Labyrintering

Openingscène

Op gezinsvakantie in de Franse Ardennen. We wandelen met z’n allen, tijd voor die kleine gesprekjes onderweg en een beetje natuuropvoeding: kijk een hazelaar, een vlier, pas op bramen, kijk, er zijn al braambessen rijp – wie wil er een ?-, kersen eten van verlaten bomen… en uit het niets vraagt de oudste: ‘Maar vake, hier stap je van dorpje naar dorpje, waarom is dat bij ons niet zo?’ Ik heb haar geprezen voor haar inzicht.

Tweede scène

Op kamp als kookouder op de Zwarte Berg, eigenlijk Mont Noir, want we zitten aan de Franse kant, met zicht op half West-Vlaanderen en een klein beetje ook op een stukje Département du Nord. Je kan de grens in het donder bijna zien. Aan de ene kant het fel verlichte Vlaanderen, aan de andere kant is Frankrijk een donker gat. Mijn dochter zit op een ander kampterrein, ze zou me kunnen vragen waarom dat zo is.

Derde scène

De taxshift. Daar is veel over beweerd. Zoveel miljard verschuiving van lasten, ongeëvenaard zegt de ene, niets wezenlijk veranderd zegt de andere (dat doet me denken aan dezelfde discussie in verband met de zesde staatshervorming). De hervorming van de ondoorzichtige BTW-wetgeving is te gering, er is niets structureel veranderd… Hoe komt dat?

En dan…

Ik geef het toe. Deze drie scènes hebben schijnbaar weinig met elkaar te maken…en toch. Ze zijn alle drie symptomen van eenzelfde Belgische/Vlaamse kwaal: verkavelen en labyrintering. Allemaal op het conto te schrijven van één tot twee generaties politici. Die generaties werden door de recente geschiedenis opgehemeld en bij een voorbije regeringsvorming tot voorbeeld gesteld, hun voorbeeld allerminst te volgen. Dat voorbeeld heet: het Belgische compromis, met de kerk in het midden, iedereen tevreden en niemand malcontent.

Neem nu de ruimtelijke ordening. Die is in Vlaanderen en in grote delen van België, zo goed als afwezig(geweest). Met alle gevolgen van dien. Onlangs schreef een krant nog dat een groot deel van de zestigplussers onaangepast woont, inclusief op een onaangepaste plaats. Half Vlaanderen woont op een onaangepaste plaats. Ergens op een steenweg halfweg tussen Gem en Kerke. Lintbebouwing, u kent dat wel, het maakt ons land tot een van de lelijkste ter wereld en (verkeers-)onveilig bovendien. Vlaanderen en zeker de Vlaamse Ruit lijkt wel één bebouwde kom, een doolhof ook. Het gevolg van het niet nemen van beslissingen of compromissen. Doe maar. En om al die mensen geen onveilig gevoel te moeten geven, zet alle straten maar vol verlichting. Moest iedereen een beetje in een woonkern wonen, maar dat was niet nodig. En ja… nu is het te laat.

Hetzelfde met de BTW en zovele andere wetgeving. Geef die drukkingsgroepen allemaal gelijk. Geef ook elke lobbyist zijn aftrekpost in de belastingen. Je moet studeren om die belastingbrief nog correct ingevuld te krijgen. Het is een doolhof geworden. En ja… nu is het te laat. Je zou het hele systeem van nul moeten heropbouwen.

We kunnen die lijn doortrekken naar het institutionele. Ook daar is de labyrintering compleet. De realiteit dat twee taalgroepen in dit land politiek en sociaaleconomisch uit elkaar gegroeid zijn, heeft men opgevangen door een reeks staatshervorming zonder eenduidig idee van een einddoel. Maar steeds met het compromis als doel. Splitsen, maar zodanig dat tegenstanders daarvan ook kunnen zeggen dat het niet is gesplitst. Met als gevolg, op elk kabinet specialisten die moeten onderzoeken of de genomen maatregelen wel tot hun beleidsdomein behoren. Een doolhof inderdaad en ja… nu is het te laat. Je zou het hele systeem van nul moeten heropbouwen.

Het is diezelfde generatie politici die ook nog de staatsschuld hebben laten ontsporen. Hun reeks dikt aan. Maar kan dit verleden ons iets leren over de toekomst? Jazeker, vanuit het verleden groeit de toekomst. De vraag is hoe men over, pakweg vijftig jaar, op deze generatie politici zal kijken. Trekken zij verder het spoor van de labyrintering en het compromis van iedereen krijgt wat? Of hebben ze duidelijke keuzes gemaakt en fouten uit het verleden rechtgetrokken? Het kan toch niet de bedoeling zijn om iedereen te vriend te houden, het moet toch de bedoeling blijven om deze wereld en dit land beter door te geven aan de volgende generaties dan dat we het kregen. Dat vraagt keuzes. Keuzes durven maken, dat doen echte politici. Desnoods door het systeem van nul herop te bouwen.

(c) Reporters