Nederland in de Caraïben

De orkaan Irma heeft de Nederlandse Bovenwindse Eilanden in de Caraïbische Zee hard getroffen. Eerst kwam Sint-Eustatius aan de beurt, daarna trok de orkaan over Saba en Sint-Maarten. De eilanden horen net als de Benedenwindse Eilanden Curaçao, Aruba en Bonaire tot het Koninkrijk der Nederlanden. Sinds 10 oktober 2010 bestaat het Koninkrijk uit de gelijkwaardige landen Nederland, Aruba, Curaçao en Sint-Maarten. De juridische relatie tussen de landen is geregeld in de Grondwet en in het Statuut voor het Koninkrijk der Nederlanden. Nederland is verantwoordelijk voor de defensie van het hele Koninkrijk en voor de buitenlandse politiek. De Nederlandse minister van Binnenlandse Zaken is tevens verantwoordelijk voor de Koninkrijksrelaties en de coördinatie tussen de landen. Aruba, Curaçao en Sint-Maarten zijn geassocieerd met de Europese Unie. Hun inwoners hebben echter een Nederlands paspoort en zijn als Nederlandse burgers ook burgers van de EU.

De eilanden Saba, Sint-Eustatius en Bonaire hebben binnen het Koninkrijk de status van een gemeente. Administratief zijn ze ondergebracht bij de Nederlandse provincie Noord-Holland.

Tot de staatkundige hervormingen van 2010 behoorden de eilanden tot de Nederlandse Antillen. Ook dit was juridisch naast Nederland een land binnen het Koninkrijk der Nederlanden. In 1986 had Aruba een ’Status Aparte’ binnen het Koninkrijk bedongen. Omdat ook Curaçao en Sint-Maarten een dergelijke status wilden is in 2010 de juridische relatie tussen de landen aangepast. Op alle eilanden is de bevolking gevraagd of ze net als Suriname onafhankelijk wilde worden. Een overgrote meerderheid van de mensen wilden echter bij Nederland blijven.

Sint-Maarten

Het eiland Sint -Maarten is sinds 1648 opgedeeld in een Frans deel en een Nederlands deel. In tegenstelling tot het Nederlands deel dat een apart land vormt is het Franse deel een ‘provincie’ van Frankrijk. Op het Nederlands deel wonen zo’n 45.000 mensen. Waarschijnlijk is het eiland ontdekt door Columbus. Nederlanders en Fransen vestigden zich op het eiland vanwege de zoutwinning. Zout was in die tijd belangrijker dan goud. Ongeveer twee derde van het eiland is Frans grondgebied en een derde Nederlands. Het verhaal gaat dat een vertegenwoordiger van de Republiek der Verenigde Nederlanden en een Fransman in 1648 een voettocht langs de kust rond het eiland zouden maken om het Franse en het Nederlandse territorium te kunnen afpalen. De Fransman liep naar het noorden, de Nederlander naar het zuiden. Tussen het vertrekpunt en het ontmoetingspunt zou de grens tussen de Republiek der Nederlanden en Frankrijk getrokken worden. Helaas schijnt de Nederlander veel belangstelling in wijntje en trijntje gehad te hebben terwijl de Fransman stug bleef doorlopen.

De huidige economie drijft op toerisme. Negen op de tien mensen leven er direct of indirect van. Dagelijks leggen cruiseschepen op het eiland aan. Vooral bij Amerikanen is het eiland populair. De hoofdstad Philipsburg en de stranden zijn zeer in trek. In het afgelopen jaar bleef het toerisme echter al achter op de verwachtingen. Nu is naar een voorzichtige schatting 70% van de infrastructuur door de orkaan verwoest. Een groot probleem bij de wederopbouw zal de criminaliteit en de op het eiland algemeen aanvaarde corruptie zijn.

Sint-Eustasius

Op Sint-Eustatius wonen bijna vierduizend mensen. Ook Sint-Eustatius is waarschijnlijk door Columbus ontdekt. Sinds 1636 is het Nederlands grondgebied. De West-Indische Compagnie gebruikte Oranjebaai als doorvoerhaven voor hun uit Afrika gehaalde slaven. De 18de eeuw was de gouden eeuw voor het eiland. Jaarlijks kwamen er op de rede van Oranjestad evenveel schepen als in de haven van Amsterdam. De stad was volgebouwd met pakhuizen. De huidige economie is — evenals die van de andere Caraïbische eilanden — eenzijdig afhankelijk van toerisme.

Saba

Op Saba wonen ca. tweeduizend mensen. Het eiland is een slapende vulkaan in de Caraïbische zee. Net als op de andere eilanden is Engels de voertaal van de bevolking. ‘The Unspoiled Queen’ noemen ze hun eiland. Het werd in 1632 Nederlands bezit. Dat wil zeggen, de West-Indische Compagnie had het in bezit genomen. Officieel werd het in 1816 Nederlands grondgebied.

Slavernij

Voor veel Surinamers en Antillianen is het Nederlandse slavernijverleden nog steeds een groot probleem. De West-Indische Companie heeft op grote schaal slaven uit Afrika naar Suriname en de Caraïben gebracht. Onder druk van de publieke opinie had Frankrijk de slavernij op zijn deel van Sint-Maarten al in 1848 afgeschaft. Nederland schafte de slavernij echter pas na zeer zware internationale druk in 1863 af.

Wederopbouw

Hoe de wederopbouw van de eilanden in de Caraïben gestalte gaat krijgen is uiteraard nog niet bekend. Geschat is dat er voor minstens 1 miljard euro aan hulp nodig is om de infrastructuur van de eilanden weer te herstellen. Dit geld zal niet alleen van Nederland komen maar ook van de EU. Daarnaast zal het toerisme weer op gang gebracht moeten worden. De minister van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties in de nieuwe Nederlandse regering wacht een zware taak.