Egyptische presidentsverkiezingen in december: maat voor niks?

Egypte heeft presidentsverkiezingen aangekondigd voor 10, 11 en 12 december. De Egyptenaren in het buitenland mogen al op 1, 2 en 3 december stemmen. Op 9 november zal de lijst met presidentskandidaten bekend zijn. De voorwaarden om zich kandidaat te stellen zijn niet niks: de handtekeningen verzamelen van twintig parlementsleden, alsook van 25.000 kiezers verspreid over op z’n minst vijftien provincies, met minimaal 1.000 handtekeningen per provincie.

Het risico bestaat dat de regering iedereen die z’n handtekening zet, als staatsvijand kan beschouwen. Haalt op 10, 11 en 12 december geen enkele kandidaat de meerderheid (wat weinig waarschijnlijk is), dan volgt er een tweede ronde op 8, 9 en 10 januari 2024.

Negen jaar president

Abdul Fatah al-Sisi werd in 2014 president van Egypte, na een door het leger gesteunde staatsgreep, die plaatsvond na massaprotesten tegen Mohammed Morsi. Morsi is de moslimbroeder die president werd nadat president Hosni Moebarak werd afgezet in het kader van de massaprotesten sinds 2011 (Arabische Lente).

Al-Sisi beloofde in 2014 om de sociaaleconomische problemen van Egypte aan te pakken, maar na bijna tien jaar bewind is de balans eerder mager. Er is veel geld verloren gegaan aan prestigeprojecten, met de bouw van een nieuwe administratieve hoofdstad ten oosten van Cairo als kers op de taart. De armoede en werkloosheid zijn nog steeds aanzienlijk. Al-Sisi heeft zich nog niet officieel kandidaat gesteld, maar niemand twijfelt eraan dat hij dat effectief gaat doen, en dat hij gaat voor een nieuwe termijn.

Sterke positie Al-Sisi

In 2018 won Al-Sisi de verkiezingen met 97 procent van de stemmen, maar het is een publiek geheim dat verkiezingen in Egypte zelden eerlijk verlopen. In 2019 onderging de Egyptische grondwet aanpassingen waardoor Al-Sisi zich opnieuw kandidaat kan stellen. De nieuwe presidentsverkiezingen waren eerst voorzien in het voorjaar, maar gezien de economische crisis, en misschien ook omwille van de ramadan, werden ze dus uitgesteld tot december. Al-Sisi kan alvast rekenen op de steun van het leger en de veiligheidsdiensten. De man komt overigens uit het leger en werd uitgerekend tijdens het bewind van president Morsi minister van Defensie.

Oppositieleden klagen erover dat de politie- en veiligheidsdiensten hen intimideren. Momenteel zouden er in totaal 65.000 politieke gevangenen zijn in Egypte. Dat zijn vaak leden van de moslimbroeders. Voor de eerste keer heeft ook een vrouw zich kandidaat gesteld als president: we hebben het over Gameela Ismail van de Doestoer-partij (Grondwetpartij).

Verder zijn er nog kandidaten van de sociaaldemocratische partij en de Wafd-partij (Delegatiepartij). De Wafd speelde ooit een grote rol in de onafhankelijkheidsstrijd van Egypte (Egypte was ooit een Britse kolonie) maar stelt vandaag niet veel meer voor. In ieder geval, om je kandidaat te stellen als president, tegen huidig president Al-Sisi, is toch een pak moed nodig.

Grote financieel-economische crisis

De context rond de verkiezingen is bijzonder lastig, want de financieel-economische situatie van het meer dan 100 miljoen mensen tellende land (meteen het grootste in de Arabische wereld), is ronduit zorgwekkend. De voedselprijzen zijn enorm gestegen, net als de inflatie. De waarde van het Egyptische pond is dan weer sterk gedaald, en de overheid ging net iets te veel leningen aan bij onder meer het Internationaal Monetair Fonds (IMF). Het IMF klaagt er overigens over dat Egypte haar beloften tot hervorming, gelinkt  aan de leningen, niet nakomt. Het leger speelt een zeer grote rol in de economie, en dat schrikt buitenlandse investeerders af. Komt daar nog eens bij dat Egypte voor graan afhankelijk is van Oekraïne en Rusland, om nog niet te spreken over de coronacrisis die het toerisme een flinke klap heeft toegebracht.

Analisten gaan er vanuit dat Al-Sisi zich eerst zal laten herverkiezen als president, alvorens pijnlijke economische maatregelen te nemen. Anno 2023 is Egypte een land dat met harde hand wordt geleid, dus enig perspectief op politieke (en economische) liberalisatie zit er voorlopig niet in.