Moet er nog migratie zijn?

Dat niet-EU migratie niet echt geliefd is bij de Belgische bevolking, en bij de Vlamingen in het bijzonder, is een open deur intrappen. Migratie wordt te vaak gezien als een fenomeen dat de gastvrijheid van de autochtone bevolking misbruikt om van de voordelen van de welvaartsstaat te genieten zonder daaraan bijgedragen te hebben. Kan het anders? Zijn we niet aan een volledige omslag van het begrip migratie toe?

Even terug in de tijd

Vroeger, toen België nog België was en geen extensie van de EU, kende men het begrip gastarbeider. Gastarbeiders waren veelal mensen uit Noord-Afrika en het zuiden van Europa die in onze industrie en mijnen kwamen werken. Hun arbeidsovereenkomst werd vaak gesloten op de dorpsmarkt van hun verre thuisstad. Medische controle gebeurde in een kamertje om de hoek en klaar was kees.

De huidige situatie

Anno 2018 is de situatie totaal anders. Migranten komen ofwel legaal ofwel illegaal het land binnen. Legaal is dat niet langer op verzoek van bedrijven via aanwerving in hun thuisland, maar grotendeels op uitnodiging van vrienden of familieleden die, met of zonder Belgisch paspoort, met hun hart nog in hun oorspronkelijk land leven, maar niet terugkeren om van de vele sociale voordelen van de Belgische welvaartsstaat te genieten.

Diegenen die niet op een legale wijze een verblijfsvergunning kunnen bemachtigen schakelen de laatste jaren over op mensensmokkelaars.

Naast de niet-EU migratie is er ook nog de ruime intra-EU-migratie waarbij de EU veel condities regelt. De huidige controverse van ‘recht op een werkloosheidsuitkering na 1 dag’, onlangs gestemd in het EU-parlement, is er een mooi voorbeeld van.

Migratie en de binnenlandse politiek

Zowel in Vlaanderen als in Wallonië groeit de weerstand van de bevolking tegen (niet gereguleerde) migratie van buiten de EU, maar paradoxaal genoeg vertalen politieke partijen die aversie niet naar standpunten. De goedkeuring van het Marrakeshpact in het parlement staat haaks op de wil van de meerderheid van de Belgen, maar in een sfeertje van ‘allen tegen N-VA’, kon het pact, waarvan de details met medewerking van de media angstvallig verzwegen werden, toch goedgekeurd worden.

De 67% goedkeuring voor het beleid van Theo Francken (peiling VTMnieuws) van de man en vrouw in de straat is een ‘motie van wantrouwen’ aan het adres van alle Vlaamse partijen die zich pal achter het pact gezet hadden.

Verontrustend stereotiep denken over migratie

Sedert tientallen jaren is er geen enkele politieke formatie van belang die verder durft te denken dan de volgende verkiezingen zodat we niet uit het moeras van migratie-gerelateerde problemen wegraken.

Het gaat zelfs zo ver dat het hoofdstuk migratie niet alleen het weefsel van de samenleving dreigt fataal te verzuren (denk maar aan terreur) maar evenzeer democratieën begint te ontwrichten. De zachte staatsgreep van de Marrakesh-coalitie is er een voorbeeld van.

Niet-EU Migratie 2.0

Reeds langere tijd pleit ik voor een nieuwe vorm van niet EU-migratie, namelijk nagenoeg geen migratie. In mijn voorstel worden er hooguit nog enkele honderden/duizenden migranten per jaar aanvaard. Alleen zij die aantonen volledig geïntegreerd te zijn (attest werkgevers), de taal spreken (examen op de ambassade van het land van herkomst), hier al minstens 7 jaar gewerkt hebben, afstand doen van de nationaliteit van het land van herkomst, de waarden van onze grondwet aanvaarden en uitdrukkelijk de wens te kennen geven Belg te willen worden en hier te willen wonen, zullen nog met hun gezin kunnen migreren en in aanmerking komen voor de voordelen die onze samenlevingsvorm biedt. Utopisch, zie ik u al denken. Verre van, landen als Zwitserland en Japan hebben gelijkaardige systemen en houden de eigenheid van hun samenleving in stand.

