‘Dit is geen tijd voor lafaards’

Sinds woensdag is het opnieuw business as usual in Barcelona. Van het revolutionaire sfeertje van dinsdag blijft niets meer over. De honderdduizenden separatisten op straat hebben weer plaats geruimd voor de drommen toeristen. Hoe saai.

Nochtans was het nieuws de jongste dagen alles behalve saai. De aankondiging van de plenaire sessie van het parlement maandag, de toespraak van Puigdemont, de beslissing van een aantal banken en bedrijven om zich uit Catalonië terug te trekken, de opschorting van de zitting van maandag door het Grondwettelijk Hof, de beslissing om dan dinsdag te vergaderen, de bekendmaking van de officiële resultaten van het referendum, het verhoor van Trapero, Sànchez en Cuixart in Madrid, … De gebeurtenissen volgden elkaar in een duizelingwekkend snel tempo op.

Vertigo

De media hebben het nu over de ‘vértigo de los independentistas’: de angst om de ultieme stap naar onafhankelijkheid te zetten. Het lijkt er inderdaad op dat het ja-kamp de voorbije week vooral tijd heeft proberen te winnen en die finale beslissing voor zich uit heeft willen schuiven. Intussen is het momentum wel aan het verdwijnen.

Waarom wacht men zo lang ? Er is duidelijk onenigheid in het separatistische kamp. De meer burgerlijke vleugel in de liberale PDeCAT heeft het meest last van hoogtevrees. Zij staat onder toenemende druk van het bedrijfsleven. De neerwaartse druk op de beurs en de waarschuwing van het IMF vandaag doen het angstzweet uitbreken in die kringen, net als de verplaatsing van de hoofdzetel van banken en grote bedrijven. Niet toevallig was het Puigdemonts minister van Handel Santi Vila (PDeCAT) die gisteren plots een opvallend gematigde toon aansloeg. En uitgerekend Artur Mas – de vorige minister-president – verklaarde in de Financial Times dat Catalonië niet klaar is voor onafhankelijkheid, wat hij daarna evenwel weer ontkende.

Vanuit het bedrijfsleven, de media, allerlei beroepsorganisatie en zelfs de kerk is er een enorme druk op Puigdemont om de bruggen niet helemaal op te blazen en de deur naar een onderhandeling op een kier te laten. Daartegenover staat de even grote druk vanuit massabewegingen Omnium en ANC en de links-radicale partij CUP om eindelijk de Catalaanse republiek uit te roepen. Omnium en ANC zullen overigens massaal mobiliseren op de dag van de plenaire sessie van het parlement, momenteel gepland voor dinsdag.

Voorwaardelijk

Wat nu in de lucht hangt is een soort van ‘voorwaardelijke onafhankelijkheidsverklaring’. Iets in de zin van: indien er tegen een bepaalde datum geen internationale bemiddeling komt, dan treedt de onafhankelijkheid in werking. Dat zou een compromis kunnen zijn tussen de voorstanders van bemiddeling en de voorstanders van onmiddellijke onafhankelijkheid. Ook de goedkeuring ervan in een nieuwe plebiscitaire regionale verkiezing zou zo een voorwaarde kunnen zijn, maar dat is natuurlijk veel riskanter.

Hoe dan ook zou men achter de schermen koortsachtig aan het zoeken zijn naar een formule waarin iedereen zich kan in vinden. Een formule ook waarvoor de CUP nog de meerderheid zou willen leveren. Want anders valt alles in het water en zijn er sowieso nieuwe regionale verkiezingen.

Illusies

Het is niet dat men zich hier enige illusies maakt over de bereidheid van Madrid om ernstig te praten of een bemiddelaar te aanvaarden. Iedereen gaat ervan uit dat Mariano Rajoy op het punt staat om de grove middelen te gebruiken. De analyse dat de speech van Felipe dinsdag de publieke opinie in Spanje moest rijp maken voor zulke drastische maatregelen wordt hier algemeen gedeeld in Barcelona. Dan gaat het over artikel 155, aanhoudingen van politici, uitroepen van de noodtoestand, enzovoort. Er wordt zelfs gespeculeerd over het uit de ether halen van de zeer Catalaansgezinde zender TV3. Sluit dat ‘propagandakanaal’, en het probleem is al voor de helft opgelost, hoor je de Spaansgezinden vaak zeggen.

Een belangrijk thema de jongste dagen is ook dat van de ‘territoriale controle’. De Spaanse regering zou ernaar streven om de belangrijkste strategische plaatsen in Catalonië (luchthavens, havens, autostrades,…) te controleren op het moment dat de onafhankelijkheid wordt uitgeroepen. Op die manier zou Madrid duidelijk willen maken dat de onafhankelijkheid louter virtueel is. Bovendien zou men zo de radicale separatisten vóór willen zijn, die soortgelijke plannen hebben.

Lafaards?

De angst bij de Catalanen begint nu echt wel tastbaar te worden. Men voelt dat er iets groots op til is vanuit Madrid maar weet niet precies wat of wanneer. Sinds vorige zondag is het duidelijk geworden dat de Spaanse overheid tot alles in staat is, zelfs tot brutaal geweld tegen onschuldige burgers. Rajoy laat zich duidelijk niet zoveel gelegen aan het imago van het land in de wereld en de EU. De Europese leiders heeft Rajoy toch op zak.

Tegen die achtergrond van toenemende dreiging lijkt de strategie van de heel wat independentistas er nu vooral op gericht om de sympathie van de internationale gemeenschap en de media niet te verspelen. Een harde onafhankelijkheidsverklaring zou als te radicaal en onverzoenlijk overkomen. Catalonië gooit de deur naar dialoog en bemiddeling dicht, zou men schrijven. De verwachte interventie van Madrid zou dan op meer begrip kunnen rekenen in de internationale media. En die interventie komt er sowieso, op welke manier de onafhankelijkheidsverklaring ook wordt geformuleerd. Daar is iedereen hier van overtuigd.

Puigdemont had het al gezegd bij zijn aantreden : ‘Dit is geen tijd voor lafaards’. Maar dat zijn moed zo op de proef zou worden gesteld, dat zal hij zich wel nooit hebben ingebeeld.

Bart Maddens verblijft nog tot zondagavond in Barcelona en brengt regelmatig verslag uit.