Einde van de Europese Droom

Frans Timmermans, vicevoorzitter van de Europese Commissie, toonde tijdens een toespraak in Praag intellectuele eerlijkheid met de stelling: ‘de Europese constructie is niet onvernietigbaar’. Met de aanslagen in Parijs, enkele uren later, verkeert de Europese Unie in een overlevingsstrijd. Timmermans zei dat het enig alternatief voor de EU ‘oorlog’ is. Het is intussen formeel ‘oorlog’; niet als gewenst alternatief voor de Europese constructie maar eerder als onbedoeld gevolg van haar falen. De EU slaagde er zelden in volstrekt ‘voorzienbare problemen’ te voorkomen.

Europa kampt met een eurocrisis, een asielcrisis en een veiligheidscrisis die het ontnuchterend gevolg zijn van de overoptimistische ‘Europese Droom’. Timmermans huldigt die droom. In Praag zei hij dat de Europese constructie de fundamentele weg is om machtsstrijd te vervangen door een systeem van rechtsregels. Dat is inderdaad wenselijk maar betekent niet dat ‘macht’ vanzelf verdwijnt. Europa wil een wereld zonder macht waarin de rest van de wereld wordt zoals Europa. Maar in de wereld woedt een ruwe machtsstrijd waarin Europa als zelfbenoemde goedzak onvermijdelijk slachtoffer wordt. De weigering voorzienbare problemen te willen zien, maakte alles erger. 

In 2001 proclameerde de EU zich tot ‘Immigratie Unie’. Toenmalig Europees Commissaris Antonio Vitorino lanceerde het plan dat in het College van Commissarissen niet eens werd besproken. Het was een ‘A punt’; de bureaucratie was het onderling al eens geworden. Het nieuws stond voor de vergadering al triomfantelijk in de Financial Times. 

Ik werkte toen in het kabinet van Commissaris Frits Bolkestein. Die was razend. ‘Komende generaties zullen ons vervloeken’, voorspelde hij. Bolkestein eiste een speciaal immigratiedebat maar dat volgde pas twee jaar later. Hij presenteerde er de demografische trends in Afrika en het Midden-Oosten. Het maakte geen indruk. De Commissie ging onverdroten voort: toegang tot de EU moest makkelijk zijn, uitzetting moeilijk en gezinshereniging eenvoudig. De Britse premier Blair bood aan dat de Royal Navy in de Middellandse Zee zou patrouilleren. Brussel wees dit verontwaardigd af: geen ‘Fort Europa’! De ‘Immigratie Unie’ kreeg open grenzen. Vitorino werd ‘Europeaan van het Jaar’.  

Molenbeek is nu wereldberucht. In november 2005 schreef ik in het Vlaamse weekblad Knack een artikel, getiteld: het ‘Islamo-socialisme’. Burgemeester Philippe Moureaux verving zijn socialistische achterban door islamitische nieuwkomers en gaf daarbij de rechtsorde op. De politie werd de facto afgeschaft: elk conflict in het Midden Oosten werd rechtstreeks in Molenbeek ingevoerd. Ik voorspelde dat Molenbeek de ‘Gazastrook van Brussel’ zou worden. Sommigen bij Knack vonden dat ‘op het randje’. Maatstaf was niet de feiten, maar de vraag of de titel ‘uiterst rechts’ in de kaart zou spelen. Ongehinderd werd Molenbeek terroristenbasis. Tien jaar later rijden pantservoertuigen door Brussel, doet de politie invallen in Molenbeek en kondigt premier Michel aan dat terugkerende Syriestrijders meteen de gevangenis ingaan. Feiten dwingen de Belgische regering ‘uiterst rechts’ rechts in te halen.

De eurocrisis, de asielcrisis en de veiligheidscrisis waren voorzienbaar, maar velen in de Europese elite blijven blind. Frankrijk is in oorlog met IS en verdient alle steun. Maar Federica Mogherini, Europees Commissaris voor Buitenlands- en Veiligheidsbeleid, zegt: ‘Europa is niet in oorlog met de Islamitische Staat’. Deze Italiaanse ex-communiste is een warhoofd. Begint ze een ‘pendeldiplomatie’ tussen Parijs en Raqqa, hoofdstad van IS?

Het gevolg van de driedubbele crisis is dat Europa terechtkomt in een ‘Republiek van Weimar’ scenario. Het kiezersvolk stemt woedend bij de stembus en het politieke centrum verkruimelt. Zuid-Europa wegens de eurocrisis; Midden- en Noord-Europa wegens de asielcrisis. Frankrijk, brug tussen Noord en Zuid, heeft volgend jaar presidentsverkiezingen. Het politieke landschap in veel EU-lidstaten, waaronder Nederland, radicaliseert en balkaniseert. In Duitsland is bondskanselier Merkel haar moreel gezag volledig kwijt na het op gang brengen van de asielstroom. Zij is politiek failliet. Maar Merkel heeft net als haar leermeester Kohl een leegte om zich geschapen zodat er geen natuurlijke opvolgers zijn. Het Europese ‘Weimar scenario’ maakt Europa stuurloos. 

Als Europa wil overleven, moet het ‘vervelende maatregelen’ nemen waarvoor het altijd hooghartig zijn neus optrok. Zoals: de migratiegolf stoppen met hoge hekken, Griekenland uit de Schengenzone zetten, IS bestrijden en vernietigen, schijnvluchtelingen terugsturen, Syriëgangers opsluiten, Molenbeek uitkammen desnoods manu militari en Rusland weer binnen het internationale systeem halen.

Eurofederalisten vinden dit misselijkmakend, maar het is hun dagdromerij die Europa naar de afgrond heeft geleid.   

De auteur is senior fellow bij het London Policy Center in New York. Deze column verscheen op 25 november in De Volkskrant. 

Foto: (c) Reporters