Le Pen profiteert van Frans-Duits ’tandemgeknars’

De Frans-Duitse vriendschap wordt misschien het diepst verzinnebeeld door die foto uit 1984 die toont hoe François Mitterrand en Helmut Kohl elkaars hand vasthouden bij het monument van Douamont ter herdenking van de gesneuvelden van de Eerste Wereldoorlog. Ook de Duitse kanselier Angela Merkel en de niet herkozen Franse president Nicolas Sarkozy konden het goed met elkaar vinden. Die Frans-Duitse tandem ging door de wereld als ‘Merkozy’. In zijn verkiezingscampagne prees Sarkozy ook het Duitse model dat staat voor sparen en schulden afremmen. Zo maakte hij duidelijk dat François Hollande niet alleen zijn uitdager was bij de Franse presidentsverkiezingen, maar tegelijk ook die van Merkel op Europees vlak.
De socialist Hollande had als presidentskandidaat zijn kritiek op het begrotingspact niet gespaard. Betekent zijn verkiezing tot president nu dat de Frans-Duitse tandem gevaar loopt? Wordt de breuklijn tussen het Noorden en het Zuiden van Europa weer wat groter, nadat ze zich al in 2005 had gemanifesteerd met het ‘Non’ van de Fransen tegen het Ontwerp van Grondwettelijk Verdrag voor de EU? Die wonde in het Europese weefsel heeft Merkel kunnen helen door het ontwerp na heronderhandelingen te laten uitmonden in het Verdrag van Lissabon. Krijgen we nu een scenario waarbij de kritiek van de Franse socialisten het begrotingspact op de helling zet?

Radicalisering

Het lijdt geen twijfel dat de christendemocratische Merkel tandenknarsend Hollande de tweede ronde van de Franse presidentsverkiezingen zag winnen. Zondag 6 mei was een dag waarop immers in Frankrijk ook over haar visie op Europa werd gestemd. Om nog maar te zwijgen van de parlementsverkiezingen in Griekenland dat vanwege Europa een bikkelhard besparingsplan opgelegd had gekregen. De radicalisering aan de linkse en rechtse rand in Griekenland is alvast slecht nieuws voor datzelfde Europa en dus ook voor Merkel die de harde spaarkoers inspireert. De vraag is wat de overwinning van Hollande in deze context betekent. Als hij inderdaad het spel hard speelt, komt Merkel met haar Europapolitiek in nauwe schoentjes.

Waarschuwing

Berlijn heeft zich echter op voorhand al op een eventuele overwinning van Hollande ingesteld. Wolfgang Schäuble, de Duitse minister van Financiën, zei in een interview met de zondagseditie van de Frankfurter Allgemeine Zeitung dat de anticrisis-strategie van de EU rust op twee zuilen, namelijk ‘het reduceren van de tekorten én hervormingen om de concurrentiepositie te verbeteren en zo groei te creëren.’ Hij doelde daarmee op structurele hervormingen, niet door de staat gefinancierde conjuncturele programma’s.
Het thema ‘Groei’ komt op de agenda van de EU-top. Dat alles moet Hollande helpen om terug te komen op zijn harde woorden tijdens de campagne over het begrotingspact. Merkel ging ook al akkoord met een versterking van de Europese Investeringsbank. Maar ze weet zich ook gesterkt door het besef dat Hollande niet om de realiteit heen kan. De Franse staatsschuld bedraagt 90 % van het bbp. Dat de beurzen bij hun opening op maandag naar beneden waren getuimeld, kon als waarschuwing gelden.

‘Merkollande’

Merkel staat op haar stuk, Hollande wil geen botte confrontatie. Als zijn overwinning tot aanpassingen in de richting van structurele programma’s voor groei leidt, brengt ze anders dan het ‘non’ van de Fransen in het referendum van 2005 geen schok teweeg in Berlijn. Geen groei middels tekorten dus, want dan zou Merkel niet enkel met de tanden knarsen, maar echt van zich afbijten. Dan is er meer dan ’tandemgeknars’ in het geding.
De voorbeelden van het verleden tonen echter aan dat de samenwerking tussen Duitse kanseliers en Franse presidenten van een verschillende ideologische gezindte altijd goed is verlopen. Menselijk staat Hollande bovendien dicht bij Merkel: als wetenschapper en als pragmaticus. Dichter dan de flamboyante Sarkozy. Misschien gewagen we binnenkort van ‘Merkollande’.
Voor Europa is niet zozeer de overwinning van Hollande het probleem, dan wel de nederlaag van Sarkozy. Er is immers een derde die profiteert van het Frans-Duitse ’tandemgeknars’: Marie Le Pen. Zij zou de rechtervleugel van de partij van Sarkozy kunnen afkluiven bij de Franse parlementsverkiezingen in juni. In dat geval wordt het EU-vijandige potentieel sterker in Frankrijk. Dat kan de Frans-Duitse tandem stokken in de wielen steken.

deze tekst verscheen ook op www.deredactie.be