Het onderwijs en het sluipend gif

Heeft u ooit The Ten Commandments gezien? Die Hollywoodklassieker uit de jaren 50 van Cecil B. DeMille is eigenlijk een remake van zijn eigen film uit 1923. Charlton Heston speelt daarin Mozes alsof hij een tot leven gekomen versie is van Michelangelo’s standbeeld van de Joodse profeet.

Eén van de scènes in de film toont de vreselijke plaag van God die de eerstgeboren zonen in Egypte treft. Een mist kruipt door de straten en doodt kinderen en mannen. In mijn verbeelding zag die griezelig sluipende nevel groen, maar de clip op YouTube zet dat recht. Hij is grijs.

Geel with benefits

Waarom deze intro? Beeldt u zich even in dat u een ruimte binnenwandelt waar een troep pubers verzameld zit. Door hun biologische ontwikkeling scheiden zij een indrukwekkende lijfgeur af. Telkens ik die odeur gewaarword, dan denk ik aan dat beeld. Het is een van de redenen waarom ik steevast lesgeef met de deur en ramen open. Door de CoViD-19 pandemie is dat nu standaard geworden, ramen en deur open. Het mondkapje biedt meteen ook een extra voordeel: het beschermt mijn reukorgaan tegen de groene nevel. Omgekeerd behoedt het de leerlingen van de vervelende koffiegeuradem van zowat alle leraars. Het is dus een pure win-win. Iedereen blij!

Vorige week schreef ik over code oranje en vroeg ik me af waarom die er maar niet kwam. Wel, code oranje is er nu. Maar eigenlijk is het, na onderhandelingen tussen het ministerie, de vakbonden en de onderwijskoepels, gewoon code geel met aanpassingen. Geel ‘with benefits’, zeg maar. Wat een pantomime.

Risicoberoep

Ondertussen werd een collega uit Parijs afgemaakt als een dier. De man deed nochtans niets meer dan zijn werk. Zijn dood en de omstandigheden ervan zijn gewoonweg vreselijk. Los van dit persoonlijke drama heeft dit ook een impact op het onderwijs. Angst moet kennis de kop indrukken. Een symbolische onthoofding van het onderwijs.

Toch opvallend hoe totalitair gedrag zich altijd richt tegen dat onderwijs. Herinner de moorden op leraars tijdens de Chinese Culturele Revolutie van Mao. Of de zuiveringsactie in het Duitse onderwijs onder leiding van de Rijksminister Bernhard Rust — what’s in a name — tijdens het nazibewind. Het is een lukrake greep uit de trieste collectie aan voorbeelden. Leraar, het is een risicoberoep en zoals de betreurde Samuel Paty bewees: het is een roeping.

Doorlichting

Elke job kent zijn frustraties, hoe geroepen je je ook voelt. Terwijl mijn collega’s en ik de school draaiende proberen te houden, kwam er een groep inspecteurs langs op de school. De doorlichting wilde nagaan hoe wij rekening houden met de zwakkere leerlingen. Met een excellent gevoel voor timing daalden deze lieden als een Egyptische plaag op ons neer. ‘Het is maar een proef-doorlichting. U hoeft zich niet zenuwachtig te maken.’ Het verslag was positief, opgesteld met kleurtjes, want wij begrijpen geen volzinnen.

Ondanks de positieve uitkomst werd ik er niet vrolijk van. Kon het Ministerie van Onderwijs en Vorming niks beters bedenken dan: ‘we gaan de scholen eens doorlichten, als proef’? Kwam er niemand op het idee om bijvoorbeeld een team uit te sturen om de scholen te ondersteunen? ‘We gaan de scholen helpen om deze crisis goed aan te pakken!’ Geef toe: ‘Wij komen u helpen!’ had voor veel leraars honderd keer beter geklonken dan ‘Wij komen u controleren!’ Diepe, diepe zucht in mijn mondkapje.

Lesgeven is een job die ik doodgraag doe. Jongeren confronteren, jongeren verrijken en omgekeerd, geconfronteerd worden door hen als een verrijking in mijn leven. En dan de puberhumor als ideaal excuus om zelf niet al te opgegroeid door het leven te moeten gaan. Daar loop ik dan in de schoolgangen met dat mondmasker op en pubers achter me aan. Zoals een Mozes met zijn wispelturige volk trek ik op tocht door een woestijn op zoek naar het Beloofde Land van meer kennis.

Hoewel, volgens iemand van die groep inspecteurs hechten we toch nog te veel belang aan kennis. Een uitspraak die me doet denken aan die moordende mist uit de film van Cecil B. DeMille: een sluipend gif dat het onderwijs wil versmachten.