In een interview met De Zondag van vorig weekend, sprak N-VA-voorzitter Bart De Wever zijn hoop uit om een centrumrechtse volkspartij te vormen naar het beeld van de Beierse CSU. Het staat buiten kijf dat N-VA iets kan opsteken van de Beierse christendemocraten.

Vlaanderen en Beieren, twee gelijkaardige regio’s

Vlaanderen en Beieren hebben immers veel met elkaar gemeen. Beide regio’s staan economisch zeer stevig in hun schoenen en beschikken over een sterk eigen cultureel zelfbewustzijn. In tal van socio-economische disciplines bekleedt Beieren een benijdenswaardige koppositie (de facto complete tewerkstelling, exportcijfers, bbp, innovatie…). Hiermee is Beieren één van de meest welvarende regio’s van Duitsland en bij uitbreiding van Europa.

Een constante in dat Beierse succesverhaal is de hegemonie van CSU als politieke formatie. De Beierse christendemocraten regeren al meer dan 60 jaar het zuid-Duitse Bundesland. In het leeuwendeel van deze regeringen genoot CSU bovendien de absolute meerderheid in de Bayerischer Landstag. Sinds 1957 levert de partij onafgebroken de Beierse minister-president en maar liefst 11 van de 13 naoorlogse ambtsdragers zijn CSU- politici. Hoe kan een partij jarenlang een zo dominante positie bekleden en behouden?

Het CSU-model

Roman Deiniger, journalist bij de Süddeutsche Zeitung, verklaart dit succes in zijn boek Die CSU. Bildnis einer speziellen Partei (München, C.H. Beck, 2020) aan de hand van drie factoren. Ten eerste heeft CSU dankzij haar kartel met CDU de unieke dubbele rol van Landes- én Bundespartei. De partij speelt zo tegelijkertijd in twee competities. Enerzijds benut ze haar machtspositie in Beieren ten volle in Berlijn, en anderzijds gebruikt ze haar federale macht om zich op het regionale niveau te verstevigen. Het feit dat Beierse belangen rechtstreeks in de bondsregering worden verdedigd, is ‘dahoam’ in München bron van grote tevredenheid.

Een tweede pijler is de breedte van CSU. De partij bestaat uit verschillende flanken, van liberaal tot conservatief. Deze verschillende strekkingen bundelen zich in een duidelijke centrumkoers. Zo kan de partij een echte Volkspartei zijn, waarachter een grote massa zich kan scharen.

Ten slotte is CSU erin geslaagd het monopolie op de Beierse geschiedenis, identiteit en traditie te claimen. Zo is het wapenschild opgenomen in het logo van CSU en bombardeerde partijcoryfee Franz Josef Strauß de traditionele ‘Trachten’ als officiële werktenue voor elke CSU-verkozene. Als N-VA haar ambitie van onbetwiste Vlaamse volkspartij wil verwezenlijken, kan dit CSU-model ter inspiratie dienen. Ook binnen de huidige federale structuur. Vooral dubbele regeringsdeelname én het bewaken van de centrumkoers zijn cruciaal.

Verantwoordelijkheid opnemen op beide fronten

Regeringsdeelname op zowel het federale als het Vlaamse niveau biedt inderdaad een wisselwerking die de positie op twee fronten verstevigt. Met een sterk mandaat van de Vlaamse kiezer zouden de  onderhandelingen in de Wetstraat vlotter verlopen. Omgekeerd zal de kiezer dat mandaat ook sneller geven als die merkt dat N-VA daadwerkelijk potten breekt op het federale niveau. Dat kan enkel als men eindelijk kordaat de verantwoordelijkheid opneemt om in de vele versnipperde materies een coherent beleid te ontwikkelen.

Eigen authentieke centrumkoers

Daarnaast moet N-VA vooral haar centrumkoers bewaren om een echte volkspartij te kunnen zijn. Harde standpunten in migratie door hardliners schrikt het broodnodige midden af. De benoeming van Valerie Van Peel en Lorin Parys als nieuwe ondervoorzitters boven de rechtse posterboy Theo Francken, werd door sommige commentatoren als (her)bevestiging van een centrumkoers geduid. Los van de vraag of die waarneming klopt, is extreemrechts achternalopen alvast geen goed idee.

De recente politieke geschiedenis in Beieren kan hiervoor opnieuw ter illustratie dienen. CSU kreeg in haar geschiedenis driemaal te kampen met een concurrent op de rechterflank van het politieke spectrum. Eerst met de historische Bayernpartei, vervolgens met de door ontevreden CSU-leden opgerichte partij die Republikaner en nu opnieuw met AfD. Telkens slaagde de partij erin het rechtse gevaar het hoofd te bieden door aan de eigen centrumkoers vast te houden. Ondanks ooit torenhoge peilingen en veelbelovende verkiezingsuitslagen zijn Bayernpartei en die Republikaner zo onverbiddelijk gedecimeerd tot irrelevante ‘Kleinparteien’.

Dat men aan deze strategie beter blijft vasthouden,  bleek duidelijk na de blamage van de Bundestagswahl van 2017. De strategie van gewezen partijvoorzitter en Beiers minister-president Seehofer om het populistische discours van AfD deels over te nemen, pakte naar Beierse normen dramatisch uit met een score van slechts 44% (verlies van een kleine 10%). Horst Seehofer mocht opkrassen naar Berlijn en werd opgevolgd door Markus Söder, die wel weer aanknoopte met het beproefde recept. Intussen is CSU weer helemaal terug en is Söder bundesweit met kop en schouders de populairste politicus. Alvast in Beieren heeft AfD naar alle waarschijnlijkheid geen enkele rol van betekenis meer te spelen.