Jordi Sànchez vanuit de gevangenis: ‘We mogen niet opgeven’

De bevriende Catalaanse opiniesite Vilaweb voerde een eigenaardig interview uit met Jordi Sànchez, die in de Madrileense gevangenis van Soto del Real verblijft. Daar zit hij in voorlopige hechtenis onder de beschuldiging van ‘opstand’. De nu oud-voorzitter van de onafhankelijkheidsbeweging ANC en Catalaans volksvertegenwoordiger van Junts per Catalunya (de liberale lijst van Carles Puigdemont), kreeg een brief met vragen toegestuurd van de redactie. Een alternatief was er niet; praten mag hij niet.

De redactie wist niet wanneer hij deze lijst zou ontvangen, wanneer ze die zou terugkrijgen noch wat er ondertussen zou gebeuren. Een vragenlijst opstellen was dus allesbehalve een gemakkelijke opdracht. ‘Wat kan je ook doen met de beschuldiging van gewelddaden tegen een van de leiders van het vreedzaam betogen?’, vraagt de journaliste zich af. De redactie stelde de vragen collectief op, mentaal geblokkeerd en in stilte. De reactie van Jordi Sànchez is afdoende: ‘Binnen enkele jaren zullen we elkaar in de ogen kijken en zullen we zonder twijfel kunnen zeggen: Dat waren geen verloren jaren.’

Jordi over zijn gevangenschap

Jordi Sànchez zegt het moeilijk te hebben om zijn nu meer dan honderd dagen voorlopige hechtenis te evalueren. Zijn motivatie gaat vooral naar het doorkomen van de dag, in de verwachting dat elke dag een dag dichter is bij de vrijheid. Hij laat verstaan dat het een moeilijke tijd is voor hem en vooral voor zijn familie, een tijd die hij politiek dus niet als verloren beschouwt.

Na het herhaaldelijk weigeren om hem op vrije voeten te laten in afwachting van zijn proces voor ‘opstand’, wat in de Spaanse strafwet betekent dat er een element van geweld aanwezig is, toont Sànchez zijn onbegrip. Hij verklaart er nooit doekjes om gewonden te hebben, zijn motivatie en het electoraal programma van zijn kieslijst Junts per Catalunya zijn duidelijk: het bekomen van een onafhankelijke republiek Catalonië. Hij toont zijn onbegrip voor de magistraten die afraadden hem vrij te laten, onder het voorwendsel dat er risico op recidive is, wat de magistraten definieerden als burgerbetogingen met mogelijk explosief geweld. Voor de buitenstaander is dat sowieso moeilijk te begrijpen, gezien de Catalaanse onafhankelijkheidsbeweging radicaal vreedzaam is en wil zijn. Sànchez vindt het al te meer onbegrijpelijk gezien de duizenden Spaanse politietroepen Catalonië nu verlaten hebben, waardoor het risico op geweld ‘onbestaand’ is.

Solidariteit met andere lotgenoten

Vanuit Soto del Real wil Jordi Sànchez zijn steun betuigen aan de andere politieke gevangenen, Oriol Junqueras (ERC), Joaquim Forn (Junts per Catalunya) en Jordi Cuixart (voorzitter Òmnium Cultural), die hij oproept om hun waardigheid hoog te dragen. Sànchez is ervan overtuigd dat allen onschuldig zijn van wat hen wordt beschuldigd: ‘opstand en rebellie’. Wat relevant is voor Junqueras en Forn, die als ministers mede verantwoordelijk waren voor het referendum, is dat het organiseren van een referendum in 2005 immers uit het Spaanse strafwetboek werd geschrapt. Gezien de beschuldigingen van ‘opstand en rebellie’ volgens het strafwetboek een gewelddadig element inhouden, is het voor het gerecht bijzonder moeilijk te verantwoorden zonder in politieke intentieverklaringen te vallen.

Vermits Sànchez heilig overtuigd is van hun onschuld, verwacht hij vroeg of laat vrij te komen en hoopt hij ook dat de ballingen uit Brussel kunnen terugkeren. Hij benadrukt ook dat de repressie plaats zal moeten maken voor dialoog om tot een onderhandelde oplossing te komen.

Ook de solidariteit van de mensen, die de politieke gevangenen al duizenden brieven hebben gestuurd, doet Sànchez goed.* Hij voelt er zich door ondersteund, samen met de vele acties die overal  in Catalonië werden ondernomen voor de gevangenen. Sànchez noemt het een noodzakelijke vitamine voor zijn hoofd en gemoedstoestand.

De politieke motivaties van Jordi Sànchez

Volgens de redactie van Vilaweb kon de oud-voorzitter van het niet-partijgebonden ANC zijn deelname aan de verkiezingen, en dus overstap naar de institutionele politiek, nog niet voldoende motiveren. Waarom zette hij die stap naar de politiek? ‘Voor mijn opname in de gevangenis, had ik niet enkel het voornemen niet aan de institutionele politiek te willen deelnemen, ik wou ook met veel zin terugkeren naar mijn academische activiteiten en naar mijn rol als politieke en sociale analist, na het aflopen van mijn voorzitterschap bij ANC (in februari 2018 — red.). Toen Rajoy verkiezingen uitriep verdedigde ik – al vanuit de gevangenis – dat deze als een democratische uitdaging moesten gezien worden, er een alternatief moest aangeboden worden en dat deze verkiezingen gewonnen moesten worden. De stembussen mogen nooit geweigerd worden. Ik verdedigde een gemeenschappelijke lijst, volgens mij was dit de beste manier om de wereld in de nacht van 21 december te laten zien dat dit een klinkende overwinning van de onafhankelijksheidsbeweging zou zijn. Toen uiteindelijk deze optie opzij geschoven werd door enkelen, vroeg de minister-president mijn mening. We waren het eens en ik nam deel, met alle beperkingen, aan de samenstelling van wat uiteindelijk Junts per Catalunya werd (Samen voor Catalonië, de kieslijst van Carles Puigdemont — red.) en aanvaardde de uitnodiging van de minister-president om als nummer twee de lijst te trekken.’

