Frans-Duits plan voorziet plek voor Britten aan EU-tafel

Sir Keir Starmer, de leider van de Britse oppositie, is op wereldreis. Verschillende peilingen tonen al maandenlang aan dat hij een ‘Prime Minister in Waiting’ is.

De baas van Labour bezocht in de voorbije tijd Europol in Den Haag. Daar kondigde hij aan dat onder zijn bewind de vluchtelingencrisis, die ook het Verenigd Koninkrijk treft, beter zou aangepakt worden. Hij schoof onder meer naar voren dat het VK quota voor een maximaal aantal op te vangen vluchtelingen met de Europese Unie kan afspreken. Sir Keir nam vervolgens deel aan een internationale bijeenkomst van centrum-linkse leiders in Montreal. Hij schudde er de handen met de Canadese premier Justin Trudeau.

Brexit terug op de onderhandelingstafel

Belangrijker voor de Britse publieke opinie is het interview dat hij in Canada gaf aan de Financial Times. Daarin vertelde Starmer dat hij als premier een ‘veel beter’ brexitakkoord met de Europese Unie uit de brand zou slepen. Hij vindt het huidige akkoord, dat Boris Johnson bereikte in 2020, ‘flinterdun’. Hij wil een ‘nauwere handelsrelatie’ en bijgevolg een heel nieuw akkoord. In 2025 worden delen van de handelsafspraken automatisch beoordeeld en het is die afgesproken herziening die Sir Keir wil aangrijpen om nieuwe voorwaarden te bedingen.

Er werd alvast verrast gereageerd in Londen. Starmer bracht immers zomaar de brexit terug onder de aandacht, het meest toxische thema in het publieke debat van het VK. Een woordvoerder van de regerende Britse Conservatieven zei tegen de BBC dat Sir Keir Starmer ‘het VK terug naar af’ wil brengen door ‘oude debatten opnieuw te openen’. Professor Anand Menon, directeur van het onderzoekscentrum UK in a Changing Europe, vreesde in een reactie dat de goed menende politicus wel eens van een kale reis terug zou kunnen keren. Vanuit Brussel klonk de nuchtere opmerking dat de geplande herziening van 2025 vooral over praktische zaken zal gaan en geenszins betekent dat men de onderhandelde relaties tussen het VK en EU wil heroverwegen. In The Times noemde een EU-bron het voorstel niets meer dan een ‘oefening in het geven van een nieuw imago’ aan een bestaande afspraak.

Brexit zit niet lekker

Tussen 2016 en 2019 voerde Sir Keir Starmer nochtans actief campagne tegen de uittreding van het VK uit de EU en nadien voor het houden van een tweede referendum over de kwestie. Maar sinds de start van zijn voorzitterschap meer dan drie jaar terug engageerde de leider van Labour zich om de brexit te respecteren. Labour wil de vele brexitkiezers in de traditioneel rode kiesdistricten niet voor het hoofd stoten. Geen enkele voorname politicus voelt er ook wat voor om de hele brexitwonde weer open te trekken.

Maar de brexit zit Sir Keir, net als bij vele anderen, als een slecht pak. De oppositieleider ging daarom gretig in op de uitnodiging van de Franse president Emmanuel Macron voor een ontmoeting in Parijs op dinsdag 19 september. Het bood Sir Keir de kans om zich andermaal te tonen als een potentiële regeringsleider, sommige journalisten maakten zelfs gewag van een ‘bromance’. Starmer schonk de Franse president een voetbaltruitje en die gaf hem dan weer een paar manchetknopen cadeau. ‘Het was een bijzonder goed gesprek’, zei de glunderende Britse oppositieleider achteraf.

Naar een versnelde EU-integratie met opt-outs

Wellicht bespraken de twee mannen onder meer een document dat The Times onder ogen kwam. Het is een Frans-Duitse blauwdruk voor een versnelde EU-integratie en daarin kan ook het VK een rol krijgen.

Het plan gaat voor een gedifferentieerde EU waarbij aan de ene kant lidstaten ervoor kiezen om zich nog meer te verstrengelen door voor beleidsdomeinen als veiligheid en buitenlandse zaken hun veto’s op te geven. Een tweede niveau is voor lidstaten die voor opt-outs kiezen, en dus minder voordelen zullen genieten. Een derde niveau zou landen als Noorwegen, Zwitserland en ‘zelfs het VK’ kunnen omvatten. Zij opteren dan slechts een handeldrijvend lid te worden. De Britten mogen zo mee aan de tafel van de Europese Raad zitten en krijgen er spreek-, maar geen stemrecht.

Volgens een bron zou dit niveau ontworpen zijn met ‘een nieuwe Labourregering in het achterhoofd’. Het klinkt Sir Keir waarschijnlijk als muziek in de oren. Je hebt er geen nieuw referendum voor nodig, je krijgt een gemakkelijker handelsverkeer en je vermijdt de heropening van de brexitdebatten. Althans, dat hoopt hij.

Op X liet een van de auteurs van het rapport verstaan dat de Britse pers het belang ervan schromelijk overdreef. De man onderstreept dat het een onafhankelijk voorstel is en niet van Frankrijk of Duitsland komt. Bovendien wordt het VK er maar kort in vermeld.