Economische noodzaak?

Ik ben de laatste die zal ontkennen dat we niet-EU-migranten nodig hebben voor onze bedrijven. Alleen hebben we de migratie, zoals we die vandaag kennen, niet langer nodig. Mijn voorstel berust namelijk op ‘contractuele gastarbeid’, vergelijkbaar met hoe onze expats buiten België werkzaam zijn.

Hoe moet die contractuele gastarbeid er dan uit zien? Alleszins qua voorwaarden totaal verschillend van wat we vandaag, onder het huidig migratiestelsel kennen. Bedrijven rekruteren mensen buiten België (al dan niet via gespecialiseerde interimkantoren zoals die vandaag al bestaan in deeleconomieën) en gaan een verbintenis van maximaal 12 maanden aan met een werkgever. Nadien dienen zij minstens 4 weken het land te verlaten alvorens in aanmerking te komen voor een nieuw contract. Noem het een expat-status in omgekeerde richting.

Voorwaarden voor contractuele gastarbeid?

De contractuele werknemers weten vooraf heel duidelijk wat te verwachten valt van hun (tijdelijk) contract. Ze gaan er ook mee akkoord om terug te keren naar hun land van oorsprong eens hun contract afgelopen is. Buiten een verplichte ziekte- en arbeidsongevallenverzekering en inkomstenbelastingen dienen de werknemer en werkgever geen RSZ-bijdragen te betalen aan de overheid. Het verschil tussen de bijdragen voor gewone werknemers en diegenen die onder het stelsel van contractuele gastarbeid vallen wordt rechtstreeks aan de werknemer uitbetaald. De werknemer heeft dan ook geen recht op werkloosheidsvergoedingen en/of andere tegemoetkomingen die ons sociaal systeem uitkeert.

Bij verbreking van het arbeidscontract om een dringende reden moet de werknemer binnen een vooraf gespecificeerd aantal dagen het land verlaten. Hij/zij zorgt zelf voor pensioen- en alle andere verzekeringen (al dan niet via de werkgever of gespecialiseerde overkoepelende organisaties zoals vakbonden en werkgeversorganisaties). De werkgever zorgt voor een taalbad en initieert een cursus ‘Do’s en Dont’s in Belgium’.

Het verwerven van de Belgische nationaliteit binnen die 7 jaar is uitgesloten. Het gezin van de werknemer mag mee naar ons land komen maar heeft geen recht op uitkeringen zoals kindergeld, leefloon, etc. Voor het onderwijs kan een forfaitair bedrag gevraagd worden. De sterkste win-win formule bestaat er uit om de levensstandaard van het gezin in eigen land vooruit te helpen en niet bij ons. Aan de huidige vliegtarieven kan de werknemer (met akkoord van en al dan niet betaald door de werkgever) om de paar maand een aantal dagen naar huis terugkeren.

Hoe moet het dan met onze eigen werklozen?

Al 30 jaar lang zitten honderdduizenden Belgen zonder werk, maar dat aantal lijkt maar niet fundamenteel te willen dalen. In die 30 jaar zijn migranten van overal ter wereld via diverse systemen in België kunnen komen werken. Zij hebben blijkbaar minder moeilijkheden om werk te vinden. Ondertussen zitten bedrijven nog altijd te smeken om de juiste werknemers te kunnen aantrekken.

Het breed toelaten van contractuele gastarbeid (aan dezelfde bruto voorwaarden als de Belgische werknemers om misbruik tegen te gaan) kan voor onze ondernemingen alleen maar positief uitdraaien. Bovendien betalen deze mensen ook belastingen en pikt de overheid op deze manier een graantje mee.

Conclusie

We moeten dringend de omslag maken naar een nieuwe vorm van ‘werken in een ander land’ zonder te moeten spreken van migratie. Ik vraag dan ook aan alle politieke partijen om de huidige vorm van migratie overboord te gooien, een wit blad te nemen en mee na te denken over hoe we ten laatste in 2030 onze identiteit kunnen behouden, ons niet isoleren van de rest van de wereld en klaar zijn voor alle uitdagingen van de toekomst. Contractuele gastarbeid is zeker een mogelijke oplossing.