In het spoor van de Hanze

Met Doorbraak reizen is altijd een beetje anders. Platgetreden paden zijn er niet bij. Dat bewees de reis naar de Hanzesteden van 9 tot 15 september.

De Hanze is een klinkend begrip. Het was tijdens de middeleeuwen een officieus samenwerkingsverbond. Eerst tussen kooplieden en later, vanaf 1356, tussen verschillende steden in Noordwest-Europa: van Brugge tot Novgorod. Met Doorbraak besloten we Lübeck, ‘die Königin der Hanse’, en andere cultuursteden in Noord-Duitsland te bezoeken.

Goede banen

Op maandag 9 september vatten we met een groep van 35 mensen, aangestuurd door chauffeur Hans, onze reis aan vanuit Antwerpen. Ilse zou als medereisleidster zorgzaam en efficiënt het gezelschap in goede banen leiden, terwijl ondergetekende toelichting gaf bij al het moois dat we onderweg te zien kregen.

Het moet gezegd: de streek die ten oosten van Lübeck begint en reikt tot het eiland Usedom aan de Duits-Poolse grens, is met zijn glooiende heuvels, weidse velden en mijlenlange dreven van een onovertroffen schoonheid.

De deelstaat Mecklenburg-Vorpommern, ooit een deel van de Duitse Democratische Republiek, kan ook uitpakken met machtige handelssteden en lieflijke dorpen. Heel die Ostseeküste is erg geliefd bij Duitse vakantiegangers. Buitenlandse toeristen zie je er zo goed als niet.

Trotse torens

Maandag 9 september: onze eerste stop is Münster, dat op 280 kilometer van Antwerpen ligt. De stad is de geschiedenis ingegaan als de plaats waar, in het historische ‘Rathaus’ (stadhuis), in 1648 de Vrede van Westfalen werd gesloten.

Daarmee kwam er een einde aan de Dertigjarige Oorlog en nam de soevereine natiestaat een concrete gestalte aan. In de vroege avond bereiken we Lübeck, dat 340 kilometer verder ligt.

Dinsdag 10 september: in de voormiddag bezoeken we onder leiding van een stadsgids de ‘Altstadt’ van Lübeck, ooit het kloppende hart van de Hanze. De literatuurliefhebber verbindt haar naam ook met Thomas Mann, de auteur van Buddenbrooks, een roman over de opkomst en ondergang van een welvarend koopmansgeslacht.

Na een langdurige stop in Rostock (120 kilometer verder) komen we aan op onze bestemming, Schloss Ralswiek op het 926 vierkante kilometer grote eiland Rügen. De fabrikant Graf Hugo Sholto von Douglas kocht het gebouw in 1891 en liet het ombouwen tot een sprookjesachtig kasteel.

‘Onze’ Henry Van de Velde, de beroemde architect en ontwerper, ontwierp het Jugendstil-interieur. Vanuit Schlosshotel Ralswiek besteedden we de volgende drie dagen aan de verkenning van Rügen.

Woensdag 11 september: twee stadsgidsen leiden ons in de voormiddag door Stralsund, de prachtige Hanzestad en ‘toegangspoort tot Rügen’ (37 kilometer verder). Het centrum van de stad vormt samen met dat van Wismar UNESCO-werelderfgoed.

Kenmerkend voor de regio is de bakstenen gotiek, waarvan ook de trotse torens en kerken van Stralsund getuigen. ’s Namiddags rijden we naar de ‘Königsstuhl’ (58 kilometer verder), de krijtrotsen die de grote romantische schilder Caspar David Friedrich op doek heeft vereeuwigd.

Een ‘skywalk’ biedt een onvergetelijk uitzicht op de krijtrotsen te midden van beukenbossen die ook als ‘UNESCO-Naturwelterbe’ zijn erkend.

Als toemaatje bezorgen we onze reisgroep nog een uitstap naar Binz (24 kilometer verder), een badplaats met een zeedijk vol Jugendstil-villa’s. De avondzon werpt er haar schijnsel op een harmonisch geheel van stad, strand en zee.

Schilderachtig

Donderdag 12 september: met de ferry varen we ’s morgens van Schaprode (24 kilometer van Ralswiek) naar Kloster, de belangrijkste gemeente van het eilandje Hiddensee ten westen van Rügen.

De overtocht duurt ongeveer drie kwartier. Een stralende zon is ook van de partij. Vijf uur lang zijn onze reisgenoten vrij om het eiland, dat 19 vierkante kilometer groot is, naar hartenlust te verkennen.

