Myanmar, een nieuwe vriend op weg naar democratie?

De laatste algemene verkiezingen waren in april 2012. De National League for Democracy NLD, de oppositiepartij die geleid wordt door Aung San Suu Kyi, won. Ze is echter niet in de regering vertegenwoordigd.

De Pyithu Hluttaw, de Kamer, heeft 440 leden. Het leger benoemt 110 leden. De andere 330 worden volgens een districtenstelsel gekozen. De Senaat, Amyotha Hluttaw, heeft 224 leden. Ook in de Senaat wordt een kwart van de leden benoemd door het leger. Daarnaast benoemt het leger de ministers van Binnenlandse Zaken, Defensie, en Buitenlandse Zaken. Dit is allemaal grondwettelijk geregeld. Ook bij de 7 regionale parlementen wordt een kwart van de leden door het leger benoemd. De president wordt gekozen door een kiescommissie die uit leden van Senaat en Kamer bestaat. Hij wordt voor 5 jaar gekozen met een maximum van twee termijnen. De huidige president Thein Sein, een voormalige generaal die onder de junta minister-president was, is in maart 2011 geïnstalleerd.
Tussen 1962 en 2011 is het land geregeerd door een militaire junta.

De Birmaanse weg…

Op 4 januari 1948 werd Birma onafhankelijk van Groot-Brittannië. In de jaren 50 was U Nu de Birmaanse minister-president. Samen met Nehru, Sukarno, Tito en Nasser, leidde hij de Beweging van Niet-Gebonden Landen. De Birmaanse diplomaat U Thant werd in 1961 gekozen tot secretaris-generaal van de Verenigde Naties. Maar ook toen was er al een burgeroorlog. Op verzoek van U Nu nam het leger onder leiding van generaal Ne Win in 1958 de feitelijke macht over. Wel werden er in 1960 voor zover dat mogelijk was, nog verkiezingen gehouden, maar twee jaar later schoof Ne Win de politici opzij. Hij kondigde de Birmaanse Weg naar het Socialisme af, nationaliseerde de economie en voerde een strenge censuur in. Het leger probeerde de macht in het hele land te krijgen, maar in 1967 had Ne Win nog maar 65% van Birma effectief in handen.

Op 8 augustus 1988 kwam de bevolking onder leiding van jonge monniken en studenten in opstand. 888 heet deze opstand in Birma. Armoede dreef honderdduizenden de straat op. Er werd op grote schaal geplunderd en de junta installeerde de State Law and Order Restoration Council. Duizenden werden gearresteerd. Mevrouw Aung San Suu Kyi die in Oxford in Engeland woonde bezocht haar moeder die ernstig ziek was. Ze kreeg huisarrest omdat ze eind augustus een menigte van ruim een half miljoen mensen toegesproken had bij de Shwedagon Pagode in Yangon. Aung San Suu Kyi werd het symbool van het verzet tegen het regime. In 1991 ontving zij de Nobel Prijs voor de Vrede.

In 1990 vonden er onder internationale druk algemene verkiezingen plaats waarbij de NLD 80% van de parlementszetels veroverde. De militaire junta stond echter de macht niet af. De Verenigde Staten en Europa besloten tot economische en militaire sancties. Japan en Myanmar’s Aziatische buurlanden waaronder hun belangrijkste economische partner China deden hieraan niet mee.

… naar democratie

In 2004 werd een Nationale Conferentie om een nieuwe grondwet op te stellen ingesteld. Op weg naar democratie was de leus. De NLD weigerde aan de discussies deel te nemen. Vier jaar later vond het referendum over de grondwet plaats. Het leger liet weten dat 92% van de bevolking zich voor de nieuwe grondwet had uitgesproken. Een week voor het referendum trof de cycloon Nargis de Irrawaddy delta, ten zuidwesten van Yangon. Naar schatting vonden 134.000 mensen de dood. De junta weigerde alle buitenlandse hulp. Het referendum ging gewoon door.

In augustus en september 2007 kwam er weer een protestbeweging van boeddhistische monniken op gang. De regering had de brandstof- en transportprijzen een maand eerder met 500% verhoogd waardoor er in grote delen van het land voedselschaarste ontstond. Maar al snel kregen de demonstraties een politiek karakter. Op 26 september greep het leger in toen de menigte de Sule Padagode in Yangon probeerde te bezetten. Op 1 oktober kwamen berichten naar buiten over duizenden doden en massale executies door het leger. Nog in januari 2008 vonden er een serie bomaanslagen plaats. In april werd de nieuwe grondwet officieel gepubliceerd. In die grondwet werd de macht van het leger bevestigd.

In april 2009 liet de NLD weten dat ze aan nieuwe algemene verkiezingen mee wilde doen op voorwaarde dat alle politieke gevangenen vrijgelaten zouden worden en dat internationale waarnemers bij de verkiezingen toegelaten zouden worden.
In november 2010 vonden de verkiezingen plaats. De junta zag het als een belangrijke stap op weg naar democratie. Een week na de verkiezingen werd het huisarrest van Aung San Suu Kyi opgeheven.

