Jambon I: een N-VA-accent?

Op de persconferentie bij de vorming van zijn regering hield Jan Jambon (N-VA) een heuse opsomming van afgesproken maatregelen. De duivel, die in de details zit, zullen we moeten zoeken in het 300 bladzijden tellende regeerakkoord. Als dat wordt vrijgegeven. De partijen wachten duidelijk liever tot na de congressen om volop de eigen winstpunten te kunnen belichten en de verliesposten te minimaliseren.

Unia

Voor de verkiezingen leefde in de N-VA de overtuiging dat een volgende Vlaamse regering een grotere N-VA-stempel moest hebben. De meesten zetten toen ook hun geld in op Zweeds II. De grotere N-VA-aanwezigheid moest zich uitdrukken in het beleid én in de regering. Toen al sprak men van vijf N-VA-ministers en voor de andere partijen telkens twee. Dat aantal ministers zou volgens de huidige geruchten waar zijn.

De bedoeling is om de Vlaming te overtuigen met een goed en wervend bestuur in Vlaanderen om zo Vlaanderen als politieke entiteit te versterken. De vraag is nu of dat gelukt is.

Er zitten zeker duidelijke N-VA-accenten in het akkoord. De uitstap uit Unia is zo een N-VA-trofee. Hoewel het een punt is uit het programma van het Vlaams Belang, is er binnen de N-VA een grote meerderheid voor de uitstap uit UNIA. Dat is ook al duidelijk op de sociale media. De vraag is wel of het probleem niet zal verlegd worden naar een soortgelijk Vlaams centrum dat Vlaanderen moet oprichten volgens internationale afspraken.

Werk

Niet toevallig stak toekomstig minister-president Jambon van wal met maatregelen rond ‘werk’. Werken moet lonen. Daarin zullen Open Vld en N-VA elkaar snel gevonden hebben. Met een ‘jobkorting’ die een ‘jobbonus’ wordt: politiek is altijd semantiek. Wie werkt, moet daar duidelijk meer aan overhouden dan wie niet werkt. Daarom wordt de hoogte van het inkomen en niet het statuut bepalend voor bepaalde rechten. Jambon gaf het voorbeeld van een korting op een abonnement op De Lijn — niet je statuut, wel de hoogte van je inkomen bepaalt of je dat krijgt of niet.

Werkloosheid wordt strenger dan vroeger opgevolgd, inclusief een persoonlijke jobcoach die na drie maanden werkloosheid jouw zoektocht naar een job begeleidt. Verplicht. Kinderen van werkende ouders krijgen ook voorrang in de kinderopvang.

Samenleven

Het tweede speerpunt van deze regering worden integratie en samenlevingsproblemen. De verkiezingsuitslag van 26 mei werd er bijgehaald om aan te geven dat ook daar sterk wordt ingegrepen. De indruk ontstond dat ‘de lasten en de lusten niet evenredig verdeeld zijn’, zei Jambon. De kernidee is dat wie succesvol integreert alle voordelen en alle kansen krijgt.

Asielzoekers kunnen tijdens hun procedure geen kinderbijslag krijgen, voor een sociale woning moet je tien jaar op het grondgebied verblijven, waarvan vijf jaar onafgebroken. Er komt een Vlaamse participatieverklaring. De inburgering is niet langer gratis en is meer dan enkel taalonderricht.

Onderwijs

Het onderwijs weegt zwaar op de Vlaamse begroting. Er is ook veel discussie rond onderwijshervormingen. Ook daar lijkt N-VA erin geslaagd te zijn enkele accenten te leggen. De regels om nieuwe scholen op te richten worden strenger. De link met de poging in Limburg een islamschool op te richten is dan zeker niet te vergezocht.

‘We blijven werken aan de opwaardering van het aspect kennis, naast vaardigheden, attitudes en persoonlijkheidsvorming. We introduceren gestandaardiseerde net- en koepeloverschrijdende proeven en aangescherpte eindtermen.’ Staat in een samenvatting voor de pers.

De overheid wil een actievere rol spelen in het onderwijs, en knabbelt aan de macht van de koepels, ook door meer de nadruk te leggen op de autonomie van de school. ‘De vrijheid van onderwijs blijft een belangrijk uitgangspunt. De overheid bepaalt wat de leerlingen moeten kennen en kunnen, de scholen en leerkrachten bepalen hoe ze dit pedagogisch realiseren.’ En nog ‘maar vrijheid is geen vrijblijvendheid. Mensen en middelen zijn bedoeld voor onze kinderen en scholen, eerder dan voor overkoepelende structuren.’

