Eurocommissaris wraken om zijn overtuiging, kan niet

Socialistisch Europarlementslid Kathleen Van Brempt is geschokt. En met haar nog wel wat Europarlementsleden. Ze zijn geschokt dat een conservatieve katholiek Eurocommissaris kan worden, terwijl zijn overtuiging ingaat tegen de fundamentele waarden van Europa.

Tonio Borg is de nieuwe Eurocommissaris voor Gezondheid. Een soort hoge EU-ambtenaar die moet toekijken op de naleving van de richtlijnen van de Unie. Zoals Karel de Gucht Eurocommissaris is voor Handel. Borg werd voorgedragen als Eurocommissaris omdat de naam van zijn voorganger, John Dalli, is opgedoken in een omkopingsdossier door de tabaksindustrie. Omdat Dalli afkomstig is uit Malta, moet ook zijn opvolger dat zijn en de Maltese regering draagt Borg, haar minister van Buitenlandse Zaken, voor.

Karikatuur

Tot hiertoe is er nog niets aan de hand. Maar Borg is lid van de Nationalistische Partij, een conservatieve christendemocratische partij die al jaren aan de macht is in Malta. En dat is wel een probleem. Borg is conservatief katholiek. Zijn tegenstanders schetsten snel zijn karikatuur en openden alle registers. Hij is een man die tegen belangrijke democratische Europese waarden ingaat, liet Van Brempt optekenen in verschillende kranten. Het past in de retoriek van vooral linkse en liberale Europarlementsleden: Borg is een dinosaurier, want tegen abortus, tegen gelijke rechten voor vrouwen en holebi s enzovoort.

Scenario klopt niet

Elke kandidaat die wordt voorgedragen als Eurocommissaris moet voor het Europarlement verschijnen dat zijn goedkeuring moet geven. Het scenario lag op voorhand klaar: Borg zou dat fiat niet krijgen, maar tijdens zijn optreden in het parlement bleken zijn werkelijke opinies niet geheel te kloppen met de karikatuur. Bovendien schetste John Montalto, lid van de Maltese socialistische partij en jeugdvriend van Borg, een ander en democratisch portret van de kandidaat.

Daarbij kwam nog dat Borg inhoudelijk zeer goed was voorbereid. Hij kende de dossiers van de Eurocommissaris voor Gezondheid. Hij zwoer in het parlement de Europese regels te volgen, maar voegde er wel aan toe vast te houden aan zijn persoonlijke overtuiging. Van Brempt was geschokt: Deze man heeft zijn hele leven gestreden tegen de fundamentele waarden van Europa en mist geloofwaardigheid.

Ik ben geen fan van Borg en neem zijn verdediging niet op. Wel vind ik de reactie van Van Brempt en haar geloofsgenoten problematisch. Ze is symptomatisch voor het afglijden van onze democratie naar een morele democratie. Daarmee bedoel ik dat sommige politici de neiging hebben hun waarden moreel hoogstaander te vinden dan die van anderen en ze in een beweging ook tot norm te verheffen. De waarden die de tegenstanders van Borg aanhangen, blijken plots de fundamentele democratische waarden van Europa te zijn. En wie die niet volgt, zet zichzelf buiten de democratie, buiten de Europese samenleving.

Gek

We worden hier in de tijd teruggekatapulteerd. Naar de tijd dat ‘de kerk’ het monopolie op de goede, juiste moraal had. Het gekke is dat de reactie uit de hoek komt van waaruit het ‘morele monopolie’ van de kerk is bestreden. De vraag of Borg geschikt is voor de job was helemaal ondergeschikt aan zijn morele ethische opvattingen die niet zouden passen in de Europese waarden.

De Europese waarden zijn niet in pacht van politieke fracties om ze naar goeddunken uit te baten. Borg heeft het democratische recht tegen abortus, het homohuwelijk en echtscheiding te zijn. Het maakt niet uit of dat gebeurt op basis van zijn geloofsovertuiging, mensbeeld, godsbeeld of natuurwetten. Zolang hij in de democratie de wetten die de meerderheid goedkeurt, maar aanvaardt en uitvoert. In een democratie mag je, op basis van welke argumenten ook, altijd strijden om wetten te doen veranderen.

Het staat Van Brempt vrij om een afkeer te hebben van Borg. Maar verdraagzaamheid lijkt me deel uit te maken van de fundamentele Europese waarden. Verdraagzaamheid betekent aanvaarden dat mensen er een ander waardepakket op nahouden; het eigen waardepakket niet als enig juiste definieren en de rest als ontoelaatbaar. Ik ben geschokt dat Van Brempt en zoveel Europarlementsleden manifest ingaan tegen de fundamentele democratische waarden van Europa.

deze tekst verscheen eerder in Tertio