Joe zwicht voor Kamala

Kamala Harris. Dan toch. De senator uit Californië was sinds haar exit uit de presidentsrace de gedoodverfde favoriet voor de job van running mate. Maar net die vanzelfsprekendheid leek te leiden tot een zekere ‘Kamala-moeheid’.

Karen Bass, parlementariër uit Harris’ thuisstaat, en Susan Rice, oud-veiligheidsadviseur onder president Barack Obama, leken haar in de eindsprint bij te benen. Rice in het bijzonder genoot, naar verluidt, de genegenheid van Joe Biden, de man met wie zij menig uur in de vergaderzalen van het Witte Huis doorbracht.

Woman of color

Maar uiteindelijk trok de Californische ster van de Democratische Partij dan toch aan het langste eind. Joe Bidens belofte van genderpariteit voor het Democratische ticket elimineerde onmiddellijk het merendeel van de Democratische politieke elite.

En met een hernieuwde focus op de raciale issues die de Verenigde Staten sinds jaar en dag plagen, groeide het momentum voor a woman of color om de blanke Biden te vergezellen in zijn, ondertussen derde, gooi naar het presidentschap.

Openbaar aanklager

Nu is Harris’ politieke carrière, uiteraard, niet te herleiden tot haar gender of huidskleur. In tegenstelling tot het leeuwendeel van de overige potentiële running mates dat Biden in overweging nam, werd Harris voor haar verkiezing tot de Amerikaanse Senaat nooit verkozen als volksvertegenwoordiger, niet op lokaal, noch op federaal niveau. De dochter van een Indiase moeder en een Jamaicaanse vader, liet haar oog vallen op een carrière in het gerechtelijk apparaat van de Golden State. Ze werd in 2003 verkozen tot district attorney voor San Francisco, wat haar als openbaar aanklager de leiding gaf over de strafvervolging in haar rechtsgebied.

In 2011 beklom Harris de professionele ladder door na een (bijzonder nipte) verkiezingsoverwinning op haar Republikeinse tegenstrever ingezworen te worden als Attorney General van Californië. De positie van Attorney General is er één die het best vergeleken wordt met die van de Belgische minister van Justitie, al zijn er verschillen. Deze overwinning katapulteerde Harris tot een echte power player in de Californische politiek. Daarenboven voorzag deze nieuwe positie de ambitieuze Harris met de nodige connecties en politieke zichtbaarheid voor een volgende politieke sprong voorwaarts.

Opwaartse mobiliteit

Na een eenvoudige herverkiezing in 2014 werd Harris geconfronteerd met een probleem van opwaartse mobiliteit. Binnen het gerechtelijk apparaat van een staat is het ambt van Attorney General immers de top van de professionele piramide. Bovendien is het niet toegestaan om voor meer dan twee termijnen het ambt te bekleden. Waardoor voor Harris begin 2019 de werkloosheid wenkte.

Gelukkig voor Harris besloot de bejaarde senator voor Californië, Barbara Boxer, geen zesde termijn aan haar carrière in de Senaat te breien, waardoor voor de eerste keer in 24 jaar een Senaatszetel uit Californië niet door een zittend Senator werd gecontesteerd. Een uitgelezen kans voor Harris, die de verkiezing van 2016 won met meer dan 60 procent van de stemmen en zo haar politieke loopbaan verderzette in de hoofdstad.

Harris werd na haar verkiezing tot senator meteen door de pers gepromoot als een serieuze mededinger voor de Democratische presidentsnominatie. De senator zou een te duchten tegenstander zijn en wel om drie redenen. Ten eerste, haar carrière in orde- en rechtshandhaving, een thema waarop Democraten zich de voorbije decennia consistent lieten overschaduwen door hun Republikeinse collega’s. Ten tweede, haar eigen American Dream: een zwarte vrouw, geboren in 1964,  het jaar dat de Burgerrechtenwet (‘Civil Rights Act’) werd aangenomen, die het in de lang gesegregeerde Verenigde Staten tot senator schopte. En tot slot, haar potentieel grensoverschrijdende aantrekkingskracht waarmee ze als brug de verschillende strekkingen van de Democratische Partij zou verenigen. Harris, overtuigd van het gelijk van de opiniemakers, wierp na iets langer dan twee jaar in de Senaat dan ook Joe Biden de handschoen toe tijdens een event bijgewoond door meer dan 20 000 aanhangers.

