Frankrijk: ‘Adieu Corsica, hallo en welkom Wallonië’

Wallonië zou geïntegreerd kunnen worden in de Franse Republiek via een bijzonder statuut van verregaande autonomie. Daardoor kon het de essentie van zijn instellingen, wetgeving en bevoegdheden behouden.

Jacques Lenain, een voormalig hooggeplaatst ambtenaar, legt dat project in een onderzoek dat je online kan raadplegen, haarfijn uit. De Franse grondwetkenner Didier Maus bevestigt ook de haalbaarheid ervan: ‘Het is perfect mogelijk een bijzondere titel “van Wallonië” te creëren waarbij je voor die regio een soort op maat gemaakte minigrondwet instelt. Op basis van die minigrondwet zou het dan perfect mogelijk zijn, althans in essentie en voor een te bepalen duur, het Belgische arbeidsrecht, de sociale zekerheid, en bepaalde “nevenrechten”, delen van het fiscaal recht, het zakenrecht, het handelsrecht enz. als zodanig te behouden.’

‘Het Waalse Gewest, en Brussel als de vraag zich zou stellen, zouden hun huidige bevoegdheden behouden, inclusief op vlak van onderwijs en hoger onderwijs. Dat zou niet moeilijk zijn, aangezien—weliswaar in mindere mate—dit systeem al bestaat voor bepaalde Franse gebieden. Die hebben in bepaalde gevallen een eigen sociale zekerheid (Polynesië, Caledonië…), een eigen arbeidsrecht (ook al is dat grotendeels een kopie van het arbeidsrecht in Europees Frankrijk), een aantal bijzondere belastingstelsels en andere systemen (op Corsica en in de overzeese gebieden).’ Volgens Jacques Lenain zou een dergelijk project de Waalse elites, die zich zorgen maken over hun verworven rechten, geruststellen.

Doos van Pandora

Critici benadrukken echter dat Parijs daarmee een doos van Pandora zou openen. Er zouden immers weleens meer eisen kunnen opduiken, op Corsica bijvoorbeeld. En over Corsica wil ik het vandaag hebben. Op 2 maart werd immers in de gevangenis van Arles de Corsicaanse onafhankelijkheidsactivist Yvan Colonna ei zo na gewurgd. Colonna zit een levenslange celstraf uit voor de moord op prefect Claude Érignac in 1998. De aanval op Colonna werd door minister van Binnenlandse Zaken, Gérald Darmanin, afgeschilderd als een ‘terreurdaad’. Er volgde een heuse stadsguerrilla. Daarbij raakten 130 leden van de ordediensten gewond. Openbare gebouwen zoals het justitiepaleis van Ajaccio en de belastingdienst van Bastia werden in brand gestoken.

U begrijpt de netelige situatie van de minister toen die op het eiland de rust moest proberen te doen weerkeren. Hij kon eigenlijk niet anders dan het Corsicaanse parlement naar de mond te praten (de nationalisten hebben daar immers 41 van de 63 zetels). En te erkennen dat ‘de Staat een verantwoordelijkheid draagt als beschermer van personen onder haar bevoegdheid, in dit geval gevangenen’.

Tijdens een onderhoud met Gilles Simeoni, voorzitter van de Corsicaanse uitvoerende raad, opende Gérald Darmanin zo de deur voor onderhandelingen over het statuut van het eiland. Hij zei zelfs dat de regering bereid was over autonomie te spreken. Hij opperde het idee van een ‘statuut gelijkaardig aan dat van Polynesië’. Daarbij worden alle bevoegdheden behalve die van de wetgevende macht overgedragen. Zo werd artikel 74 van de grondwet ingeroepen. Daarin staat: ‘De overzeese gebieden die onder het huidige artikel vallen, genieten een statuut dat rekening houdt met de eigen belangen van die gebieden binnen de Republiek’.

Onvermijdelijke onafhankelijkheid

Dat ‘statuut gelijkaardig aan dat van Polynesië’ is waar Daniel Ducarme, toen voorzitter van MR, van droomde voor de Franstaligen in België. Dat was eind 2007. Daniel Ducarme zei toen inderdaad ‘gekrenkt te zijn in zijn Franstalige trots door het verbond van Vlaamse partijen die de federale loyauteit doorbraken’ inzake de splitsing van Brussel-Halle-Vilvoorde.

De Franse columnist Jean-Michel Apathie zei in de uitzending ‘les partis pris’ van David Pujadas op LCI dat hij ervan overtuigd is dat Frankrijk op termijn niet kan voorkomen dat Corsica zich onafhankelijk verklaart.

Weer naar het Belgische geval. Als in 2024 een zevende staatshervorming onmogelijk blijkt, zou het Vlaams parlement, met een absolute meerderheid van N-VA en Vlaams Belang, unilateraal de onafhankelijkheid van Vlaanderen kunnen uitroepen. Bij gebrek aan een sterke gecentraliseerde overheid in Brussel (wat voor de Catalanen in Spanje niet het geval is), zou de Europese Unie geen andere keuze hebben dan de Belgische splitsing te aanvaarden.

Het zou dan niet lang duren voor de Waalse vertegenwoordigers moeten vaststellen dat generaal de Gaulle gelijk had toen hij tegen professor Robert Liénard zei: ‘Ik ben ervan overtuigd dat uw drie à vier miljoen Walen enkel een toekomst hebben als ze worden geregeerd door een land als Frankrijk’. Als Wallonië inderdaad aan zijn lot wordt overgelaten, zou het offers moeten brengen die tot een sociaal bloedbad zouden leiden. Econoom Jules Gazon (Universiteit van Luik) had het zelfs over ‘een klimaat van opstanden’. En zo zou de Franse republiek Corsica misschien kunnen verruilen voor Wallonië.