Is inspraak Vlaamse burger van ander tijdperk?

De jonge generaties kennen het Belgique à papa niet. Zelfs niet eens meer het Belgique a grand-papa. Waarom halen Hendrik Vuye en de N-VA dan argumenten boven met een houdbaarheidsdatum die al 65 jaar verstreken is?

Wat we zelf doen, doen we beter?

Dat België een dubbel land is met twee verschillende democratische entiteiten, weet eenieder. ‘Wat we zelf doen, doen we beter’, is de Vlaamse leus. De politieke ziektes die als typisch Belgisch worden gezien, blijken nu ook typisch Vlaams. Politieke benoemingen, nepotisme, politieke dynastievorming, een autoritair particratisch bestel dat weinig inspraak van de burger duldt enzovoort. De N-VA heeft bij deze regering al laten zien zich zonder moeite in dit Belgische staatsbestel te schakelen.

Of het nu gaat over Schotland, Catalonië, Québec of zelfs Zuid-Soedan gaat, een referendum wordt gezien als het instrument bij uitstek om een mandaat voor onafhankelijkheid te legitimeren. Een teken van een gezonde democratie. De Catalanen zouden dolgelukkig zijn met een referendum dat hen tot nu toe geweigerd wordt door Madrid. In Vlaanderen zijn het niet de unionisten, maar de nationalisten die een referendum weigeren. Wie kan nog volgen? 

Referendum is burgeroorlog?

Het argument dat kant noch wal raakt, is de verwijzing naar het referendum in 1950, de beruchte Koningskwestie. Woelige naoorlogstijden vergelijken met België en Vlaanderen anno 2015: gelooft nu werkelijk iemand dat er doden zouden vallen bij een referendum? Raf Praet wijst terecht op het vreedzame karakter van de Vlamingen, om dat dan als argument te gebruiken tegen een referendum omdat dat de ‘vredevolle evolutie volledig onderuit zou halen’. Burgeroorlog dus? Iets meer vertrouwen in burger zou hier op zijn plaats zijn. 

Het lijkt er vooral op dat de N-VA ofwel bang is voor inspraak van de Vlaming bij het bepalen van zijn toekomst of die inspraak liever niet heeft. ‘Referenda zijn illegaal volgens de grondwet’, zo klinkt het ook. In een land waar de grondwet om de haverklap gewijzigd wordt, klinkt dat als een zwak argument. Stel dan voor deze te wijzigen. Duidt dit niet meer op de onwil van de politieke partijen om participatie van de burger echt ter harte te nemen, om de aloude macht van de particratie te verzekeren? De generatie 2.0 wil democratie 2.0, geen democratie van het Belgique a papa zoals het nog hardnekkig in Vlaanderen blijft voortbestaan. 

Democratisch deficit

De Catalanen geven het voorbeeld bij uitstek. De onafhankelijkheidsbeweging is er een die van onderuit gegroeid is. In Vlaanderen wil de politiek, in tegenstelling tot in Schotland, blijkbaar zelfs niet eens de moeite doen om de burger te betrekken. ‘Onafhankelijkheid. Om alles te veranderen!’, zo klinkt het ook in Catalonië. Dat betekent o.a. een Catalaanse grondwet vestigen op basis van de inbreng van de burgers, een directere democratie enz. Europese burgers, ook Catalanen, Schotten en Vlamingen, snakken naar echte democratie, niet enkel de autoritaire vorm waar enkel eens om de vijf jaar een partij aangeduid mag worden.

Catalaans voorbeeld

Wat kan Catalonië Vlaanderen leren? Eerst vooral om van de eigen geschiedenis te leren. De Vlaamse Beweging was een nationale én sociale beweging tot de Tweede Wereldoorlog. Geen elitair partijproject. Betrek de burger, bevorder inspraak. Enkel zo zal je een brede volksbasis voor je project opbouwen. Dat kost inderdaad meer tijd. Het alternatief is iets erdoor drukken zonder inspraak van de burger, zoals tegenwoordig nog altijd gewoonlijk. Waarom? Omdat de N-VA weet dat een onafhankelijkheidsreferendum in Vlaanderen momenteel zou mislukken. Omdat er geen brede basis voor bestaat. De oplossing is niet de burger uitsluiten, maar net deze betrekken. 

Om het met de woorden van de Britse unionist Ian Duncan te zeggen, hoofd van de internationale delegatie die de Catalaanse volksraadpleging volgde: ‘I suppose it comes frown to a simple fact: before I am a Unionist, before I am a Conservative, I am a democrat. I believe that the right to vote is one of the most fundamental and precious rights we enjoy.’