Les oubliés de Dieu

Het was te verwachten: al tijdens de uitzending liepen op 29 november heel veel reacties binnen bij ‘QR L’info’, het politiek en maatschappelijk debatprogramma van de RTBF dat sinds enkele jaren, façon de parler, de zondags(middag)rust respecteert.

Er was een interessant menu: twee van de vier afleveringen van Godvergeten, de documentaire reeks van Canvas over pedofilie in de Kerk.

Waarom maar de helft? Koken en vooral aankopen kost geld. Zelfs wanneer de koper en de verkoper samenleven onder hetzelfde dak op de Reyerslaan. Alles kopen en alles vertalen, het was blijkbaar te veel. Soit, de gepassioneerden én de criticasters kunnen verder kijken via RTF-Auvio, op internet.

Er komen zonder twijfel ook een aantal nieuwe klachten. Al kan men zich afvragen waarom die niet eerder zijn gekomen. Na het uitbarsten van de zaak-Vangheluwe bijvoorbeeld. Want dat schandaal, anders dan wat sommige collega’s vandaag zeggen, veroorzaakte grote verontwaardiging in het zuiden van België. Mutatis mutandis, zoals de zaak Dutroux.

Ook bij de Franstalige bisdommen kwamen toen klachten binnen. En die kregen ook flink wat media-aandacht. Het was ook het momentum voor kinderpsychiater Peter Adriaenssens. Tot in de hoogste kringen van het land werd naar de professor-mediavedette geluisterd. En – ook anders dan wat men vandaag leest en hoort – Rik Devillé was toen al een BV in de Walen. Zijn boek over De laatste dictatuur werd ook bij ons gelezen en besproken.

En ook over Vangheluwe waren de Franstaligen absoluut niet mild toen men hoorde en las dat hij zich kon terugtrekken in een abdij in Frankrijk. Voor een langdurige retraite, met toewijding bediend door enkele dierbare nonnen.

Toch kwamen acht jaar lang, façon de parler, maar 20 procent van de klachten uit Franstalig België. Ondanks uitgebreide aandacht voor de speciale Kamercommissie over misbruik in de Kerk in de Franstalige media.

Ik heb die commissie dag na dag gevolgd voor La Libre Belgique, en ik kan bevestigen dat de verkozenen van het volk de bisschoppen niet hebben gespaard. En ik kan ook bevestigen dat alle aspecten van de problematiek daar aan bod kwamen.

De kruisweg van Godfried Danneels

Kardinaal Danneels kreeg veel kritiek omdat hij Vangheluwe zou beschermd hebben. Hij leed daaronder. Ook dat kan ik getuigen: dat heeft zijn leven verkort. Hij die graag naar de pers ging, meed journalisten. Zijn afscheidsinterview gaf hij alleen aan journalisten die naar zijn inschatting altijd objectief waren gebleven, en dat waren niet allemaal katholieken: Luc Vanderkelen, Rik Van Cauwelaert en uw dienaar (die beslist niet van collaboratie kan worden beschuldigd. Ga maar na… )

Terug naar de cijfers voor Franstalig België. In 2020 is er daar iets veranderd. Toen steeg het Franstalig aandeel in de misbruikmeldingen van 27 procent dat jaar (17 klachten) naar 42 procent (36 klachten) in 2021-2022. En dat liep zelfs op tot 66 procent (31 klachten) voor de periode tussen half 2022 en half 2023, toen Godvergeten op antenne ging.

Dat er altijd aanzienlijk minder Franstalige klachten zijn geweest is volgens sommigen toe te schrijven aan het feit dat er in Wallonië minder katholieke internaten en minder jeugdbewegingen waren. Toen dat aantal plots ging stijgen, viel de hypothese dat dat te maken had met de mediatisering van een aantal schandalen in de Franse Kerk.

Vandaag zijn er dus twee parlementaire commissies aan de slag: een op federaal niveau en een op Vlaams niveau. En er is nu ook sprake van een commissie in het Waals Parlement. Naar verluidt zijn sommige partijen ervan overtuigd dat Kerk-bashing stemmen kan opleveren…

Eerste initiatieven in 1997

Geregeld vallen er ook verwijten over het schuldig verzuim van de Kerk. Ook dat is bezijden de waarheid. Al in 1997 startte de toenmalige bisschop van Gent, monseigneur Luysterman, een initiatief voor het onthaal van slachtoffers van seksueel misbruik. Hij organiseerde opvangpunten, en er kwam een eerste commissie waar de slachtoffers gehoord konden worden door magistraten.

En uiteraard groeide dat bewustzijn toen de zaak-Vangheluwe ontplofte. De man werd tot dan gezien als een zeer vriendelijke en joviale kerkherder. Iemand met wie te praten viel. Ik herinner me nog hoe we na de heiligverklaring van pater Damiaan in Rome, een fris Italiaans wijntje dronken op de Belgische ambassade bij de Heilige Stoel, in aanwezigheid van Albert II en Paola. We wisten toen niet wie hij echt was.

Nu is het meer dan tijd om hem zijn bisschoptitel af te nemen. Zoals Paus Franciscus onlangs nog om andere redenen met een Texaanse bisschop heeft gedaan. De bal ligt dus in het Vaticaan.

Terug naar Zuid-België… Men zegt wel eens dat men er milder zou zijn. Dat klopt niet. Langs de twee kanten van de taalgrens worden nieuwe kandidaat-priesters gescreend tot in de kleinste details – de parketten worden soms geraadpleegd! En ook de vorming van die seminaristen is beter dan ooit.

Nog een oproep aan het Vaticaan

Monseigneur Harpigny, de Franstalige referentiebisschop voor de pedofilieproblemen, geeft toe dat alles nog niet opgelost is. Hij wil dat overal in de wereld de plaatselijke kerken hun inspanningen op dat punt verhogen.

Ook hij gaat daarover Rome contacteren. Volgens hem zijn er nog te veel mensen die de ernst van het probleem niet zien. En te lang wachten voor ze ingrijpen. De hoop is dat de huidige paus daarbij gaat helpen.

Dat zou overigens ook andere middens moeten doen bewegen: pedofilie is geen kerkelijk monopolie…