Immigratiefobie

Dubbel werk

Vorige maand bestelden minister van Financiën Johan Van Overtveldt en staatssecretaris voor Asiel en Migratie Theo Francken een studie bij de Nationale Bank van België (NBB) over de economische impact van immigratie. Ze willen een beeld krijgen van de economische impact op de sociale zekerheid, de arbeidsmarkt en de productiviteit. De NBB kreeg de opdracht in haar onderzoek te focussen op migranten van buiten de EU. Ze moet ook de impact onderzoeken per regio en per migratiekanaal, zoals gezinshereniging.

Het zal de studiedienst van de N-VA en vele anderen ontgaan zijn dat er onlangs een rapport verschenen is over de effecten van immigratie [1]. Daarin wordt recente wetenschappelijke literatuur nagegaan met de focus op Europa. De gevolgen voor de arbeidsmarkt en het loonniveau zijn globaal genomen verwaarloosbaar of licht positief. Een omvangrijke immigratieschok vraagt tijd om te verwerken, maar doorgaans verlopen de aanpassingen relatief snel.

Effecten op financiën

Wat betreft de gevolgen van immigratie op de overheidsfinanciën zijn er minder studies en zijn de conclusies minder éénduidig. Soms komt men tot positieve effecten, soms tot negatieve. Maar: altijd gaat het om beperkte effecten. Een citaat:

‘A dynamic approach, based on the entire lifespan of immigrants and their descendants, yields no detrimental or positive effect of immigration on public finance. These findings are mainly explained by the fact that new arrivals are younger than natives and concentrated in working age groups that make a positive net fiscal contribution; although the net contribution to public finance of immigrants is lower than that of natives of a similar age. The fact that most migrants belong to the working-age population means that immigration is not a burden to public finances in most developed countries. In fact, more ambitious migration policies can reduce the tax burden induced by the ageing of the population in host countries. Moreover, the higher the selectivity of a policy favouring highly skilled migrants, the greater its fiscal beneficial effect is likely to be. However, while such ambitious and selective migration policy can reduce the fiscal burden, it will not be sufficient to prevent it’.

Immigratie heeft ook gevolgen op de culturele, etnische en religieuze samenstelling van de bevolking in het gastland. In een derde deel gaan de auteurs de effecten daarvan na.

‘The first important result is that most studies find that cultural concerns [2] are the main driving force behind the scepticism towards immigration and that fiscal or labour market concerns only play a secondary role’.

De nieuwe verscheidenheid

Eind mei verscheen in Nederland het rapport De nieuwe verscheidenheid, toenemende diversiteit naar herkomst in Nederland van de Wetenschappelijke Raad voor het Regeringsbeleid. In de conclusies leest men onder meer:

• Er is op basis van de literatuur geen eenduidig antwoord te geven op de vraag of immigratie positieve of negatieve gevolgen heeft voor westerse bestemmingslanden. Er bestaat in de literatuur geen consensus over de vraag of meer etnische diversiteit leidt tot economische groei dan wel tot krimp;
• die grote verscheidenheid naar herkomst leidt tot nieuwe maatschappelijke uitdagingen, vooral op het gebied van sociale cohesie. In buurten met veel verscheidenheid is het samenleven van inwoners ingewikkelder. Inwoners oordelen minder positief over de verhoudingen in hun buurt en voelen zich er minder thuis. Dat geldt ook voor personen met een migratieachtergrond.

Coda

Ook als de NBB de gevraagde studie tot een goed einde zou brengen, is het onwaarschijnlijk dat die leidt tot éénduidige, duidelijke conclusies. Als dat wel zo zijn, dan nog kan men daar geen touw aan vastknopen.

Het scepticisme ten aanzien van immigratie is eerder gebaseerd op ‘sociaal-culturele bekommernissen’. Dat immigratie soms wordt aanzien als economische nadelig speelt daarbij een rol, maar is niet cruciaal.

[1] Anthony Edo, Lionel Ragot, Hillel Rapoport, Sulin Sardoschau5 and Andreas Steinmayr, The Effects of Immigration in Developed Countries: Insights from Recent Economic Research, EconPol Policy Report 05/2018 Vol. 2 April 2018

[2] Wat kan omschreven worden als verlies van identiteit en gedeelde normen en waarden.