Er zijn geen ‘vluchtelingen’ in Calais

Enkele cijfers over Calais:

– 33 jaar, is de gemiddelde leeftijd in het kamp van Calais. Amper families met kinderen. Vooral alleenstaande mannen.

– 40% van de bewoners van het kamp in Calais komt uit Zwart-Afrika (vooral uit Ethiopië en Eritrea) (februari 2016)

– 25% van de bewoners komt uit Afghanistan en Pakistan (februari 2016)

– 10% van de bewoners, een zeer kleine minderheid, komt uit Syrië (2016)

– 39.000 interventies om migranten tegen te houden bij een poging om illegaal naar het VK te reizen (2014-2015). Een verdubbeling ten opzichte van de jaren ervoor.

– 18.000 arrestaties voor criminele feiten (2015)

Het kamp ziet er elke dag anders uit, maar dit zijn de verhoudingen en de realiteit. Elke journalist die een beetje moeite doet, kan deze cijfers zo bij elkaar sprokkelen. De waarheid ligt niet goed verscholen, maar ligt er vingerdik op: Calais is een pleisterplek voor economische migranten en andere gelukzoekers. Het is een transitkamp dat alleen maar bij elkaar gehouden wordt door de gedeelde droom van alle bewoners: zo snel mogelijk het Verenigd Koninkrijk bereiken.

Het is pervers om het kamp in Calais te blijven framen als een ‘vluchtelingenkamp’. De bewoners hebben geen enkele interesse in een vluchtelingenstatus – en het gros van hen komt daarvoor ook niet in aanmerking. Om Calais zelfs maar te kunnen bereiken hebben de bewoners van het kamp meerdere veilige landen doorkruist. De bewoners weten donders goed – ook dankzij talrijke contacten met de Franse autoriteiten – dat Frankrijk geen dictatuur is, maar een veilig land. Ze zoeken echter meer dan veiligheid: ze zoeken de grootst mogelijke welvaart, en denken die te vinden aan de overkant van het Kanaal.

De migranten van Calais bewust blijven benoemen als ‘vluchtelingen’ gaat in tegen alle cijfers en feiten op het terrein. Dit is meer dan een semantische symbooldiscussie, want de term ‘vluchteling’ is natuurlijk bedoeld om medelijden te wekken. Illegalen die onze wetten en systemen willen omzeilen, worden door dat hardnekkige gebruik van ‘vluchtelingen’ plots beklagenswaardige oorlogsslachtoffers die dringend onze hulp en ons geld moeten krijgen. Instanties of partijen die oude wetten en afspraken willen toepassen, of zelfs maar gewoon de grenzen willen bewaken, worden door datzelfde ‘vluchtelingen’ neergezet als hardvochtige, zelfs compleet harteloze egoïsten.

Heel wat media, voorop de VRT, blijven volharden in de woorden ‘vluchtelingen’ en ‘vluchtelingenkamp’. Dat hoeft niet te verbazen, want dezelfde media noemen ook de migranten aan de grens tussen Griekenland en Macedonië ‘vluchtelingen’. Nochtans gaat het ook daar om mensen die geen enkele moeite doen om asiel aan te vragen, of zich op welke wijze dan ook te nestelen in de vrijheid en veiligheid van de EU-lidstaat Griekenland. Het zijn mensen die al honderden kilometers gestopt zijn met vluchten, en nu gewoon op zoek zijn naar de meeste voordelen. Daar bestaat een woord voor: migranten.

Je denkt soms dat de gruwelijke oorlog in Syrië het beste is wat de open-grenzen-club ooit overkomen is. De beelden uit Syrië zijn zo aangrijpend dat zowat iedereen bereid is om Syrische vluchtelingen op te vangen in Europa. Je kan niet tegen ‘vluchtelingen’ zijn, en daarom wordt de term nu ook zo breed ingezet, ook wanneer het gaat om mensen die niet uit een oorlogsgebied komen en enkel op zoek zijn naar een land met een gul sociaal systeem of veel jobkansen. Als je daarbij de waarheid een beetje geweld moet aandoen, wel, dan moet dat maar. Als je telkens weer moet inzoomen op die paar gezinnen met kinderen (in Calais een kleine minderheid), dan moet ook dat maar.

Het is perfect legitiem om tegen grenzen te zijn, en voor een veralgemeende opvang die de hele wereld welkom heet. Maar zeg dan ook openlijk dat je ook gelukzoekers wil omarmen, en verstop je niet achter termen als ‘vluchtelingen’ en ‘vluchtelingenkamp’ – die goed gedefinieerde begrippen zijn eenvoudigweg niet van toepassing op Calais. Het doet ook oneer aan de grote massa van echte Syrische vluchtelingen, die nog steeds verkommeren in vluchtelingenkampen in (vooral) Jordanië. Overigens doen de omstandigheden in die kampen niet onder voor de barre situatie in de ‘jungle’ van Calais, maar dat is natuurlijk veel verder van ons bed, en krijgt dus veel minder media-aandacht.

In 2015 kreeg de VRT een recordaantal klachten over onpartijdige berichtgeving in programma’s van de nieuwsdienst. Geen probleem, liet de nieuwsdienst weten in een reactie, want heel wat klachten waren in feite ‘meningen’ (en dus ontontvankelijk?). Het zal wel waar zijn dat veel klachten over het Journaal of Terzake ‘slechts’ ‘meningen’ zijn. Het is alleen te hopen dat de heren en dames van de nieuwsdienst niet oprecht geloven dat veel van hun berichtgeving de sfeer van de meningen overstijgt.