Leraar, het mooiste beroep ter wereld

‘Hey, meneer!’ Enthousiast zwaaiend springt de flink uit de kluiten gewassen jongeman haast voor mijn fiets. Met piepende banden en vervaarlijk zwaaiend kom ik nog net op tijd tot stilstand. Heel even beeld ik mezelf in een eersteklas geheimagent te zijn die dankzij zijn vloeiende bewegingen een heel korps huurlingen op afstand weet te houden.

Helaas, het enige wat soepel bewogen heeft tijdens de hele manoeuvre is mijn fietshelm. Die is schuin voor mijn ogen gezakt. Beide handen op het stuur en kin omhoog kijk ik vanonder mijn bril naar de nog steeds druk gesticulerende figuur op het fietspad. Heb ik iets verkeerd gedaan? Onderweg iets verloren misschien? Maar dan valt alles plots op zijn plaats, want de jongeman vraagt glimlachend: ‘Kent u me nog?’ Natuurlijk. Een oud-leerling.

Leraars kunnen boeien, uitdagen, vervelen en op de zenuwen werken

Wie al enkele jaren in het onderwijs op zijn of haar conto heeft, weet dat lesgeven nooit alleen komt. De leerling die voor je zit, heeft ouders met een mening over de lessen die zoon- of dochterlief op school krijgt. Aan de keukentafel thuis komen lessen en leraars dikwijls uitgebreid ter sprake. Logisch, omdat kinderen standaard vrij veel tijd doorbrengen in de klas.

De figuur die hen overdag op sleeptouw neemt, kan hen boeien, vervelen, uitdagen, prikkelen, ergeren en doen lachen of huilen. Iedereen heeft wel een of andere anekdote klaar over een gênante situatie tijdens een les, al dan niet onbedoeld veroorzaakt door leerkracht x of y. Net zoals werkelijk iedereen zich die ene leraar die het verschil gemaakt heeft, voor de geest kan halen. Het juiste woordje op het goeie moment of de broodnodige schouderklop. Het kan een wereld van verschil betekenen.

Gatenkaas in het hoofd

Net die spanning tussen minzame menselijkheid en het overbrengen van vakgerelateerde kennis, maakt lesgeven vaak zo zwaar. Het lijkt inderdaad nooit te stoppen, zeker wanneer het takenpakket van leerkrachten sluipend opschuift naar opvoeding en verzorging. Een pervers gevolg van een te ver doorgedreven aandacht voor het welbevinden van ons jonge volkje. En laat ons een kat een kat noemen, dat is dan weer een resultaat van het feit dat meer en meer ouders niet meer weten wat dat betekent: een kind opvoeden. Dat vraagt nu eenmaal bloed, zweet en inspanningen.

Meer dan vroeger, beste boomer, gezien de schier eindeloze manieren waarop onze kroost zich kan verliezen in alles wat zich op een scherm afspeelt. Maar moeilijk gaat ook. Wanneer leerlingen in het secundair gemiddeld vijf uur per dag doorbrengen met tokkelen op hun slimme telefoon, is dat nefast voor de feestvreugde. En voor de examenresultaten. Gatenkaas in het hoofd, noem ik dat.

Onderwijs en opvoeding gaan hand in hand

Wanneer leerkrachten hun kostbare tijd dienen te spenderen aan het uitleggen en documenteren van zaken die rond opvoeding draaien, kan het niet anders dan dat de kwaliteit van ons onderwijs daalt. Die hangt namelijk onlosmakelijk samen met de kwaliteit van ons opvoedingsmodel. Noem het conservatief en reactionair, maar kind is geen koning. Jongeren snakken naar heldere richtlijnen en uitdagende doelen. Een soort van autoriteit die door hen in vraag gesteld moet worden, maar nu helemaal verdwenen lijkt. Gevolg is een vorm van nihilistische apathie die zich van onze jeugd lijkt meester te maken. Niet te ambitieus graag, want de wereld is toch om zeep.

Veel fouter kan een redenering niet worden. Net zijn tomeloze drang tot verandering en vernieuwing heeft de mens gebracht tot waar die nu staat. Aan de top van de voedselketen. Over generaties heen gedeelde kennis en expertise vormen de motor van onze collectieve vooruitgang. Wat onomstotelijk aantoont dat scholing en onderwijs cruciale factoren zijn om onze welvaart op peil te houden. Zo jammer dat de vermaledijde hervorming van het secundair onderwijs haaks staat op de essentie van goede scholing. De lat hoger leggen doe je niet door lesuren Nederlands en Frans te vervangen door een vak als ‘mens en samenleving’, om maar iets te zeggen. Het is een kwalijke vorm van utopisch denken om ervan uit te gaan dat je racisme, discriminatie en financieel-economische ongeletterdheid de wereld uit kan helpen door hier twee lesuren per week aan te besteden.

Kritisch leren denken over verleden, heden en toekomst

Je weg vinden in een samenleving doe je in eerste instantie door kritisch te leren denken over verleden, heden en toekomst. Ingebed in een veel ruimer kader dan wat koepels en departement wenselijk achten. Het vak geschiedenis vormt zo een ruggengraat die helaas dikwijls zwaar onderschat wordt. Net zoals esthetica en literatuur, twee componenten van onze ooit zo geroemde algemene vorming die al lang en breed dood en begraven zijn.

Allemaal zaken die door mijn hoofd spoken terwijl ik mijn helm weer in balans breng. ‘Weet u meneer, u was geen gemakkelijke leraar. Maar ik heb wel heel veel geleerd.’ Glimlachend neem ik het onverwachte compliment in ontvangst. Ziedaar de reden waarom de job van leraar de mooiste ter wereld is.