Nieuwe schandvlek voor Turkije

Hun dorst naar bloed is groot, het enige wat ze nodig hebben is een teken van hun opperleider. Hun haat jegens andersdenkenden is angstaanjagend. Ze hebben nood aan chaos. Chaos zorgt voor nog meer ellende. Een ellende die onhoudbaar wordt voor de mensen die willen leven in veiligheid. Wat heb je aan democratie als je in constante angst leeft? Wat heb je aan loze beloften en zogezegde vrijheden als je je eigen identiteit niet kan beleven in een omgeving waar achterdocht en paranoia het dagelijks leven beïnvloeden? Wanneer regeringsleiders de bevolking toespreken met een bepaalde oorlogsretoriek, dan weet je dat dat land zich nog lang niet richting vrede en stabiliteit begeeft.

Het bloedbad in Sivas

Vandaag (21 april 2019) herbeleefden we een specifiek beeld uit 1993 in de Turkse provincie Sivas. Alleen was het deze keer in Ankara en zonder brandstichting. In 1993 namen verschillende denkers, schrijvers en zangers deel aan een evenement in de provincie Sivas, meer bepaald in de stad Madimak, ter ere van de bekende alevitische troubadour Pir Sultan Abdal. Schrijver Aziz Nesin was één van de bekende gezichten die ook aanwezig was op dat evenement. Zijn lezers waren vooral mensen uit linkse kringen omdat hij kritisch was tegenover het Turkse ‘fascistische’ regime, openlijk toegaf dat hij atheïst was en opkwam voor mensenrechten. Samen met de intellectuele elite nam ook een groep jongeren deel aan het evenement. Ze vormden een semah-groep. Semah is de rituele dans van de alevieten. Het was een zomerse vrijdag. De meisjes van de semah-groep droegen lichte kledij en werden aangestaard door de conservatieve, plaatselijke bevolking.

Het onvermijdelijke gebeurde: na het vrijdaggebed begaf een woedende menigte zich naar het hotel waar de groep progressieven verbleef. Boze moslims scandeerden ‘allah u akbar’ en stelden zich op voor het hotel. Zolang Nesin zich in het hotel bevond zouden ze niet weggaan. Kinderen van de islamisten zaten op de schouders van hun zogenaamde rolmodellen en riepen met hun schriele stemmetjes kafir naar het hotel waar Nesin verbleef. Eén persoon klom via de gevel naar boven, brak een venster en stak het gebouw in brand. De veiligheidsdiensten waren nergens te bekennen, de wereld keek toe hoe 37 mensen (jongeren en volwassenen) levend werden verbrand.

We waren gedegouteerd van de mensheid, we schaamden ons omdat we niks anders konden doen dan naar de beelden kijken. De machteloosheid woog zwaar op onze schouders. Aziz Nesin kwam levend uit het hotel maar stierf exact twee jaar later aan een hartaanval. Wij denken, weten bijna zeker, dat zijn hart is bezweken aan het verdriet en de schuldgevoelens waarmee hij elke dag geconfronteerd werd na die bewuste dag in Madimak. De daders waren aanhangers van Milli Görüs: een beweging die was opgericht door Necmettin Erbakan, de leermeester van Recep Tayyip Erdogan. De politieke islam had die dag zegegevierd. Intolerantie, haat en een dorst naar bloed waren die dag de ingrediënten voor een aanslag op de mensheid. De Turkse geschiedenis was een bloedbad rijker.

Dezelfde gezichten

Vandaag herbeleefden we het bloedbad in Sivas. We zagen een lynchpartij op de begrafenis van een soldaat in Ankara. De soldaat was de vorige dag gestorven in een schermutseling met de Koerdische PKK in het oosten van Turkije. De organisator van de lynchpartij was deze keer geen imam maar de minister van Binnenlandse Zaken, Suleyman Soylu. Hij zei in een persconferentie dat hij de opdracht had gegeven om  de oppositie niet meer toe te laten op de staatsbegrafenissen. De CHP (Republikeinse Volkspartij van Atatürk) had volgens hem niks te zoeken op een begrafenis van een soldaat omdat ze had samengewerkt met de Koerden tijdens de verkiezingen.

Kemal Kilicdaroglu, de oppositieleider, ging toch en werd geconfronteerd met gebalde vuisten en scheldpartijen. Mannen van middelbare leeftijd vielen Kilicdaroglu aan en hij kon nog net schuilen in een huis in het dorp waar de begrafenis werd gehouden. De bewoners van dat huis hadden in de eerste plaats getwijfeld toen ze oog in oog kwamen te staan met zoveel agressie. Ze smeekten de menigte om hun huis niet in brand te steken. Op de opnames horen we een vrouwenstem roepen dat ze het huis, met Kilicdaroglu erin, in brand moeten steken.

Ik herken die vuisten op die beelden, ik herken die toegeknepen ogen en de opeengeperste lippen van boosheid, ik herken die gezichten uit 1993. Ik herken dezelfde laksheid van de veiligheidsdiensten en ik hoor mezelf fluisteren en smeken: haal hem daar uit! Uiteindelijk wordt Kilicdaroglu met een gepantserde wagen van het leger bevrijd en kunnen we deze poging tot moord ook op de Turkse lijst van nationale schandvlekken noteren. Het collectieve geheugen van de nationalistische Turken en islamisten zal ook deze dag wissen maar de oppositie zal het niet vergeten. De president is nergens te bekennen, heeft geen enkele uitspraak gedaan over zijn minister en de politie is uiteindelijk dan toch wakker geschoten. Ze zijn op zoek naar de verschillende gezichten van het kwaad. Justitie heeft in Turkije geen ruggengraat, de daders van Sivas hebben nooit hun verdiende straf gekregen. Dus veel zal er ook niet gebeuren als ze de daders van Ankara hebben opgepakt.

Paniekvoetbal

De strategie van Erdogan is na de verkiezingsnederlaag in Istanbul duidelijk geworden. Het land zal alweer in chaos verkeren totdat hij Istanbul terug in zijn klauwen krijgt. Nu zwijgt hij wijselijk en laat zijn minister het vuile werk opknappen. Toch is het ook deze keer duidelijk dat hij chaos wil brengen in een land waar iedereen vatbaar is voor de complottheorieën die hij maandelijks produceert. Zijn propagandamachine wijst nu met de vinger naar de nieuwe, seculiere burgemeester van Istanbul. Ze stellen hem verantwoordelijk voor de dood van de soldaten in het oosten van Turkije.

Alles kan in het Turkse House of Cards, zelfs de schuld steken op een kersverse burgemeester die nog maar een week geleden zijn benoemingscertificaat heeft ontvangen. De vraag is of het Turkse volk de bangmakerij, de onderdrukking en de intimidatie nog langer gaat pikken. Zal Erdogan nieuwe strategieën bedenken om zijn macht te behouden of is zijn macht aan het tanen en doet hij nu aan paniekvoetbal? Zijn enige medestander is de MHP, de partij van de Grijze Wolven, die ook niet veel meer voorstelt. Hij zal dus nieuwe wapenbroeders moeten zoeken om zijn politieke islam door te voeren, om zich voor te bereiden op de nationale verkiezingen in 2023 of om vervroegde verkiezingen te organiseren. De Turkse lente mag dan wel in zicht zijn maar de Turkse bevolking zal nog heel lang een strijd moeten voeren om Erdogan politiek te elimineren.