heeft een economisch programma voor onmiddellijk gebruik binnen de federale context. Maar hoe zit het dan met het confederalisme op lange termijn?

Beide partijen hebben het moeilijk om een geloofwaardig communautair verhaal te vertellen. Het bomma-wekkertje van Tom Van Grieken staat nu al geboekstaafd als een legendarische campagneblunder. De waarheid is dat de Vlaams Belang-strategie alleen kan werken als de Vlaamse regering ook bereid is om het federale niveau te blokkeren en daartoe alle beschikbare institutionele middelen inzet.

Wekkertje

Met andere woorden, in werkelijkheid moet het wekkertje van de bomma een ‘mini nuclear device’ zijn. Dat weet men in de Vlaamse Beweging maar al te goed. Maar het is niet meteen een wervende boodschap voor het brede electoraat. Vandaar dat Tom Vandendriessche onmiddellijk door de partij werd teruggefloten toen hij iets evidents zei: dat het niet-respecteren van de begrotingsregels door Vlaanderen een efficiënt drukkingsmiddel is om België op de knieën te krijgen.

Ook de N-VA raakt verstrikt in tegenstrijdigheden. Het programma van de partij begint met de mededeling dat het [confederalisme een noodzakelijke voorwaarde is om het welvaartsprogramma van de partij volwaardig uit te voeren. Maar vervolgens gaat dat programma verder alsof het confederalisme niet bestaat. Er wordt alleen in een ‘preambule’ verwezen naar de besluiten van het confederalisme-congres van… begin 2014. En het Vlaams Belang-stappenplan mag dan vatbaar zijn voor ridiculisering, de N-VA heeft er gewoon geen. Het is een raadsel hoe de partij het confederalisme denkt te kunnen afdwingen.

Sander Loones zei hierover wel een aantal interessante zaken in ’t Pallieterke van vorige week (30 mei). Hij reveleert dat de N-VA een geheim plan heeft om het confederalisme te realiseren: ‘Hoe we het precies willen operationaliseren is online natuurlijk niet terug te vinden. Wie onderhandelingen wil winnen, moet goed weten wanneer welke kaart op tafel te leggen.’

Congresteksten

En verder: ‘Wij houden ons model regelmatig tegen het licht en verfijnen het voortdurend. Ons model is geactualiseerd en kan onmiddellijk worden uitgerold.’ Anders gezegd: wie de moeite doet om de congresteksten van tien jaar geleden op te snorren, die is eraan voor de moeite. Want die zijn inmiddels aangepast en dus voorbijgestreefd.

De kiezer tast vandaag in het duister over de precieze institutionele plannen van de N-VA. Om die te achterhalen zou hij op een Watergate-achtige wijze moeten inbreken in de Koningsstraat 47. Of, wat misschien eenvoudiger is, de computers van de studiedienst hacken.

Doet dit er allemaal zoveel toe? Hoe dan ook zal het ‘zakenkabinet’ waar Bart De Wever van droomt de staatshervorming alleen maar voorbereiden. Het communautaire luik van dat regeerakkoord zal in elk geval snel beklonken zijn. Want het bestaat al.