Ge kunt beter, Zuhal

Met een week vertraging, en op de valreep nog net op tijd om snel op het vliegtuig richting Madrid te springen, pakte Minister van Omgeving en Energie Zuhal Demir (N-VA) uit met een klimaatplan 2030, dat de schadelijke uitstoot van broeikasgas moet verminderen. De Europese reductienorm van 35% werd niet gehaald: Vlaanderen klokte af op 32,6 procent, een cijfer dat volgens de meeste specialisten nog optimistisch is.

En vermits Europa alleen geïnteresseerd is in wat lidstaat België als cijfer kan voorleggen, moesten vier klimaatministers (Vlaams, Waals, Brussels en federaal) eerst de violen nog gelijk stemmen. Waarbij bleek dat Brussel en Wallonië het Vlaamse onvoldoende zouden moeten compenseren. Te weinig ambitie? Of interesseert heel de klimaatdiscussie de Vlaamse regering gewoon geen fluit? Het valt te vrezen het laatste.

Planepoolen

Reporters / QUINET

Maximum 100 km/u op de Brusselse ring: dat zal geen probleem zijn

Dat wilde Zuhal Demir natuurlijk niet gezegd hebben, ze houdt het bij ‘realisme’. Ja, realistisch is het zeker: een tamelijk willekeurig bijeen geharkt lijstje van ad-hoc-maatregeltjes, in totaal 350, moet de realiteit verhullen dat de Vlaamse regering gewoon geen plan heeft, en er ook niet in geïnteresseerd is. En dus tussen de soep en de patatjes iets moest bijeen flansen om minister Demir niet met lege handen naar Madrid te sturen.

Ter vergelijking: in Nederland deden ‘tafels’ van deskundigen en wetenschappers van allerlei disciplines maanden over zo’n plan, in samenspraak met alle economische sectoren, belangengroepen en burgerbewegingen. Waarna het gedetailleerd werd becijferd qua kostenplaatje en vervolgens aan de politiek werd voorgelegd.

In Vlaanderen was dat plan een haastklus, afgeleverd als het vliegtuig naar Madrid al op de tarmac stond. Niet doordacht, zonder globale visie, nauwelijks doorgerekend, laat staan dat het een publiek draagvlak zou hebben. Het zijn meer vage intenties en losse flodders, inclusief enkele suggesties van minister-president Jan Jambon himself die wel uit een stripverhaal lijken te komen, zoals zelfrijdende auto’s en pakjes die met drones worden bezorgd.

Typerend voor dat vrijblijvend amateurisme is ook het voorstel om de snelheid op de Brusselse ring te beperken tot 100 km/u. Ik gebruik deze ring bijna elke dag, en ik zweer u: behalve in het holst van de nacht als niemand hem nodig heeft, haal je er nooit die snelheid. Het is meestal aanschuiven in een walm van uitlaten, strikt genomen dus helemaal conform het Vlaamse klimaatplan. Kuchkuch.

En we zouden nog het revolutionaire idee van mevrouw Demir vergeten om de ecologische voetafdruk te verkleinen op weg naar Madrid: planepoolen. Dat betekent gewoon: in een vol vliegtuig gaan zitten. Soms is de simpelste oplossing de beste.

Green Deal

Ursula von der Leyen: ‘Niets doen zal ons finaal nog veel meer kosten’

Ondertussen heeft de Europese Commissie de lat al verlegd naar 50% tegen 2030. Ursula von der Leyen heeft in een historische rede de eeuwige klimaatsceptici van antwoord gediend: de transitie naar een koolstofneutrale economie gaat niet alleen om de vraag hoeveel meter de zeespiegel zal stijgen en wat we daartegen zouden kunnen doen, het gaat ook om welzijn en gezonde lucht, het beëindigen van de olieverslaving, en finaal om een beter evenwicht tussen mens en economie. En het is niet alleen een uitgave, maar een investering die zichzelf terugverdient.

Uiteindelijk gaat het om de grootste transitie sinds de industriële revolutie zich op het einde van de 18de eeuw in ditzelfde Europa voltrok. Ook die revolutie betekende een sociale en culturele omwenteling, ze leverde ons de moderniteit op, maar tevens het begin van het vervuilingsverhaal, het exponentieel toenemend verbruik van fossiele brandstoffen.

