Het aanlokkelijke idee: EU bepaalt, Vlaanderen betaalt

Niet u, maar het land leeft boven zijn stand. Het was ooit een liberale slogan. Ook met liberalen al 25 jaar in de regering blijft die slogan werkelijkheid. Dat is pijnlijk duidelijk met de nieuwe begrotingsregels van ‘Europa’.

Het is een thema dat weinig mensen echt beroert. De begroting lijkt iets astronomisch, met bedragen die we ons amper kunnen voorstellen. Maar de begroting is het zeer concrete centrum van de politiek. Een regeerakkoord is mooi proza met veel mooie intenties. Maar als daarvoor geen budget staat ingeschreven in de begroting, komt het er niet. Politiek is begroting.

De kaasschaaf helpt niet

Volgens de Europese normen zullen we de komende jaren minstens 30 miljard moeten besparen. Weer zo een bedrag waar niemand zich iets kan bij voorstellen. 30 miljard is iets minder dan er in ons land jaarlijks uitgegeven wordt aan onderwijs. Een grote besparing dus.

België moet besparen omdat onze politieke cultuur er een is van compromissen sluiten in plaats van keuzes maken. Die tijd is voorbij, er is geld noch tijd voor compromissen. Elk jaar enkele extra miljarden voor de sociale zekerheid én investeren in defensie én investeren in de energietransitie én het begrotingstekort terugdringen… dat kan niet.

De ‘kaasschaafmethode’ zal deze keer niet genoeg zijn om te besparen. Er zal met het mes gesneden moeten worden. Dat kan niet zonder aan heilige huisjes te raken. Dat kan niet zonder in de sociale zekerheid te snijden. Al beweert gezondheidseconoom Lieven Annemans al jaren dat er makkelijk bespaard kan worden door de overconsumptie aan te pakken in de sociale zekerheid. Maar ook dat vereist keuzes.

Vooral geen keuzes

Partijen die de komende verkiezingsdebatten extra beleid voorstellen, liegen de burger iets voor. Er is geen geld voor. Zoals Prof. Herman Matthys zei in Het Nieuwsblad (13 februari 2024) ‘Misschien kunnen jullie alvast een vacature voor minister van Financiën publiceren, want veel kandidaten zullen er niet zijn.’

De jaren ’90 zijn terug. Toen moest een inspanning geleverd worden om tot de euro toe te treden. De winst van toen is in de paarse periode allemaal verdampt. Net zoals de voorbije regeerperiode een gemiste kans was. Geen structurele hervormingen, geen besparingen. Iedereen tevreden houden met dure compromissen en vooral geen keuzes maken.

Als reactie op het akkoord over de EU-begrotingsnormen zei Elio Di Rupo (PS) dat die het synoniem zijn van een besparingsbeleid. Hij bedoelde dat niet positief. Brussel en Wallonië willen vasthouden aan hun beleid ook al bewijst dat al jaren nefast te zijn voor hun welvaart. In Vlaanderen is een meerderheid voor een ander beleid. Ook hier valt geen compromis te maken.

Afgrond

De keuze is duidelijk op 9 juni 2024. We kunnen verder op het Vivaldi-pad. Dat leidt recht naar de afgrond; dan komt de EU ons begrotingsbeleid overnemen. Dat zal niet zacht zijn, denk aan Griekenland. Overheidspensioenen zullen moeten inleveren, de gezondheidszorg zal drastisch worden ingeperkt, uitkeringen verminderd, subsidies geschrapt. Als onze politici er niet in slagen keuzes te maken, zullen die voor ons gemaakt worden.

Iedereen wil weten wie de verkiezingen zal winnen. Maar wat daarna? Is de Belgische politiek nog in staat de publieke financiën op orde te stellen? Is een EU-ingrijpen voor Franstalige progressieve partijen niet veel aanlokkelijker? De EU zal niet de kaart van de regionalisering trekken. Ze zullen met Vlaams Geld Waalse en Brusselse putten vullen… Zelf wassen ze hun handen in onschuld. Daarna winnen ze in verkiezingen met ‘hart boven hard’ of ‘retour du coeur’. Vlaanderen verliest decennia economische vooruitgang.

Verkiezingen winnen is vaak makkelijker dan regeringsonderhandelingen winnen.