Velen wandelen naar de ‘Leuchtturm Dornbusch’, de vuurtoren van waaruit je ook de Deense kust kan zien. Hiddensee was altijd al erg in trek bij kunstenaars, actrices zoals Asta Nielsen en geleerden als Albert Einstein en Sigmund Freud.

De beroemde auteur Gerhart Hauptmann bezat er een zomerverblijf, dat nu een aan hem gewijd museum is. De gezellige restaurants en cafés aan het haventje vallen uiteraard ook in de smaak.

Vrijdag 13 september: de hemel is bewolkt als we naar Peenemünde (124 kilometer verder) trekken. Alsof het een voorteken is van de sinistere sfeer die de historische site uitademt. Het is hier dat het nationaalsocialistische regime de V1 (een onbemand vliegtuig) en de V2 (een raket) liet ontwikkelen. Antwerpen en zijn omgeving weten wat de terreur van de ‘Vergeltungswaffen’ betekende.

Historicus Philipp Aumann, de wetenschappelijke directeur van het Historisch-Technisches Museum Peenemünde, leidt ons rond. Hij is ook de man die erin geslaagd is de overblijfselen van de historische ‘Onderzoeksinstelling van het Leger in Peenemünde’ te doen erkennen als UNESCO-werelderfgoed.

’s Namiddags bezoeken we de Hanzestad Greifswald (50 kilometer verder) met haar goed bewaarde Altstadt. Dat laatste is te danken aan Stadtkommandant Rudolf Petershagen, die de stad eind april 1945 redde van de vernietiging door haar ‘kampflos’ over te geven aan het Rode Leger.

Een tentoonstelling in het Pommersches Landesmuseum is gewijd aan Caspar David Friedrich, de beroemdste zoon van Greifswald. Die avond is onze laatste in Schloss Ralswiek.

Zaterdag 14 september: nu gaat het weer westwaarts. Onderweg bezoeken we Güstrow (160 kilometer verder) met zijn prachtige slot, dat uit de Renaissance stamt. Tijdens de Dertigjarige Oorlog resideerde de beroemde krijgsheer Wallenstein er. Jammer genoeg staan er stellingen rond het slot en ook de oude markt is opengebroken.

De Altstadt is mooi en goed bewaard, maar het stadje ligt er slaperig bij. De ‘Dom’ kan weliswaar niet zoals zijn grote broers in Rostock en Stralsund bogen op een astronomische klok, maar bezit toch een bijzonder bronzen beeldhouwwerk, ‘Der schwebende Engel’ van Ernst Barlach.

In 1937 hadden de nationaalsocialisten het beroemde werk – een eerbetoon aan de gesneuvelde soldaten van de Eerste Wereldoorlog – als ‘entartet’ uit de Dom laten verwijderen.

Later houden we halt in Schwerin (62 kilometer verder), de hoofdstad van Mecklenburg-Vorpommern. Het deelstaatparlement vergadert in het Schloss, dat ook het ‘Neuschwanstein des Nordens’ wordt genoemd.

Het kasteel, dat schilderachtig op een eilandje in een meer ligt, staat met zijn mooie tuinen sinds 27 juli op de lijst van het UNESCO-werelderfgoed. De laatste avond brengen we door in Bremen (230 kilometer verder).

Zondag 15 september: in de voormiddag worden we gegidst door de Freie Hansestadt Bremen. Het ‘Rathaus’ weerspiegelt de rijkdom van de vroegere handelsburgerij. Het beeld van ‘Roland’, een ridderfiguur met zwaard, pal tegenover de ‘Dom’, symboliseert de stedelijke vrijheid.

De ‘Schnoor’, een labyrint van smalle pittoreske straatjes, verleidt met zijn winkeltjes en cafés. Het toeval wil dat Geert Bourgeois, voormalig minister-president, ons pad kruist. Samen met zijn echtgenote heeft ook hij Noord-Duitsland doorkruist. Na de rondleiding genieten onze reisgenoten nog een tweetal uur de vrijheid om rond te kuieren in de mooie Altstadt, voor het weer huiswaarts gaat (450 kilometer verder).

Het Noorden van Duitsland heeft ons zoveel moois geboden. Het werd allemaal nog mooier omdat we met een groep van allemaal sympathieke mensen reisden. Velen onder hen hebben al eerder gereisd met Doorbraak. Dat maakt dat we bijna van een ‘Doorbraak-familie’ kunnen spreken.