Levensbeschouwing in het onderwijs

Eerder bracht Doorbraak uit dat er tijdens de onderhandelingen gesproken werd over het inperken van het aantal uren levensbeschouwelijk onderwijs. Tijdens de laatste nacht heeft de Open VLD daar toch een kleine trofee in de wacht gesleept. ‘In de derde graad van het secundair onderwijs kan het gemeenschapsonderwijs overschakelen van 2u levensbeschouwing naar 1u levensbeschouwing en 1u interlevensbeschouwelijke dialoog, waarbinnen eveneens (vakoverschrijdende) eindtermen die passen binnen burgerschap worden gerealiseerd.’

Verder vonden liberalen en bepaalde N-VA’ers elkaar bij een uitbouwen van de laïcisering. ‘Bij de Vlaamse overheid moeten veel mensen met veel verschillende visies kunnen werken. Maar de uiterlijke tekenen van die persoonlijke overtuiging kunnen niet worden getoond. Uiterlijke symbolen van levensbeschouwelijke, religieuze, politieke of andere overtuigingen worden daarom bij rechtstreeks klantencontact niet gedragen. Lokale besturen behouden wel hun vrijheid om de neutraliteit van hun dienstverlening vorm te geven. Ook in het onderwijs waarborgen we de neutraliteit. In het Provinciaal en het Gemeenschapsonderwijs zorgen we voor de levensbeschouwelijke neutraliteit voor leerkrachten en leerlingen. Voor het vrij onderwijs en dat van de steden en gemeenten geldt de autonomie.’

Kennis en kwaliteit

De N-VA-hand is duidelijk te zien in de nadruk op taalverwerving in het onderwijs, met extra aandacht voor wie met een taalachterstand het onderwijs binnenstapt. ‘Er komt geen brede uitgerolde eerste graad’ zei Jambon duidelijk. Een breuk met het eerdere beleid. Daarop volgde nog eens een aankondiging van de vermindering van de planlast. Zien of het deze keer effectief gebeurt.

Het M-Decreet wordt vervangen door een decreet waarin het kind centraal staat. Wat is het beste voor het kind en welke maatregelen zijn daarvoor nodig. Ook wil deze regering de schoolkeuze waarborgen, de voorrangsregels. De zogenaamde contingentering die kinderen van bepaalde socio-economische groepen voorrang gaf wordt afgeschaft. Er wordt ook extra geïnvesteerd in nieuwe scholen.

Ook de veelbesproken geschiedeniscanon komt er. ‘Een groep van experts zullen op wetenschappelijke basis een canon  van de Vlaamse geschiedenis opstellen.’ Die canon wordt een opeenvolging van ‘vensters’ op de Vlaamse geschiedenis. Jambon gebruikt zo dezelfde terminologie als de Nederlandse canon.

Koud of warm

Nog voor de persconferentie kwam Petra De Sutter (Groen) al stellen dat dit een koud en meritocratisch akkoord was. Voorspelbaar. Al even voorspelbaar is dat de onderhandelaars zeggen te kiezen voor een warm en sociaal Vlaanderen. Al waren ze er op Twitter als de kippen bij om te melden dat het woord ‘armoede’ niet gevallen was tijdens de persconferentie.

In ieder geval wil deze regering een groen tandje bijsteken. Met de helft meer energie uit zonnepanelen en windmolens tegen 2030 en 80% minder uitstoot van broeikasgassen tegen 2050. Daarnaast wil ze tegen 2030 10.000 hectare extra bos en 20.000 hectare extra natuurgebied. En wie een milieuvriendelijke auto koopt zal daar bij de aankoop fiscaal voor beloond worden.

Mobiliteit

Helemaal achteraan de persconferentie zat ook nog een hoofdstukje mobiliteit. Met een verdubbeling van de investeringen in fietspaden. De nadruk in het mobiliteitsbeleid zal liggen op de ‘combimobiliteit’ auto-fiets-openbaar vervoer. Bij het openbaar vervoer komt er ook een gegarandeerde dienstverlening.

Communautair?

Over het communautair programma van deze regering is niets gezegd. Over de sjerp van de burgemeester zwijgen we, al weten we wel dat verschillende N-VA-burgemeesters opgelucht zullen ademhalen als ze die niet meer moeten dragen. Maar een communautaire vette vis is dat niet. Eerder een borrelnootje.

Ook hier blijft het afwachten wat uiteindelijk in het akkoord zal staan.

In de voorstelling blijkt wel dat dit duidelijker een N-VA regering zou kunnen zijn dan de vorige. Op het eerste zicht lijkt het met een vergrootglas zoeken naar CD&V-verwezenlijkingen. Al zijn die misschien moeilijker te herkennen. Wat op zich ook al een probleem is.

Maar bovenal, laten we spreken onder voorbehoud. Eerst het regeerakkoord zien én dan zien wat daarvan wordt uitgevoerd. Pas dan zien we of Vlaanderen inderdaad meer op de kaart gezet kan worden.