N-VA en de Eandis-deal

Dit had de week van Geert Bourgeois moeten worden. Zijn Vlaamse begroting voor 2017 zit vol N-VA-accenten: een evenwicht zonder louche kunstgrepen, flink gesnoei in allerhande subsidiestelsels, een besparing op de politieke (jongeren)werking, de niet-indexering van de werkingsmiddelen voor de overheid die wordt doorgetrokken tot 2019 (netjes confom de Moesennorm) en – altijd leuk – de CD&V-excellenties moeten alledrie inleveren. N-VA-ministers zoals Ben Weyts kunnen dan weer pronken met extra budgetten (alleen al voor Mobiliteit komt er volgend jaar 400 miljoen bij). Kortom: voor de N-VA een welkome opsteker na een barre week, waarin twee Kamerleden de deur achter zich doortrokken. Maar toen was er dus Eandis… 

De kans is erg groot dat er geen Chinese participatie in Eandis komt. Wellicht zal uitstel uiteindelijk tot afstel leiden. In veel partijhoofdkwartieren is de knop ondertussen omgedraaid. Opnieuw is het N-VA die als laatste achterblijft en als laatste de bocht moet nemen. Dat begint een beetje een patroon te worden. Als een complex dossier in zwaar weer terecht komt, blijft N-VA vaak als enige pleitbezorger over. In de perceptie is N-VA vandaag de enige partij die het onpopulaire Uplace verdedigt. In Antwerpen heeft N-VA zich ontpopt tot de felste advocaat van Oosterweel. Als andere partijen al lang hun kar gekeerd hebben, blijven de Vlaams-Nationalisten eenzaam achter om het onverdigbare te verdedigen. 

N-VA heeft vaak goede, technische argumenten voor de standpunten die de partij inneemt. Zo gaat Uplace over rechtszekerheid voor ondernemers. Oosterweel gaat over een noodzakelijk infrastructuurproject dat niet eindeloos aangepast kan worden en op een bepaald moment gewoon uitgevoerd moet worden. Eandis gaat over een stabiele financiering voor de gemeenten (niet via de beurs dus). Een bestuurder als Geert Bourgeois zweert bij de correcte procedures, zowel voor Uplace als voor Eandis (in eerste instantie een kwestie van de gemeenten, waarop de Vlaamse Overheid pas ná de beslissing van de gemeenten controle uitoefent). De posities van N-VA zijn in alle dossiers degelijk onderbouwd – maar helaas ook totaal onuitlegbaar. 

Hoe komt het dat N-VA zich zo vaak in een ongemakkelijke positie laat dwingen? Er zijn verschillende verklaringen. Als grootste partij en dragende kracht binnen de coalitie heb je minder marge voor plat opportunisme. N-VA is ook, notoir, een partij van koppigaards. En voor een stuk kan je spreken van jeugdige onschuld. N-VA is minder door de wol geverfd als de traditionele partijen. De partij mist een zekere politieke behendigheid: dat wonderlijke vermogen om glimlachend weg te wandelen van wat je altijd verdedigd hebt. Eigenlijk had N-VA de Chinese piste van Eandis al lang moeten verlaten. In plaats daarvan ging Geert Bourgeois zelfs met de Staatsveiligheid in de clinch om een Vlaams bedrijf te mogen delen met de Chinese dictatuur. 

N-VA moet zich beter bewust worden van de perceptie in probleemdossiers. Al was het maar terwille van de Vlaamse Zaak. Dat zit zo: de nieuwe communautaire strategie van N-VA is afhankelijk van blijvende verkiezingsoverwinningen. Je kan de PS alleen maar ‘vastspijkeren op de oppositiebanken’ als je zelf door de kiezer naar de regering wordt gestemd. Als N-VA de verkiezingen straks spectaculair verliest, keert de PS gewoon terug in de Belgische cockpit – natuurlijk zonder systeemhervorming. Met het oog op de verkiezingen van 2019 moet N-VA oppassen om in mediagenieke dossiers niet altijd de kant van de verliezer te kiezen.

Het kan heel nobel zijn om ook in hopeloze gevallen vast te houden aan principes en waarheid. Het kan ook heel dom zijn. Het kan ook stemmen kosten.