Het plezier van de inspanning

Jean-Luc Mélenchon (72) wil de pensioenleeftijd die in Frankrijk na veel protest tot 64 jaar is opgetrokken opnieuw verlagen. Niets mooier dan het statuut van gepensioneerde dat bij voorkeur op jeugdige leeftijd wordt verworven.

Eindelijk komt er tijd vrij voor partner en kleinkinderen. Of ze dat leuk vinden of niet, plotseling zitten ze opgescheept met een gretige gepensioneerde die staat te trappelen om aandacht aan hen te besteden. Oeverloos veel, elke dag, onverdroten. Maak dat maar eens mee. Misschien is het veiliger uit de echt te scheiden voor uw partner met pensioen gaat, dan hoeft u het achteraf niet meer te doen.

Typisch is het vaak vertelde verhaal van de ouderwetse man die zich altijd te pletter heeft gewerkt. En ad quid? Op zijn sterfbed bekent hij schuld in het bijzijn van vrouw en kinderen. ‘Als ik van één ding spijt heb, is het dat ik te weinig aandacht aan jullie heb besteed’, prevelt hij rouwmoedig, waarna zijn gezinsleden hem in een vlaag van opborrelende gulhartigheid vergiffenis schenken.

Deze scène, ons heden ten dage geregeld ter lering voorgehouden, heeft de naam diep tragisch te zijn. De toekomstige aflijvige had zoveel voor zijn gezin kunnen betekenen, maar helaas, hij koos voor zijn werk, zijn carrière, vergankelijke glorie en aardse goederen.

Bakfiets

Stel dat hij dat niet had gedaan. Dat hij minder hard had gewerkt, zich gewonnen verloren op zijn vrije tijd had gestort, lange avonden en volledige weekends in huis had rondgelummeld als een rusteloze engelbewaarder, onbekende huishoudelijke taken had uitgevonden om die op te kunnen nemen, zijn kinderen van in de bakfiets tot lang na de Freinetschool had overstelpt met wijze levenslessen. Stel dat hij op die manier had geleefd. Dan had hij op zijn sterfbed geen vergiffenis hoeven te vragen. Dat klopt. Gelukkig maar. Want er zou niemand zijn overgebleven om hem die te geven. Vrouw en kinderen zouden al lang de benen hebben genomen, op de vlucht voor de man die hen in een fusionele wurggreep van zorgzaamheid elke ademruimte ontnam.

Als u vindt dat ik overdrijf, hebt u gelijk. Maar de tijdgeest vergt enig tegengif. Is het echt nodig dat werk en vrije tijd altijd totaal in balans zijn, waarmee impliciet wordt gezegd dat iemand misschien wel te weinig, maar zeker niet te veel mag werken? Geef mij maar mensen van wie het leven af en toe uit evenwicht is. Die zich hebben bekwaamd in de kunst van het overdrijven en niet aarzelen nu en dan te veel hooi op hun vork te nemen. Waartoe dient trouwens een vork wanneer er nauwelijks hooi opzit?

Op wie kun je rekenen wanneer extra werk noodzakelijk is? Enkel op iemand met een overvolle agenda. Een sympathieke medemens met veel vrije tijd is minder aangewezen. Omdat hij nauwelijks aan activiteiten toekomt, verkeert hij in de onmogelijkheid er nieuwe tussen te nemen. Want tussen wat? De leegte laat geen ruimte voor iets anders.

Miserie

Ik ben een grote voorstander van de overdrijving. Als ik tijdens een wandeling in de natuur een haan zonder enig gevoel voor maat hoor kraaien of in het volgehouden balken van een ezel een overgave en een gevoel voor dramatiek ontwaar die geen enkele Vlaamse theatermaker ten tonele durft te brengen, overvalt mij een warm gevoel. Ha, die schoonheid van het mateloze! Dieren kunnen zich heerlijk laten gaan. De haan en de ezel vragen zich geen oogwenk af of ze overdrijven of niet. Ze leven hun eigen leven zonder de pietepeuterige therapeutennormativiteit die hun bestaan zou moeten reguleren. Het behoedt hen voor veel miserie.

Niet iets doen maar nietsdoen maakt ongelukkig. Dolce far niente? In het Italiaans smaakt het nog enigszins naar Aperol Spritz. Maar overdaad kan de gezondheid schaden.

Het Rode Boekje

In mijn jeugd las ik het Franse wielertijdschrift Miroir du cyclisme. Het behoorde tot hetzelfde mediahuis als de communistische krant L’Humanité, wat ik niet wist. Ik had communist kunnen worden zonder het te beseffen, zoals vrome Vlaamse chirojongens in de late jaren zestig in Leuven gingen studeren en zich drie weken nadien, na de lectuur van Het Rode Boekje, tot het Maoïsme bekeerden. Dat bleef mij bespaard.

Toch leerde ik uit het tijdschrift. Boven een stuk over Eddy Merckx stond een titel die ik nooit meer vergat: ‘Le goût de l’effort’. Het plezier van de inspanning. Het genoegen om meer te doen dan noodzakelijk en misschien dingen te realiseren die je zelf niet voor mogelijk hield. Prachtig toch?

Als u uw relatie wil redden, overdrijf dan af en toe.

Het staat u natuurlijk volledig vrij om dat niet te doen en een uitgekiend, gebalanceerd leven te leiden. Met een volmaakt evenwicht tussen werk en vrije tijd.

Kom dan achteraf niet klagen dat uw partner met uw buurman naar de Caraïben is vertrokken.