Europese kaakslag voor Spanje

De Catalanen Carles Puigdemont, Oriol Junqueras en Toni Comín zijn volwaardige Europarlementsleden met alle gevolgen van dien, zoals parlementaire immuniteit. Zo besliste het Europees Hof van Justitie gisteren na een klacht van de opgesloten voormalige viceminister-president Oriol Junqueras. De uitspraak is opnieuw een harde tegenslag voor Spanje en haar juridische strijd tegen de Catalaanse onafhankelijkheidsbeweging.

Catalaanse David tegen Spaans-Europese Goliath

Het Europees Hof van Justitie, voorgezeten door de Vlaming Koen Lenaerts, besliste over de zaak in voltallige zitting, wat het belang van de zaak aantoont. Het Hof kon kiezen tussen twee thesen. Ten eerste deze van Oriol Junqueras en Maciej Szpunar, de advocaat-generaal van de EU: dat een Europarlementslid er een wordt louter door het feit verkozen te worden en dat deze dus ook onmiddellijk de immuniteit wint.

De tweede these, van Spanje en gevolgd door het Europees Parlement en de Europese Commissie, is dat Junqueras en co. de interne procedures van een lidstaat ook nog eens moeten doorlopen alvorens Europarlementslid te kunnen worden. Het Hof besliste uiteindelijk de eerste these te volgen en oordeelde dat Junqueras vrij had moeten gelaten worden vanaf het moment dat hij verkozen was én dat hij toen ook al de immuniteit genoot van een Europarlementslid.

Illegale vastzetting en veroordeling

Dat betekent dat EU-lidstaat Spanje een Europarlementslid, Oriol Junqueras, onrechtmatig vasthield en veroordeelde tot 13 jaar cel terwijl deze genoot én geniet van immuniteit voor de duur van zijn Europees mandaat. De nieuwe voorzitter van het Europees Parlement, de Italiaanse socialist David Sassoli, droeg ondertussen al zijn diensten op de ‘gevolgen van deze uitspraak te implementeren.’

Puigdemont en Comín, in ballingschap in België, zullen dus ook hun Europees mandaat kunnen uitvoeren. Sassoli riep Spanje ook op de uitspraak na te leven. Voor Spanje is dit een zware dobber en komt het aan als de zoveelste vernedering van hun gerecht. Dat Puigdemont als Europarlementslid zou kunnen terugkeren naar Catalonië is een horrorscenario voor Spanje, net als het moeten vrijlaten van Junqueras. Of dit laatste zal gebeuren is nog maar de vraag: de Spaanse procureur-generaal, benoemd door Spaans premier Sánchez, liet al weten dat het parket zich zou verzetten tegen de vrijlating van Junqueras. Het vraagt ook de ambtsontzetting van Junqueras.

Dubbele overtreding van Spaans Hooggerechtshof

Het Europees Hof van Justitie besliste echter ook dat Junqueras niet alleen immuniteit geniet sinds de bekendmaking van de resultaten van de Europese verkiezingen, maar dat het Spaanse Hooggerechtshof – naast de vrijlating van Junqueras – ook onmiddellijk de opheffing van de immuniteit van Junqueras had moeten vragen. De correctionele rechtbank van het Spaans Hooggerechtshof, geleid door de conservatief Manuel Marchena, overtrad dus twee keer de Europese regelgeving.

Het is nu aan datzelfde Hooggerechtshof om de Europese uitspraak te interpreteren en toe te passen. De vraag is of Junqueras wel vrijgelaten zal worden, zelfs al werden dus zijn rechten geschonden tijdens de procesgang. Het Hooggerechtshof heeft nu aan de verdediging en de beschuldiging vijf dagen gegeven om hun pleidooien te vormen, waarna het zal beslissen hoe de uitspraak toe te passen.

EU laat zich meeslepen in Spaanse autoritaire bocht

De uitspraak is niet alleen een kaakslag voor Spanje, maar ook een terechtwijzing voor de Europese Commissie en het Europees Parlement, die tot nu toe Spanje trouw volgden. Met de weinig diplomatische Josep Borrell als Hoge vertegenwoordiger van de EU, zelf ook Catalaan, heeft de commissie ook een rabiate anti-Catalanist in haar rangen.

Borrell liet zich recent nog zeer fel uit over het Belgisch gerecht en de moeilijkheden die Spanje ondervindt bij uitleveringsprocedures zoals die van Puigdemont. Borrell zal binnenkort oog in oog staan met Puigdemont en Comín. Vanaf het voltooien van de brexit zal ook de militante Catalaniste Clara Ponsatí, in Schotse ballingschap, het Europees Parlement mogen betreden als verkozene. Met drie separatisten ‘op de vlucht voor het Spaans gerecht’ en zetelend in het Europees Parlement, zal Borrell het moeilijk krijgen zijn bekende woedeaanvallen te kunnen controleren.

Spaans gerecht zet politieke vervolging verder

De inkt van het Europese verdict was nauwelijks droog of het Spaans gerecht vuurde opnieuw een salvo richting Catalaanse rangen. Het Spaans Hooggerechtshof in Barcelona veroordeelde minister-president Quim Torra tot 18 maanden ambtsontzetting en een verbod om een publiek ambt uit te voeren alsook een boete van €30.000 voor het weigeren weg te halen van een spandoek van de zetel van de Catalaanse regering tijdens de verkiezingsperiode.

Het spandoek riep op de Catalaanse politieke gevangenen te bevrijden. Torra haalde scherp uit naar het hof en stelde dat het enkel aan het Catalaans parlement is om hem uit zijn ambt te zetten. Nu rest hem enkel nog in beroep te gaan tegen de uitspraak.

Uitspraak doorkruist ook Spaanse regeringsonderhandelingen

De laatste weken was er discreet overleg tussen de PSOE, Podemos en het Catalanistische ERC. ERC zou er zich toe verbinden zich te onthouden tijdens de investituurstemming van Pedro Sánchez (PSOE). In ruil daarvoor zou de PSOE wetten nefast voor burgerrechten wegstemmen (zoals de berucht Ley Mordaza) en ook de arbeidswet van de Partido Popular.

ERC vraagt nu ook Junqueras onmiddellijk vrij te laten. De kans dat Sánchez opnieuw ingezworen wordt als premier voor het einde van het jaar, wat oorspronkelijke de bedoeling was, is nu zeer klein geworden.