In memoriam: oud-HLN hoofdredacteur René Adams [1932-2022]

Alweer heeft een wijs en goed mens de donkere zijde bereikt. Zijn as zal verstrooid worden, maar het stof is voor wie hem dierbaar was en voor zij die, zoals met deze afscheidsbrief, aan zijn bestaan herinnerd worden. René Adams was op enkele dagen na 91 jaar geworden.

Het vergeten zijn…

… stoorde hem hoegenaamd niet. Leven in de onbekendheid vond René Adams best aardig. Hij bleef zijn vriendenkring trouw en was actief langs de zijlijn van het cultureel en vrijzinnig front. Maar het mocht allemaal en sourdine gebeuren. Geen drukte. Die had hij als actief participant van het beroepsmatig arbeidsfront meer dan voldoende gehad. Met overtuiging en vol enthousiasme. Wat niet meer dan normaal is voor iemand uit de mediawereld.

Wie voor een job als journalist kiest, mag niet stilzitten. Hij is een prediker. Verkondigt wat er in de maatschappij gebeurt en voegt er wat eigen kruiden aan toe. De redactiestoel is er om het beleefde een intense journalistieke gestalte te geven.

Zo zag…

… René Adams het geschreven woord in de vorm van een krant. De reden waarom hij al op zeer jonge leeftijd voor het vak van journalist koos, is niet ver te zoeken. Hij was dertien in 1945. De oorlogsjaren en de groeiende armoedige ellende heeft hij meegemaakt toen zijn denken een zelfstandige ontwikkeling doormaakte. Het enige wat een indringende belevenis opleverde was de straat. Als aanstormend puber heeft hij daar de waarde van, in al zijn pro’s en contra’s, geleerd.

Het heeft hem een sociaal gevoel met een humanisme van beton bijgebracht. Dat hij wilde vermenigvuldigen zoals Christus in het sprookje van de vijf broden en twee vissen. René Adams was een koppig man, in de goede zin van het woord. Zijn koppigheid vond een uitweg met zijn stem en pen. Wie hem ziet als Kuifje, maar dan zonder hond en zijn aanvankelijk zwarte denkranden, schiet in de roos.

Er is echter…

… nog een tweede reden waarom René Adams journalist is geworden. Met name Brussel en wat zijn vijf jaar oudere broer Jozef overkwam. De Belgische hoofdstad was de buurt waarin hij opgroeide. Hij was daarom een stadsjongen en is dat zijn hele leven gebleven. Het is trouwens in het wilde woud van de stad dat hij kennis maakte met wat je als stadsmuziek kan beschouwen, namelijk jazz. De stad heeft van nature jazz in zijn straten en lucht. Zij heeft de wanden van zijn longen en hart behangen. Jazzmuziek, goed bekeken, is bovendien een zekere vorm van verzet. Tegen de afgelijnde vormen van muziek als gevoelsuiting.

Dat verzet…

… zat ook in de aard van zijn oudere broer. Zij het op een ander front. Het front waarin de vrijheid van denken, doen en laten centraal staat. Daarom dat Jozef zich verzette tegen de bezetting van ons land, en omdat de bezetter van de burger een robot wilde maken. Een machine zonder denkvermogen, zonder computer met een hoogst persoonlijke software in zijn hoofd. Hij heeft duidelijk gekozen om zich aan te sluiten bij een groepering die koos voor vrijheid in de derde macht. Wat de moeilijkste en gevaarlijkste weg is.

De makkelijkste was de rechterarm gestrekt de lucht insteken. Die weg niet te nemen is hem fataal geworden. Het verlies van zijn oudere broer heeft René Adams later laten kiezen voor een vredig verzet, de journalistiek. Ziedaar het gebeente van de geest van René Adams: de oorlogsjaren als kind, Brussel als wild park, jazz vertaling van gevoelens en het politiek verzet van zijn broer als basis van het liberaal denken.

Wie dat…

… geestelijk gebeente voor zich ziet, kan niet anders besluiten, om eenmaal de journalistiek zich bij René Adams opdrong, te kiezen voor een uitgesproken vrijzinnige krant. Beschermd en geknuffeld door een liberale zuil, met als spreekbuis Het Laatste Nieuws. In het hoofdkwartier van dat medium is hij opgeklommen van stadsredacteur naar journalist om uiteindelijk hoofdredacteur te worden.

Die hoogste positie van een redactie is niet zijn vrolijkste tijd geweest. De ideologische zuilen vervelden bij de bevolking en de kranten verloren aan geloof, hoop en liefde. Ze werden verlieslatend. Om te overleven moesten ze knielen voor het kapitalisme. Ook Het Laatste Nieuws.

In 1987 kocht een Antwerpse bankiersfamilie met een zwart randje in zijn verleden, het liberaal dagblad. De macht kwam in handen van Christian Van Thillo. Vrij gauw bevrijdde deze jonge telg, een briljante mediadenker, de krant van de rode cijfers, maar ook van zijn liberaal karakter. Door er het parochieblad van de reclamezender VTM van te maken. Wat niet naar de zin was van René Adams. Na onderling overleg scheidden hun wegen in 1994. Dat jaar eindigde de journalistieke carrière van René Adams.

Sporadisch heeft hij…

… kort vóór en na de eeuwwisseling les gegeven aan het Brusselse Instituut voor Journalistiek. Dat ging hem echter gauw vervelen. Het leidde tot een zwerftocht die hem in Gent deed belanden en waar hij zijn laatste levensjaren sleet. Hij vond er een vriendenkring van gelijkgestemden en grootminnaars van de jazzmuziek.

Vandaag, dinsdag 3 januari, neemt de familie afscheid. Vertrouwt zijn lichaam toe aan het vuur, zoals hij gewenst heeft. In het voorjaar volgt een openbaar vaarwel voor de verwanten en vrienden. Hopelijk zal, na de gebruikelijke toespraken, en tijdens de stoet met een laatste groet aan de kist, onder meer het lied klinken As Time Goes By, gezongen door Dooley Wilson, in de film Casablanca. Een film met als achtergrond onder geen beding te plooien voor enige vorm van dictatuur.