Meer kennis over doorbraakinfecties

De titel verwijst niet naar het forum waarop deze tekst verschijnt. Doorbraakinfecties zijn besmettingen bij mensen die reeds gevaccineerd zijn. De huidige golf van infecties met de deltavariant van SARS-CoV-2 maakt duidelijk dat ook volledig gevaccineerde mensen risico blijven lopen op SARS-CoV-2-infectie. Het is evenzeer duidelijk dat doorbraakinfecties bij volledig gevaccineerde mensen soms ernstig kunnen zijn.

Infecties bij volledig gevaccineerden

Een zoektocht in zowel ons land als de VS naar gegevens toont aan dat actueel tussen de 35% en 50% van alle gehospitaliseerde patiënten volledig gevaccineerd is. En bij volledig gevaccineerde maar toch besmette patiënten kan de viruslast net zo hoog zijn als die van niet-gevaccineerde patiënten. Dat was, zacht gezegd, niet verwacht en het Amerikaanse Centrum voor Ziektebeheersing en Preventie (CDC) paste daarom in juli 2021 haar advies aan. Ze raadde aan dat in dichte groepen volledig gevaccineerde mensen toch aan afstand houden zouden doen, een masker zouden dragen en goed verluchten. Dit advies werd enkele dagen geleden ook door onze minister van Volksgezondheid bijgetreden.

Ondertussen zit de wetenschap niet stil en een hele reeks nieuwe feiten moet ons helpen het fenomeen doorbraakinfecties bij volledig gevaccineerde mensen beter te begrijpen. Volledig gevaccineerde mensen zijn aanzienlijk minder vaak asymptomatisch drager van het SARS-CoV-2 in vergelijking met niet-gevaccineerde mensen. Een voorbeeld: bedraagt de kans op asymptomatisch dragerschap van een niet-gevaccineerde persoon 3,5%, dan is de kans bij een gevaccineerd iemand 1,5%.

Vaccins beperken viruslast, overdrachtssnelheid en ziekte

Het is bekend dat het aantal doorbraakinfecties even hoog kan zijn bij gevaccineerde als bij niet-gevaccineerde personen, maar de viruslast daalt sneller bij de gevaccineerde dan bij de niet-gevaccineerde personen. Dit wil zeggen dat gevaccineerde mensen, die toch besmet geraken, minder lang besmettelijk zijn. Bijgevolg hebben gevaccineerde mensen minder kans om het virus over te dragen aan nauwe contacten. Uit Nederlands en Brits onderzoek blijkt immers dat de overdrachtssnelheid van het virus ongeveer de helft lager ligt bij gevaccineerde personen.

Vaccins verminderen niet alleen de overdrachtssnelheid, maar verminderen ook de ernst van de ziekte bij personen die een infectie oplopen. Gevaccineerde mensen met doorbraakinfecties, waaronder ook infectie met de deltavariant, hebben minder kans op het ontwikkelen van milde en/of ernstige symptomen, ze herstellen sneller en lopen een lagere kans op een ziekenhuisopname. Voorbeeld: bij een Amerikaanse groep van 100 000 volledig gevaccineerde volwassenen ouder dan achttien jaar bleek de ziekenhuisopname 4,5 per 100 000 te bedragen. Voor een vergelijkbare groep (leeftijd, geslacht, enzovoort) van niet-gevaccineerde volwassen Amerikanen bedroeg het aantal ziekenhuisopnames 83,6 per 100 000.

Dalende efficiëntie na verloop van tijd

Dat neemt niet weg dat gevaccineerde personen nog steeds ziek genoeg kunnen worden met COVID-19 om in het ziekenhuis te belanden en dood te gaan: een zorgwekkende vaststelling. Niet elke gevaccineerde persoon is trouwens even goed beschermd. Noch leeftijd, noch besmetting met de alfa- dan wel de deltavariant spelen een belangrijke rol. Dat is in tegenstelling tot de groep van gevaccineerde mensen met een immuniteitsprobleem. Bij deze laatste ligt de kans om alsnog geïnfecteerd te worden met SARS-CoV-2 tot driemaal hoger dan bij de gevaccineerde groep met een normale immuniteit, maar toch nog altijd tweemaal lager dan bij de niet-gevaccineerde groep.

Het Moderna-vaccin beschermt langer dan het vaccin van Pfizer-BioNTech. De efficiëntie van het Pfizer-vaccin is na 120 dagen met 36% gedaald. Na 180 dagen is de doeltreffendheid van het Pfizer-vaccin gehalveerd. Na die periode ziet men eerst meer milde infecties, vervolgens stijgen ook de hospitalisaties. Volgens specialisten is het een kwestie van tijd. Hoe langer het tijdsinterval na vaccinatie, hoe groter de kans dat ook gevaccineerde mensen ernstige doorbraakinfecties zullen doormaken.

Spectaculair resultaat na derde vaccinatie

Besluit: ‘de tijdsduur sinds het vaccin’ wordt een belangrijke parameter voor het beleid. Een derde injectie, een ‘boostervaccinatie’, kan dit probleem tijdelijk oplossen. Het Moderna-vaccin doet het beter op termijn: na 120 dagen was de efficiëntie met vijftien procent verminderd. Israël was zowat het eerste land dat zijn bevolking op grote schaal vaccineerde (met Pfizer-BioNTech). Vanaf zes maanden na de vaccinatie zagen ze daar het aantal hospitalisaties toenemen bij de gevaccineerde populatie.

Israël zette volop in op ‘boostervaccinatie’. Het effect was spectaculair: een derde prik bood een bescherming van 92% tegen ernstige COVID en 81% tegen sterfte. De resultaten zijn te vinden in het medisch tijdschrift The Lancet van 29 oktober 2021. Het Israëlisch scenario zou ook het onze kunnen worden.

Tot slot nog dit: een recent Amerikaans onderzoek vergeleek ziekenhuisopnames van gevaccineerde versus niet-gevaccineerde patiënten. De gevaccineerde patiënten waren ouder en hadden meer onderliggende ziektes dan de niet-gevaccineerde patiënten. Dan verwacht je een slechtere prognose, maar dat was niet zo. Ondanks hun zwaardere medisch belaste voorgeschiedenis kwamen ze minder frequent op de ICU (25%) terecht dan de niet-gevaccineerde patiënten (40%). Van de gevaccineerde mensen op ICU moest twaalf procent aan de beademingsapparatuur of stierf. Van de niet-gevaccineerde patiënten was dat 24%. Conclusie: vaccinatie beschermt ook de meest zieke mensen en vaccinatie blijft de hoeksteen van het COVID-19-beleid.