Niet élke kleine staat doet het zomaar beter

De Zwitserse bank Credit Suisse schreef een interessante studie: The succes of small countries. Hun stelling is dat regio’s als Catalonië, Schotland en Vlaanderen onafhankelijk kunnen worden. Ze zouden als staat leefbaar en zelfs performanter zijn dan in hun huidige “unie”. De studie werd gretig gedeeld op de sociale media door mensen die Vlaanderen graag onafhankelijk zien en hierin een bevestiging van hun gelijk zien.

Doorbraak wijdde er vorige week een artikel aan, waarin Karl Drabbe ook een Italiaans onderzoek aanhaalde over de ideale grootte van een staat. Kort samengevat stellen de Italiaanse economen dat de toekomst is aan ‘kleine, performante en cultureel min of meer  homogene landen’. Want grote landen hebben een grotere heterogeniteit en dat brengt kosten mee. Een kleinere, homogene staat vermijdt die kosten en kan aan haar burgers een beleid bieden dat nauwer aansluit bij hun voorkeuren. Gedaan met de tweedemocratieënlanden.

Het grote nadeel van de Italiaanse studie is dat ze de realiteit in een wiskundig model gieten wat zorgt voor een te grote simplificatie. Voorts zorgen die homogene staten voor een probleem. Als je hun redenering doortrekt, kan je blijven splitsen om zo tot een optimale staat te komen die tegemoet komt aan de wensen van haar bevolking. Aangezien culturen en regio’s evolueren is de kans groot dat ook binnen de nu optimale staat er opnieuw heterogeniteit ontstaat. (Voor meer kritiek kan je hier terecht.)

Soit, Credit Suisse zei je. Hun studiedienst vond dat kleinere landen beter scoren dan grotere op tal van gebieden. Een van de onderzochte parameters is de Human Development Index (HDI). Deze index meet de ‘menselijke ontwikkeling’ van een land, als aanvulling op puur economische parameters als het Bruto Binnenlands Product. De HDI-scores van een onafhankelijk Catalonië en Schotland zouden beter zijn dan die van respectievelijk Spanje en Groot-Brittannië. Vlaanderen zou  iets slechter scoren dan België en Québec iets slechter dan Canada.

Maar dan komt de kat op de koord. Niet élke kleinere staat doet het beter. Er zijn geen winnaars zonder verliezers. Zonder Schotland en Catalonië zakt de HDI van Groot-Brittannië en Spanje. Wallonië doet het dramatisch slechter dan België of Vlaanderen. De relatieve vooruitgang van de één gaat blijkbaar ten koste van de ander. In het geval van België is de HDI meer dan de som van de delen. L’union fait la force, zouden sommigen zeggen.

Mag ik trouwens ook even opmerken dat de VS op de derde plaats staan en Duitsland op de vijfde plaats, veel hoger dan al die bejubelde kleine landen?

Credit Suisse dekt zichzelf ook in door te zeggen dat de nieuwe landen tijd nodig hebben om op hun plooi te komen. De voordelen van de kleine staat komen pas na verloop van tijd. En men moet opletten voor wereldwijde financiële crisissen: de crisis van 2008 sloeg hard toe in de Baltische staten, Ierland, IJsland, Portugal en Cyprus. Grotere landen zijn blijkbaar beter bestand tegen dergelijke schokken.

Echt interessant wordt het rapport als het gaat over steden. Grote steden zijn verantwoordelijk voor groot aandeel in het bruto binnenlands product (bbp). De hoge bevolkingsdichtheid leidt tot schaalvoordelen voor openbaar vervoer, gezondheidszorg, …

Deze steden zijn per definitie heterogeen samengesteld. Ze trekken immigranten aan uit de rest van het land en uit andere landen. Deze heterogeniteit staat welvaart niet in de weg. Het stedelijk format zorgt voor samenwerking tussen verschillende groepen en het ontstaan van een stedelijke identiteit waar de meesten zich in kunnen vinden. Het gaat minder om ideologie en meer om pragmatisme.

In dit kader lijkt het streven naar een onafhankelijk Vlaanderen een achterhoedegevecht. We moeten ambitieuzer en creatiever zijn en die achterhaalde 19e-eeuwse grenzen loslaten om nieuwe, flexibele entiteiten te creëren, aangepast aan de 21e eeuw. Een pragmatische samenwerking los van romantische ideeën.

Kijk naar de Eurometropool Lille-Kortrijk-Doornik of de EUregio Maas-Rijn (Maastricht, Hasselt, Luik, Aken), … waar er  vruchtbare samenwerkingen zijn binnen regio’s om gemeenschappelijke doelen te bereiken.

Om de uitdagingen van de 21e eeuw aan te kunnen, hebben we een sterke, Europese federatie nodig. Vlaanderen kan de klimaatverandering niet aan. Vlaanderen is niet bestand tegen nog een financiële crisis. Vlaanderen heeft geen wapens tegen multinationals.

België ook niet trouwens.

Illustratie: kaart van de ‘Kleinstaaterei’ van het Heilige Roomse Rijk der Duitse Natie in 1789.

Deze tekst verscheen eerder op de blog van Wouter Vanparys: http://krokodillensprekenniet.wordpress.com/