De nieuwe grondwet, die formeel een einde maakte aan het militaire bestuur, trad 31 januari 2011 in werking.Op het eind van dat jaar bezocht Hillary Clinton Myanmar. President Obama volgde haar in november 2012. Hij nodigde Thein Sein uit voor een tegenbezoek aan Washington in mei 2013. Birma was terug op het internationale toneel. De EU volgde de Amerikanen in november 2012. Een groot deel van de sancties werden ingetrokken en $100 miljoen aan ontwikkelingshulp werd toegezegd.

Op 1 april 2012 vonden er weer verkiezingen plaats. De NLD won. Aung San Suu Kyi werd in de Kamer gekozen. Officieel werd de censuur opgeheven. In september 2012 liet president Thein Sein de BBC weten dat hij een verkiezing van Aung San Suu Kyi tot president niet zou blokkeren. En in juli 2013, tijdens zijn bezoek aan Londen, zei hij dat alle politieke gevangenen voor het eind van dat jaar vrijgelaten zouden worden.

In mei 2014 verlengde de Amerikanen een aantal sancties omdat de hervormingen niet ver genoeg gingen en omdat het leger nog steeds de politiek en economie domineerde. Eind 2014, een jaar na beloofd, werden inderdaad 3073 gevangenen vrijgelaten. Of het om politieke gevangen of om misdadigers ging werd niet bekend gemaakt. Een maand nadat ze vrijgelaten waren organiseerde Myanmar de topconferentie van de ASEAN, Association of South East Asian Nations, waaraan ook president Obama deelnam.

It’s the economy…

Myanmar is de grootste exporteur van teakhout in de wereld en een van de grootste exporteurs van jade, parels, robijnen en saffieren. Voor de kust liggen grote olie- en gasvelden die nog niet ontgonnen zijn. Tin, zink en koper zijn belangrijke exportproducten. En, natuurlijk is het een van de grootste heroïne-exporteurs ter wereld. De rijstexport, voordat het leger de macht greep een van de belangrijkste exportproducten, viel helemaal stil.

De economie is onderontwikkeld. Het land leidt onder de decennialange stagnatie, mismanagement, isolatie en corruptie. Eén derde van de mensen leeft onder de armoedegrens. Volgens de IMF was het GDP, het gemiddeld inkomen per hoofd van de bevolking, in 2013 $4.345, volgens de CIA was dit echter $1.700. Nog steeds heeft driekwart van de bevolking geen elektriciteit. In 1997 werd Birma geassocieerd lid van de ASEAN en sinds vorig jaar is ze volledig lid. Na 1988, de 888 opstand, werd de markteconomie weer hersteld. Dit kwam de economische groei ten goede. Deze was in 2012/13 7,6%.
Het Myanmar Global Investment Forum vond in Myanmar plaats in september 2014, twee maanden later gevolgd door de East Asia Summit en de US-ASEAN topconferentie waaraan ook Obama deelnam.

Myanmar’s snel groeiende economie trekt inmiddels internationaal kapitaal aan. Ook buitenlandse banken hebben belangstelling. Inmiddels zijn 9 banken uit Japan, Australië, China en Singapore in Myanmar actief. Het IMF heeft een jaarlijkse rente op geïnvesteerd kapitaal van 8,5% over de komende jaren voorspeld. Het ligt in de bedoeling dat in de loop van dit jaar de Yangon Beurs, die in 1960 gesloten werd, weer haar deuren gaat openen.

Sinds 2012 is Myanmar Washington’s nieuwe vriend in Azië. Op weg naar democratie. President Obama sprak tijdens zijn bezoek afgelopen november over veranderingen die noodzakelijk zijn op Myanmar’s weg naar democratie. Minderheden, religieuze en etnische, mogen niet meer vervolgd worden en Aung San Suu Kyi moet kunnen meedoen aan de komende presidentsverkiezingen. Nu is dat wettelijk verboden omdat zij en haar kinderen ook de Britse nationaliteit hebben. ‘That doesn’t make much sense to me‘, liet Obama weten. Hij had wel een klein puntje van kritiek op haar. Ze heeft geweigerd om zich uit te spreken tegen de moordpartijen op de Rohingya moslims. Daar was Obama het niet mee eens.

Op weg naar democratie dus. Maar, met een schuin oog naar de mijnen en de wouden vol teakhout en de olie- en gasvelden. Amerikanen staan klaar om te investeren.

En de Chinezen? Al vanaf 1960 wordt het land overstroomd met Chinese technici en adviseurs. In november 2001 bracht de Chinese president een bezoek. Hij drong toen aan op economische hervormingen. Ook in het belang van China want China exporteert Chinezen naar Myanmar. Na de brand in 1980, die een groot deel van Mandalay verwoestte, zijn er veel Chinezen in de stad komen wonen. Mandalay is de tweede stad van Myanmar. Er leven ruim 1 miljoen mensen, 40% is Chinees. China is duidelijk op weg naar een haven aan de Golf van Bengalen.

Foto (c) Reporters (Aung San Suu Kyi)