Papieren tijger

Maar na de electorale successen aan elkaar te rijgen, had Harris eindelijk haar hand overspeeld. In de maanden na haar aankondiging deed Harris het in de peilingen niet slecht, maar ook niet goed. In het bijzonder de houdbaarheidsdatum van Joe Biden onder het Afro-Amerikaanse electoraat was een doorn in het oog van Harris, de enige ‘zwarte’ kandidaat met een kans op de nominatie. Het enige moment waarop Harris een echte kans leek te hebben op de nominatie was na haar aanval op Biden tijdens het eerste presidentieel debat, toen zij Biden er feitelijk van beschuldigde tijdens zijn jaren in de Senaat onder een hoedje te spelen met pro-segregatiepolitici uit het Zuiden van het land.

De aanval was voorbereid, doorzichtig en ongewoon direct voor een verkennend presidentieel debat. Biden stond als aan de grond genageld. Die slag onder de gordel werd na haar exit dan ook als één van de voornaamste obstakels gezien voor haar rekrutering als running mate. Haar prestatie op het debatpodium zou Harris trouwens inderdaad de nodige boost geven, maar uiteindelijk bijdragen tot de beëindig van haar campagne op 3 december 2019.

De betere peilingen gingen gepaard met meer aandacht van de media en, vooral, de Democratische kiezers. Harris bleek onvoldoende stressbestendig, waaide met de wind mee wat haar posities betrof, kon Bidens ijzersterke grip op de ‘zwarte stem’ nooit verslappen, en – en dit is belangrijk in de sterk gepersonaliseerde politiek van de VS – kwam niet authentiek over en had een negatieve aaibaarheidsfactor. Harris bleek een papieren tijger te zijn: sterk op papier, een stuk minder op campagne. Waarom kiest Biden dan toch voor zijn voormalige nemesis?

Do no harm

Biden opereert op basis van het do no harm-principe. Een running mate, zo luidt dat beginsel, mag vooral geen schade berokkenen aan de presidentskandidaat. Onverstandig gepercipieerde keuzes wekken immers de indruk dat de kandidaat bij zijn eerste belangrijke taak – de aanduiding van zijn potentiële opvolger – meteen de mist inging. Daarom opteren aspirant-presidenten voor relatief saaie of veilige running mates. Dé reden waarom Barack Obama in 2008 trouwens voor Joe Biden koos.

In vergelijking met de overige finalisten – Bass, Rice en de links-populistische senator Elizabeth Warren – is Harris die veilige keuze. Ze roept weinig sympathie op, maar ook weinig antipathie. Harris is niet geliefd, maar ook niet gehaat. Ze vervreemdt geen kiesblok in een essentiële swing state, zoals Bass die net iets te veel bewondering toonde voor de Cubaanse dictator Castro. Ze mobiliseert de Republikeinse basis niet tegen zich door wapenfeiten uit haar politiek verleden, zoals Rice en het Benghazi-fiasco. En ze kan moelijker afgeschilderd worden als een radicaal-linkse revolutionair à la Sanders en Warren, iets wat centrumkiezers in de armen van de zittende president zou drijven. Do no harm.

President Harris

Trump liet er overigens geen gras over groeien. Kortelings na Bidens aankondiging plaatste Team Trump een filmpje online met de simpele boodschap: ‘Joe Biden en Kamala Harris, perfect voor elkaar, verkeerd voor Amerika.’

Een belangrijk argument van de president is al een tijdje dat Bidens kandidatuur een Trojaans paard is dat de radicaal-linkse krachten binnen de Democratische Partij het Witte Huis zal binnenloodsen. Dat Harris als schaduwpresident, gesteund door Republikeinse bêtes noires in het Congres, de agenda zal bepalen. Dé ‘progressieve’ ideoloog van de partij is Harris zeker niet, naar links opschuiven deed zij tijdens de voorverkiezingen wel degelijk.

Of Harris nu wel of niet als een invloedrijke schaduwpresident functioneert is irrelevant mocht Biden overlijden of niet langer in staat blijkt het ambt uit te oefenen. Wanneer een betrekkelijk jonge president wordt verkozen verdwijnt deze vraag naar de achtergrond. Maar Biden, 77 jaar oud, lijkt niet meteen de man die nog vele jaren aan politiek kan doen op het hoogste niveau. Indien hij overlijdt neemt Harris sowieso het roer over. En als Biden het na één ambtstermijn voor bekeken houdt – iets wat zeer waarschijnlijk lijkt – is Harris zonder twijfel de front runner voor de Democratische nominatie in 2024. Kortom, de kans dat Amerika met Joe Biden niet enkel haar 46ste maar ook haar 47ste president verkiest is reëel.