Ik vond von der Leyen eerst een truttemie, ons door Macron opgedrongen, maar met de Green Deal, verwijzend naar de New Deal waarmee president Franklin Delano Roosevelt de Verenigde Staten in de jaren dertig uit het moeras van de Grote Depressie trok, trekt ze een lijn in het zand. Politiek moet, behalve realistisch en pragmatisch, af en toe ook visionair zijn. We moeten niet wachten op de andere grootspelers zoals China, Rusland en de VS: Europa kan in de 21ste eeuw weer eens toonaangevend worden. Europa is al decennia lang economisch in het defensief, politiek hopeloos verdeeld, en cultureel in een crisis. De energietransitie is, meer dan een kwestie van CO2-reductie, een hefboom om dit continent een nieuw elan te geven in al deze aspecten. Want jawel, het gaat ook over cultuur en identiteit, samenhorigheid en zelfbewustzijn rond gedeelde waarden.

Heel deze omslag moet ook ten dienste staan van een nieuw uitgebouwde interne economie die ons in hoge mate zelfvoorzienend maakt en gericht is op versteviging van lokale industrieën. Jobs dus. En vooral op meer levenskwaliteit. Noteer tenslotte dat, wat we niet uitgeven aan investeringen, we dubbel en dik zullen moeten betalen onder de vorm van boetes en emissierechten. Weggesmeten geld.

Een leeg blad

Helaas. Groots, totaal, massaal, consequent, doordacht: vijf woorden die gewoon niet bij de Vlaamse mentaliteit passen. We hebben het recht om streng te zijn wat ons politiek toppersoneel betreft, mensen waar we voor stemmen en die met ons belastinggeld betaald worden. In dat opzicht geef ik Zuhal Demir, met alle sympathie, een onvoldoende.

Onwillekeurig denken we dan aan het belabberde onderwijsniveau en de zogenaamde zesjescultuur: het zit ook in de politiek, we leggen echt de lat te laag op alle vlakken. Vlaanderen zit intellectueel in het slop, en dat uit zich zowel onder de vorm van zware dt-fouten die in de klas passeren, tieners die geen zinnen langer dan vijf woorden meer kunnen maken, maar dus ook van politici die naar een leeg blad staren als ze een plan moeten schrijven.

Het belabberde tussentaaltje ter zijde gelaten waarin Demir zich uitdrukt, is ze geen minister geworden vanwege haar bestuurlijke kwaliteiten, maar omdat ze nu eenmaal het juiste profiel had: vrouw, allochtoon en Limburgse, en, niet in het minst uiteraard, van de juiste partij. Heel eerlijk, met die combinatie kan zelfs een sanseviera het tot Vlaams minister schoppen.

Underdog en Calimero

Het Spaanse leger trekt Antwerpen binnen (1585)

Het is verleidelijk om er nog eens de Val van Antwerpen (1585) bij te halen en de massale brain drain  richting het Noorden toen de Spanjaarden eraan kwamen, maar ik vraag me echt af of de achterblijvers met hun genetisch minderwaardig materiaal ooit die leegloop hebben kunnen compenseren.

Het welbekende Vlaamse underdogdenken heeft zich, vanuit een culturele achterstand, veredeld tot economische voorspoed en het welbekende centenflamingantisme, maar het gebeurt allemaal in kruideniersstijl, egoïstisch en kortzichtig, extreem zuur en ongenereus ook, waardoor zelfs de rijkere middenklasse zich verschanst in een après nous le déluge-mentaliteit, in het Vlaams: het zal onze tijd wel duren.

Vlaanderen wordt de hekkensluiter van Europa als we zo voortboeren, we zijn gewoon niet klaar voor de 21^ste eeuw. Kinderachtige karikaturen zien overal obstakels en vijanden, nooit opportuniteiten en allianties. Omdat het Europees plan Green Deal  heet, vermoeden de Calimero’s een complot van groenen die wereldwijd de macht willen overnemen om ons voor eeuwig in de geitenwollen sokken te steken.

Tegelijkertijd geeft het middenveld – en dan spreek ik niet alleen over de linkerzijde – duidelijk signalen dat we een inhaalbeweging moeten maken. Zelfs de Vlaamse werknemersorganisatie VOKA – door Bart De Wever ooit ‘zijn baas’ genoemd- vindt het klimaatplan onvoldoende en eist dat minister Demir haar huiswerk overdoet.

Het is uitkijken naar het moment waarop de Vlaamse politici een echt republikeins kantelpunt zullen ontdekken, en er eindelijk eens voor gaan in plaats van elkaar te schaduwen. We zijn zelf dringend toe aan een nieuwe deal. Een moment waarin innovatieve economie, een nieuwe bestuurscultuur, hervonden cultureel zelfbewustzijn, en een stevig ecologisch verhaal rond gezondheid, welzijn en een meer harmonische arbeidsfilosofie elkaar zullen vinden. Ambitie dus, ja, en een grote onderscheiding, voor minder mogen we echt niet gaan. Misschien dan toch maar weer eens de Noord-Zuid-hereniging overwegen?