Kwalitatief onderwijs: het wil maar niet lukken

De doemklokken luiden voor het onderwijs in Vlaanderen. Zo is er de haalbaarheid van de vernieuwde eindtermen die in vraag gesteld wordt (De Standaard, 3 mei 2022), verlaten er twee op de drie leerlingen functioneel ongeletterd het BSO (De Standaard, 1 april 2022) en is er het schrijnende lerarentekort dat scholen doet kraken onder de immense druk na twee woelige coronajaren (De Standaard, 24 december 2021).

Het zijn maar enkele voorbeelden in een lange rij die iedereen met een hart voor onderwijs droevig stemt. Met als voorlopig klapstuk de onthutsende conclusies van een recente peiling naar de basiskennis van wiskunde bij leerlingen in het zesde leerjaar. Die kennis neemt namelijk alweer af in vergelijking met vorig uitgevoerd onderzoek. Het resultaat laat zich raden. Een minister die nog maar eens hetzelfde riedeltje over onderwijskwaliteit afdreunt, onderwijsverstrekkers die zichzelf uit de wind zetten door de verantwoordelijkheid bij hun scholen te leggen en academisch onderlegde pedagogen die het ganse boeltje minzaam minimaliseren.

Eerste graad secundair is verlengstuk geworden van basisschool

Zucht. Wie werkelijk oplossingen wil voor de malaise in ons onderwijs, trekt best eens de deur van een leraarskamer open. Daar lopen mensen rond die al jaren met chirurgische precisie de vinger op de wonde weten te leggen.

De beruchte en door leerkrachten vaak verguisde onderwijshervorming, om maar iets te zeggen, heeft van de eerste graad secundair in de feiten een vierde graad lager onderwijs gemaakt. Leerlingen zitten zonder onderscheid bij elkaar en stromen haast automatisch door naar het derde jaar.

Ouders schreeuwen moord en brand wanneer hun oogappel te veel huiswerk krijgt

De lagere school is in hetzelfde bedje ziek. Leerlingen huiswerk opleggen staat voor de juf of meester gelijk aan sociaal zelfmoord plegen. Ouders schreeuwen moord en brand omdat zoon- of dochterlief dan de tijd niet meer vindt om tien hobby’s gecombineerd te krijgen. Nog maar zedig gezwegen over de tijd die hun kroost dagelijks dient door te brengen in de digitale wereld, waar reputaties dezer dagen gemaakt of gekraakt worden. Tijd voor huiswerk? Ho maar. Moet passen in de drukbezette agenda van mijn oogappel, meneer of mevrouw.

Politiek en onderwijsverstrekkers komen momenteel volop tot de vaststelling dat de lagereschooltijd opnieuw afgestemd moet worden op de essentie. Lezen, rekenen en schrijven, met andere woorden. Hoeveel de verschillende onderzoeken gekost hebben die tot die ontstellende slotsom geleid hebben, wil ondergetekende eerlijk gezegd niet weten. Dat mijn grootmoeder zaliger met haar gezond boerenverstand al ettelijke jaren geleden diezelfde conclusie trok, mag wat mij betreft zelfs onvermeld blijven. Maar dat al die jaren nooit geluisterd is naar leerkrachten, per slot van rekening de mensen die het op het terrein allemaal dienen waar te maken, valt enkel onthutsend idioot te noemen. Iedereen met wat ervaring op de teller als leerkracht, weet waar het schoentje precies knelt.

Remedies zijn nochtans schrikbarend eenvoudig

Gevolgen van dat jarenlang Oost-Indisch doof blijven laten zich makkelijk raden. Sterke leerlingen blijven meer dan vroeger op hun honger zitten en kinderen die het moeilijk hebben, voelen het water meer dan ooit aan hun lippen staan.

De intellectuele diversiteit in onze klassen zorgt er ook voor dat leerkrachten hun job niet meer naar behoren kunnen doen. Die spreidstand is simpelweg onmogelijk geworden. Gevolg van een zorgbeleid dat leerlingen volledig lijkt te ontslaan van hun eigen verantwoordelijkheid en een op hol geslagen administratisering van het beroep. Remedies zijn nochtans schrikbarend eenvoudig. Geef de klassenraad zijn tanden terug en herstel het vertrouwen in de leerkracht.

Leerkrachten floreren in vrijheid en vertrouwen

Daar kan de politiek een sleutelrol in spelen. Een minister-president die voortaan vermijdt allerlei boude uitspraken te doen over de laatste lesweek voor de kerstvakantie, bijvoorbeeld. Of een minister van Onderwijs die eindelijk leert wat empathisch communiceren betekent. Leerkrachten zijn namelijk vreemde wezens. Zij kiezen voor de mooiste job ter wereld omdat ze ervan overtuigd zijn dat ze een verschil kunnen maken. Floreren doen ze dan ook vooral in vrijheid en in onderling vertrouwen.