Grondwetschaos

In de vroege uurtjes van vrijdagmorgen keurde de Kamer een verklaring tot herziening van de Grondwet goed. Zoals Pieter Bauwens hier ook al schreef is de besluitvorming  bizar verlopen.  In normale omstandigheden beslist de regering eerst over die lijst, die dan vervolgens door de meerderheid wordt bekrachtigd in Kamer en Senaat. Maar aangezien de regering in lopende zaken is lag het initiatief dit keer bij het parlement. De Kamercommissie voor de herziening van de Grondwet had dinsdag op een nogal chaotische wijze een lijst van te herziene artikelen opgesteld. Donderdagnacht werd dan plenair gestemd over elk van de door de commissie voorgestelde artikels. Er werd niet gestemd over het geheel. Het resultaat is dat de voorgestelde artikels met wisselende meerderheden werden goed- en afgekeurd.

Ik bekijk even drie artikels die van belang zijn vanuit Vlaamsgezind oogpunt: de artikels 1, 7bis, en 63.

Federaal en duurzaam

Artikel 1 bepaalt dat België een federale staat is, samengesteld uit de gemeenschappen en gewesten. Engiszins verrassend had de commissie voorgesteld om het artikel voor herziening vatbaar te verklaren, en dit tot grote woede van premier Michel. In theorie wordt hiermee de mogelijkheid gecreëerd om België om te vormen tot een confederale staat. Al zou zo een wijziging natuurlijk snel in botsing komen met heel wat andere communautaire artikels die niet voor herziening vatbaar zijn verklaard. Vrijdagmorgen stemden CD&V, N-VA, Open VLD, Vlaams Belang en V&W vóór de herziening, en alle Franstaligen plus Groen en de meeste sp.a-ers tegen. Dit leverde een meerderheid op van 77 stemmen tegen, bij 61 stemmen voor.

Artikel 7bis is een symbolisch en nietszeggend artikel over het streven naar duurzame ontwikkeling. Klimaatactivisten willen hier een bepaling aan toevoegen die het klimaatbeleid de facto herfederaliseert. De gewesten zullen zich moeten voegen naar de federaal bepaalde ‘doelstellingen, beginselen en modaliteiten’ van het klimaatbeleid. De deelstaten zouden dan worden  gedegradeerd tot ondergeschikte besturen. Dit artikel zou dus beter op slot gaan. Toch was er voor het openstellen ervan bijna unanimiteit. Slechts drie leden stemden tegen: Dewinter, Vuye en Wouters. Ook de N-VA keurde dit dus mee goed.

Red de Rand!

Artikel 63 tenslotte bevat een aantal verkiezingstechnische bepalingen voor de Kamerverkiezing, waaronder de indeling in kieskringen. Het openstellen van dit artikel maakt het mogelijk om een federale kieskring in te voeren. Ook die deur blijft beter gesloten.

Over dit artikel werd twee keer gestemd. Laurette Onkelinx diende een amendement in om enkel de eerste drie paragrafen voor herziening vatbaar te stellen. Voor de PS moest paragraaf 4 van artikel 63 worden geschrapt uit de verklaring. Wat zegt paragraaf 4?

‘Teneinde de gewettigde belangen van de Nederlandstaligen en de Franstaligen in de vroegere provincie Brabant te vrijwaren, voorziet de wet echter in bijzondere modaliteiten. Aan de regels die deze bijzondere modaliteiten vaststellen, kan geen wijziging worden aangebracht dan bij een bijzondere wet’.

Met andere woorden, paragraaf 4 regelt en betonneert de Franstalige electorale privileges in de Rand. Daar mag natuurlijk niet aan worden getornd. Het amendement van Onkelinx werd aanvaard. 73 stemden voor (Groen, Open VLD, CD&V, Ecolo, PS, CdH, Défi), 50 tegen (N-VA, Vlaams Belang, V&W, maar ook MR) en er waren 14 onthoudingen (sp.a).

Daarna volgde de stemming over artikel 63, zoals ‘geamputeerd’ door het amendement van Onkelinx. Nu waren er 98 stemmen voor (Groen, Open VLD, PS, CdH, Ecolo, Défi, maar ook N-VA !) en 39 stemmen tegen (CD&V, MR, Vlaams Belang en V&W).

Resultaat?

Wat is dus het resultaat van de nachtelijke stemming over de grondwetsherziening ? Artikel 1 is niet voor herziening vatbaar verklaard, de artikels 7bis en 63 wel. Met andere woorden: de unitaristen mogen tevreden zijn.

Dit is deels de schuld van de N-VA. Het stemgedrag van die partij was bevreemdend. De partij stemde vóór de mogelijkheid om het klimaatbeleid te herfederaliseren. Én ze stemde vóór de mogelijkheid om een federale kieskring in te voeren. In het geval van het klimaatbeleid maakte dat geen verschil uit. In het geval van de federale kieskring wel. De N-VA had dat kunnen tegenhouden. Dat ze dat niet heeft gedaan is des te meer bizar omdat ze eerst, terecht maar tevergeefs, tegen het amendement Onkelinx had gestemd. Waarom dan het geamputeerde artikel nog goedkeuren ? Nu is het net alsof de N-VA akkoord gaat met het invoeren van de federale kieskring, maar niet met het afschaffen van de Franstalige privileges in de Rand.

De N-VA wou natuurlijk alle artikels voor herziening vatbaar verklaren, en heeft daarom geen enkel artikel willen wegstemmen. Daar zat misschien enige logica in. Het resultaat is wel een verklaring die een confederale hervorming onmogelijk maakt, maar een herfederalisering van het klimaatbeleid en een federale kieskring wel. Met dat resultaat kunnen de Vlaams-nationalisten toch onmogelijk tevreden zijn?

De rol van de Senaat

De N-VA had beter een ‘alles of niets’-logica gevolgd. Om democratische redenen moet de hele Grondwet voor herziening vatbaar zijn, dat klopt. Alles is het helaas niet geworden. Dus beter niets.

Gelukkig heeft de N-VA nog een kans om deze fout recht te zetten. De herzieningsverklaring moet ook worden goedgekeurd in de Senaat. Dat gebeurt normaal gezien de week na de Paasvakantie. Kamer en Senaat moeten een identieke lijst goedkeuren. Als de Senaat zelfs maar één artikel verandert, dan moet de besluitvorming in de Kamer worden overgedaan. Het is twijfelachtig of daar nog tijd genoeg voor is.

De N-VA weet dus wat haar te doen staat: deze voor de Vlaamse Beweging onaanvaardbare herzieningsverklaring kelderen in de Senaat!