Neem afscheid van het cordon sanitaire, zowel ter linker- als ter rechterzijde

De realiteit haalt het politieke wensdenken in. Zowel ter linker- als ter rechterzijde sneuvelen na de lokale verkiezingen de afspraken om niet met ‘extreme’ partijen te besturen.

Op het gevaar af open deuren in te trappen: een cordon sanitaire is fundamenteel ondemocratisch. Partijen uitsluiten omwille van hoogdravend moreel gedeug, deugt niet. Zeker niet in een democratie waarin de vrijheid van mening hoog in het vaandel zou moeten staan. Die meningen mogen botsen en je mag het grondig met elkaar oneens zijn, maar in een volwassen democratie ga je daar ook volwassen mee om. Niet door de ander uit te sluiten en een aanzienlijk deel van de kiezers weg te zetten als paria’s.

Dat geldt zowel voor rechts – Vlaams Belang – als voor links, met de PVDA. Twee partijen die zich tot nader order inschrijven in het democratische spel en er de regels van onderschrijven. Al hebben ze standpunten die durven schuren bij hun ideologische tegenstanders.

Buitenbeentje

Ziedaar een simpele basisles democratie. Een les die de burger al lang begrepen heeft, maar die door zijn politieke vertegenwoordigers nog altijd niet ter harte wordt genomen. Al keert het tij. De realiteit haalt het politieke wensdromen in. Na de lokale verkiezingen sneuvelt hier en daar een cordon. Niet geheel toevallig vindt die politieke dijkbreuk aan Franstalige kant op links plaats, met PTB-coalities in Bergen, Sint-Jans-Molenbeek en Vorst. Terwijl aan Vlaamse kant coalities ontstaan met Vlaams Belang in Izegem, Brecht, Ranst en misschien ook in Willebroek.

Buitenbeentje is de Kempische gemeente Malle, waar N-VA-burgemeester Sanne Van Looy gaat besturen met een lokale lijst waar ook PVDA’ers op stonden. Al is zij niet de eerste: in Zelzate bestuurde de PVDA na de vorige verkiezingen al mee. En daar is de wereld niet vergaan. Er zijn ook geen goelags opgezet. Evenmin zal Willebroek het fort van Breendonk opnieuw openen als daar een coalitie met Vlaams Belang gaat besturen.

Het is niet voor niets dat net op het lokale niveau het gezond verstand de bovenhand krijgt. Gedreven door de electorale realiteit en de wens om degelijk bestuur te voeren, blijken lokale politici dichter bij hun kiezers te staan. Zij komen die dagelijks op straat tegen en zijn dus ook veel vatbaarder voor kritiek. Zij kunnen zich niet permitteren waar hun partijgenot op hoger niveau wel mee wegkomen: decennialang in zelf opgelegde onbestuurbaarheid aanmodderen.

Gedrocht

Want dat is waar het cordon sanitaire ons heeft gebracht: onbestuurbaarheid. Daar hebben we de Vivaldi-regering aan te danken. Een gedrocht dat zelfs door de eigen premier liefst zo snel mogelijk vergeten wordt. Het cordon sanitaire heeft er in Vlaanderen, maar ook in België, voor gezorgd dat links de laatste drie decennia behoorlijk boven zijn gewicht mocht boksen. Het vertekent de politieke realiteit en dat frustreert de kiezer, die uiteindelijk wel eens zou kunnen besluiten dat alleen een absolute meerderheid nog een oplossing kan bieden. Zoals in Ninove.

Maar wat dan met die ethische en morele principes? Het Vlaams Blok is toch veroordeeld voor racisme? Ja, op basis van een wetgeving in het leven geroepen om een politieke tegenstander monddood te maken. En dan nog moest men van rechtbank naar rechtbank zeulen met het dossier om uiteindelijk een rechter te vinden die, blijkbaar in ruil voor een stevige promotie en zonder al te grote kennis van het Nederlands, tot actie wilde overgaan.

Wat dan met al die andere processen waarbij kwam bloot te liggen hoe crapuleus en corrupt sommige partijen met hun macht omgingen? We herinneren ons de Agusta-affaire, die draaide om smeergeld dat aan de SP en de PS betaald werd om te kiezen voor een welbepaalde helikopter bij Defensie. Daar werden topfiguren, zoals toenmalig NAVO-baas Willy Claes, stevig veroordeeld. Of de obussen-affaire waarin liberaal Freddy Vreven boter op het hoofd had. Oké, die zaak liet het gerecht verjaren. Een feit dat de socialisten tot op de dag van vandaag nog zwaar op de maag ligt.

Geen pleidooi

Maar goed, op basis van ethische en morele principes zou je evengoed kunnen zeggen dat een democratische schutskring rond de socialisten en liberalen een goed idee is. Zeker als het over de PS gaat, waar we dankzij Pano onlangs nog konden vaststellen dat ze hun les nog altijd niet hebben geleerd.

Neen, dit is geen pleidooi voor een cordon rond welke partij dan ook. Laat ons het democratische spel spelen en laat ons praten en besturen met alle welwillenden die tot degelijk bestuur willen komen. Zonder taboes. In de Belgische Grondwet drukt artikel 187 een groot geloof uit in de kracht van de democratie: ‘De Grondwet kan noch geheel, noch ten dele worden geschorst’. Dat betekent misschien ook wel dat het basisrecht op deelname aan het politieke en democratische spel niet zomaar kan worden ondermijnd. En dat is exact wat een cordon sanitaire doet.