Gevraagd naar de – moeilijke – onderhandelingen tussen Junts per Catalunya en Esquerra Republicana de Catalunya (ERC), maakt hij de volgende analyse:

‘De minister-president en de huidige meerderheid in het parlement zullen de beste oplossing vinden. Ik ben van mening dat onze prioriteit is de institutionale wonde te helen, meer precies de amputatie die de 155 inhoudt (het grondwetsartikel waarmee de Spaanse regering de Catalaanse automie overna — red.). Het mandaat van 21 december laat er geen twijfel over bestaan, de mensen vragen dat de regering van de Generalitat onmiddelijk hersteld wordt. De legitimiteit en het leiderschap van president Puigdemont en de uitvoering van de resultaten van (de verkiezingen van) 21 december, door middel van de parlementaire meerderheid, zullen ontegensprekelijk zijn en efficiënter gebeuren met een herstel van de regering die dit nieuw parlement vorm zal geven.’

‘In de rest van de Spaanse staat dromen velen ervan dat de 155 en de institutionele blokkering doorgaan. We mogen niet opgeven. Er staat veel op het spel, waaronder ons schoolmodel, onze openbare radio en televisie, acties en beleid tegen armoede, het doorzetten en actualiseren van ons compromis met de non-profitsector, die het best de sociale uitsluiting aanpakt, de instellingen die werden geliquideerd door de regering-Rajoy zonder enige reden noch legale dekking onder voorwendsel van de 155, het in beleid en wetgevende initiatieven omzetten van de republikeinse en democratische waarden die we verdedigd hebben op straat en in de laatste stembusgang. Om ook niet de noodzaak te vernoemen om met cijfers en daden aan te tonen dat we ver zitten van het scenario van economisch failliet dat ze uitvonden en bevorderden zodat een deel van de bedrijven die uiteindelijk hun officiële zetel verhuisden geen enkel excuus zouden hebben om niet terug te keren.’

Onafhankelijkheidsbeweging

Vilaweb polste ook naar de staat van de onafhankelijkheidsbeweging ANC, waarvan hij tot voor kort voorzitter was, gezien de repressie van de Spaanse staat, en welke boodschap hij mee wil geven aan de leden.

‘ANC is vandaag een onvervangbare drijfkracht, in goede staat en ervan bewust dat haar sleutel tot het succes, haar bestaansreden, is zich onafhankelijk te blijven opstellen van eender welke politieke partij. ANC moet sociale druk blijven uitoefenen voor de onafhankelijkheid door middel van de aangetoonde mobilisatiekracht en moet het civiele en vreedzame karakter van al zijn acties behouden.’

‘ANC is een te koesteren waarde, met vervaldatum – bij het realiseren van de onafhankelijkheid. (…) Het is een zeer waardevol instrument dat duizenden vrijwilligers beweegt over het hele land, aanwezig is in meer gemeenten dan gelijk welke politieke partij of organisatie. Zelfs La Caixa (Catalonië’s grootste bank — red.) heeft niet zo’n groot netwerk als het territoriale netwerk van ANC. Vanaf nu ben ik een lid zoals een ander, maar omwille van mijn status als oud-voorzitter is het niet aan mij om publiek een mening te formuleren over het voorstel voor een nieuw stappenplan (het jaarlijkse stappenplan van ANC, dat goedgekeurd wordt in een algemene ledenvergadering — red.). Mijn vertrouwen in en respect voor het secretariaat is absoluut (het Nationaal Secretariaat zijn de 77 verkozen vertegenwoordigers van ANC — red.). Ze verrichten schitterend werk en zullen dat blijven doen. Wanneer ze erom vragen, zullen ze me steeds aan hun zijde hebben. Het zijn uitzonderlijke mensen.’

Jordi Sànchez sluit zijn interview per brief af met een oproep voor de Catalanen. Sànchez vraagt om niet alleen door te zetten, maar ook om het politieke initiatief te blijven nemen. De mobilisatie ziet hij als cruciaal en als een uniek gegeven in Europa en het merendeel van democratische systemen. De harmonie tussen de burger en de politiek meerderheid is voor hem een winnende combinatie op middellange termijn. Hij vergelijkt het met de zichtbare ‘politieke decadentie’ in vele landen, waar de burger geen vertrouwen meer heeft in de politieke instellingen. Populisme, samen met de opkomst van extreemrechts, ziet hij als een dreiging die te veel Europese landen treft. Hij stelt daar Catalonië tegenover, dat volgens Sànchez een politieke, sociale en institutionele creativiteit heeft gevonden die voor een cohesie rond democratische waarden zorgt. Dat en een stevige basis moeten volgens Jordi Sànchez de huidige democratische transformatie levend houden.

*Ondertussen blijkt dat vele duizenden brieven ‘onbestelbaar’ worden teruggestuurd naar afzender.