De kiespijn van John Major

De Britse oud-premier John Major staat voor het eerst sinds lang terug in het centrum van de politieke aandacht. Op de laatste februaridag van dit jaar hield hij in Londen een toespraak waarin hij zich verzette tegen de brexit. De vroegere eerste minister roept de leden van het Lagerhuis op om hun eigen geweten te volgen en na te gaan of het land beter of slechter af is door uit de Europese Unie te stappen. Major bepleit zelfs een nieuw referendum. De speech zet de huidige premier Theresa May verder onder druk.

This is it…isn’t it?

In de aanloop naar het referendum over het Britse EU-lidmaatschap trad Major met een andere reden in het voetlicht. Hij steunde de ‘Remain’-campagne. Voor de Oxford Union zette hij op 16 mei 2016 uiteen waarom hij vond dat het Verenigd Koninkrijk niet uit de EU mocht stappen. Hij besloot als volgt: ‘This is not a General Election which rolls around every five years: we can’t “suck it and see”. There will not be another Referendum on Europe. This is it.‘

Dat hij dit nog geen twee jaar terug zo expliciet zei, wordt hem nu door tegenstanders aangewreven.

Grijze muis op bierkratten

Major verliet het politieke toneel in 1997, nadat New Labour van Tony Blair electoraal de vloer aanveegde met de conservatieve partij. Terwijl Blair triomfantelijk Downing Street 10 binnenwandelde, besloot Major geruisloos te verdwijnen. Zo kondigde hij aan. De man wilde niet zijn zoals zijn voorganger Margaret Thatcher die hem voortdurend bekritiseerde. Major ging op televisie cricketmatchen commentariëren.

Het paste volkomen bij het saaie imago van John Major. Niemand verwachtte dat deze grijze muis in 1992 de verkiezingen zou winnen. Hij voerde intensief campagne vanop – intussen iconisch geworden – bierkratten. Het leverde hem een nipte meerderheid van 21 zetels op. Een resultaat waar Theresa May vandaag van droomt.

Sluw

Maar de Conservatives kijken niet met vreugde terug op het premierschap van Major. Zijn beleidsjaren waren de jaren waarin de partij onderling overhoop lag over…Europe. Toen het kabinet Major het Verdrag van Maastricht ondertekende, kapittelde Thatcher vanuit de Verenigde Staten dat ze ‘never’ dat verdrag had getekend. Ze was in de VS om haar memoires te promoten.

Maandenlang bevochten ministers in het publieke ruimte elkaar over Europa en Maastricht. Toen het tot een stemming kwam in het Lagerhuis legde Major een strenge partijtucht op om het akkoord voor het Maastrichtverdrag binnen te halen. Een van zijn felste tegenstanders toen was ene Michael Portillo. Vandaag bekend van zijn treinreizen op tv…en nog steeds een notoir euroscepticus.

Kiespijn

Het is dan ook enigszins ironisch dat John Major parlementsleden nu oproept om hun geweten te volgen en de partijdiscipline te negeren. Critici zeggen dat hij dat principe beter als premier ook had toegepast. ‘Then we would never have been in this mess’. Maar zijn tussenkomst is belangrijk nieuws in het Verenigd Koninkrijk. Dit is voor Theresa May even pijnlijk als Thatchers bemoeizucht in de jaren dat John Major premier was. De huidige premier kan dit missen als kiespijn.

Deze tekst verscheen ook op Knack.be.