Het broodje van De Croo en Jambon

Meer dan twee jaar nog scheiden ons van de volgende verkiezingen en alreeds is het ministeriële broodje van Alexander De Croo en Jan Jambon gebakken. De eerste zal ook de volgende federale regering leiden, de tweede wordt weer minister-president in de Vlaamse regering.

Hoezo Jambon I?

Neen, niemand heeft me dat onder het zegel der geheimhouding in het oor gefluisterd. Het stond zwart op wit in de krant. Niet langer dan zaterdag en niet voor het eerst had prof. Carl Devos, in zijn wekelijkse Het Laatste Nieuws-column waarin hij ‘de stand van zaken in de Wetstraat’ analyseert, het over ‘Jambon I’, tot drie keer toe. Een maand geleden, op 23 oktober, vloeide op dezelfde plaats evenveel keer ‘De Croo I’ uit zijn professorale pen. Ook Bart Eeckhout, de hoofdredacteur van De Morgen, had het zaterdag in zijn wekelijkse overschouwing van de politieke week over ‘Jambon-I’ en vroeger (9 oktober) over ‘De Croo-I’.

Omdat wie a zegt, ook b moet zeggen, moet wie I zegt ook II zeggen. Dus kan het niet anders dan dat na Jambon I Jambon II komt en dat De Croo I opgevolgd wordt door De Croo II. Zoals koning Leopold III na koning Leopold II is gekomen en deze de opvolger was van Leopold I.

Romeinse cijfers

De ‘Romeinse’ nummering van vorsten is bedacht om voornaamgenoten van elkaar te onderscheiden en historische verwarring te voorkomen. De Franse Lodewijken (Louis) I tot XVIII vormen de allicht bekendste reeks.

Blijkbaar was Carl-Henrik Höjer (1912-1949) de eerste wetenschapper om, in zijn doctoraal proefschrift Le régime parlementaire belge de 1918 à 1940 (1946; universiteit van Uppsala), onze tussenoorlogse regeringen die door een zelfde minister geleid werden, met een Romeins cijfer te merken en te onderscheiden.

In onze pers is dat gebruik in de jaren 1980 opgeld beginnen te maken, toen de regeringen met Wilfried Martens als premier elkaar in snel tempo opvolgden. Ook in Nederland is de Romeinse nummering gangbaar, men spreekt er bijvoorbeeld van de kabinetten-Van Agt I, II en III en -Balkenende I, II en III. In Duitsland is de ‘Regierung Merkel IV’ aan haar laatste dagen toe.

Sterrenwichelarij

Het gezond verstand zegt en de historische en journalistieke praktijk leren dat de nummering van vorsten en van regeringen begint – en pas kan beginnen – vanaf het tweede ‘geval’. De eerste koning der Belgen stond zijn hele bewindsperiode bekend als Leopold. Pas na zijn dood en de troonsbestijging van zijn zoon Leopold is hij Leopold I geworden. Die opvolgende zoon kreeg meteen het vorstelijk rugnummer II.

De eerste regering waarvan Wilfried Martens premier werd, was de regering-Martens. Pas nadat het FDF aan de deur was gezet, de partijsamenstelling gewijzigd en er zodoende een nieuwe regering was, was er sprake van Martens I en Martens II. Er zouden nog zeven volgen, tot en met Martens IX.

Tenzij men het edel vak der sterrenwichelarij wil bedrijven en in de Grote Conjunctie van Jupiter en Saturnus van 21 december 2020 de komst van een tweede regering-Jambon en een tweede-kabinet De Croo heeft gelezen, kan men nu al over Jambon I en De Croo I schrijven. In alle andere gevallen is het journalistieke en wetenschappelijke onzin.

Belelite

Wie naar regeringsrugnummers zoekt, kunnen en moeten wij verwijzen naar Belelite, de schitterende databank over de Belgische regeringen. Tot voor enkele jaren ontbrak een volledig en correct overzicht van de regeringen die België bestuurden. Prof. Emmanuel Gerard en een half dozijn medewerkers hebben die leemte gevuld en met Belelite. Een digitale databank die niet alleen volledig en correct, maar ook gebruiksvriendelijk en handig is – én telkens als het nodig is geactualiseerd wordt.

Voor elk van de 105 regeringen die België sedert 26 februari 1831 kende, vindt u begin- en einddatum, de ministers en staatssecretarissen die er deel van uitmaakten en hun bevoegdheden, en eventuele wijzigingen in de samenstelling. Daarnaast kan u zoeken naar individuele regeringsleden (van welke regeringen en met welke bevoegdheid maakte, bijvoorbeeld, Gaston Eyskens deel uit), naar bevoegdheidsdomeinen (wie is allemaal minister van Openbare Werken geweest), naar regeringspartijen (wanneer zat, bijvoorbeeld, de Volksunie in de regering) en op datum (welke regering was op 12 augustus 1952 aan de macht?).

Michel II/Wilmès

Manu Gerard en zijn team stonden voor onder meer het probleem van de nummering van regeringen en dus de vraag wanneer men van een nieuwe regering kan spreken. Ze hebben daar drie criteria voor opgesteld, aan ten minste één daarvan moet zijn voldaan. Op basis daarvan stellen zij dat er slechts van 17 maart tot 1 oktober 2020 een regering-Wilmès is geweest. De regering die Sophie Wilmès leidde na het vertrek van Charles Michel (27 oktober 2019) was volgens hun criteria niet nieuw en  gewoon de voortzetting van de (sinds 21 december 2018) ontslagnemende regering waarin Charles Michel premier was. Ze noemen die regering daarom Michel II/Wilmès.

De databank Belelite heeft sinds september 2017 onderdak op de website van de Koninklijke Commissie voor Geschiedenis: