Ontwaken we na covid-19 eindelijk in een confederale staat?

De aanleiding voor dit opiniestuk is het artikel van Karen Wouters ‘Hard met een hart’ dat dit weekend verscheen in De Standaard. Ze stelde zichzelf terecht de vraag of vrouwelijke premiers de coronacrisis al dan niet succesrijker hebben aangepakt dan hun mannelijke collega’s. En als je de realiteit van vandaag bekijkt, moet je vaststellen dat dat wel degelijk het geval is. Behalve wij dan misschien, ondanks onze vrouwelijke premier. Niet dat dit me verrast. Vrouwen en mannen kijken nu eenmaal anders naar de samenleving. Daar waar mannen eerder pragmatisch omgaan met een probleem, zullen vrouwen sneller de sociale kaart trekken. En dat is nu juist waar mensen in een crisisperiode nood aan hebben. Een sociaal gekaderde maatregel heeft nu eenmaal een veel grotere draagkracht dan een pragmatisch en emotieloos uitgevaardigde maatregel.

Toch was het iets anders wat me in dit artikel opviel. Vier van de vijf vrouwelijke Europese premiers die werden aangehaald, hebben de leiding over een Scandinavisch land. Misschien ligt daar wel de echte verklaring voor dit grote verschil.

Wanneer we de natie nodig hebben, faalt België

Wat deze crisis ons heeft geleerd, is dat de ooit haastig in elkaar geknutselde staat België meer en meer op zijn grenzen botst. Zo verwonderlijk is dit niet. België is geboetseerd uit twee regio’s die op een totaal andere manier naar de toekomst kijken. Het zuiden van het land zoekt liever aansluiting bij het zuiden van Europa. Het noorden daarentegen kijkt eerder naar boven, naar de Scandinavische landen. We kijken met andere woorden elk onze eigen richting uit. Zo zijn we elk jaar wat meer een blok aan elkaars been geworden. Dat dit zou gebeuren, staat al jaren in de sterren geschreven. Het is ook geen kritiek. Vlaanderen en Wallonië hanteren nu eenmaal op veel vlakken een andere levensfilosofie. Het gevolg is dat we niet langer met, maar naast elkaar zijn gaan leven.

Lonken naar een Scandinavisch model

Of België deze crisis goed heeft aangepakt, laat ik aan anderen over. We voelen echter allemaal dat het schip bestuurlijk elke richting kwijt is en dat een confederale staat zich opdringt. Wat gaan we nog samen doen — en dat moeten we dan ook samen doen — en wat gaan we apart organiseren — maar dan ook volledig apart? Geen halfslachtige oplossingen meer. De tijd om elk onze eigen weg te gaan, is vandaag meer dan ooit aangebroken. We moeten eindelijk beseffen dat de toekomst van Wallonië in het zuiden zal liggen en die van Vlaanderen in het noorden. En ik ben ervan overtuigd dat dit kan werken.

Het valt op dat de Scandinavische landen veel beter zijn omgesprongen met deze crisis. Het zijn stuk voor stuk samenlevingen die op veel vlakken voorbeelden zijn van hoe je een land toekomstgericht kan besturen. Op het vlak van milieu, klimaat en duurzame ontwikkeling zijn Denemarken en Noorwegen gidslanden. Gaat het over onderwijs kijkt iedereen naar Finland. Hoewel ook in Zweden het onderwijs zowel pedagogisch als sociaal hoog aangeschreven staat. IJsland is dan weer het enige land ter wereld dat volledig op duurzame energie draait. En voor alle duidelijkheid: geen van deze landen hebben ten overstaan van hun inwoners een pamperregime.

Akkoord, er zijn grote demografische en geografische verschillen tussen landen. En het overheidsbeslag in de Scandinavische landen is niet min. Toch kunnen we er niet naast kijken dat ze behoorlijk goed scoren. Niet voor niets staan ze allemaal in de top 10 van de gelukkigste landen ter wereld.

Een genderonafhankelijk beleid

Op één vlak hebben deze landen allemaal een groot voordeel dat veel andere landen in Europa niet hebben. In de Scandinavische landen is de overheid een behoorlijk sterk merk en hebben de inwoners veel vertrouwen in het gevoerde beleid. Daar kunnen we in België op dit moment alleen maar van dromen. Hier heeft amper een op vier vertrouwen in onze regeringen. En daarin kan ik Wouters’ insteek perfect volgen. In grote delen van Europa zijn in tegenstelling tot de Scandinavische landen nog veel samenlevingen behoorlijk patriarchaal ingericht. Ook de politiek ontsnapt hier niet aan. In Scandinavië daarentegen staat de gendermainstreaming al een stuk verder. Een vrouwelijke premier is daar geen uitzondering die de pers haalt, maar gewoon de juiste persoon op het juiste moment.

Laten we deze crisis positief afsluiten

Er komt een moment waarop we deze hele crisis achter ons zullen laten, en dan bestaat het gevaar dat we in de euforie van het moment zonder nadenken over gaan tot de orde van de dag. Laat ons echter bezinnen eer we herbeginnen. Misschien is dit wel het uitgelezen moment om België voor eens en voor altijd te hervormen tot een confederale staat. Een waar zowel Walen als Vlamingen zich thuis voelen. Hopelijk valt het gestuntel waarvan we nu al twee maanden met zijn allen getuige moeten zijn, ook in Wallonië niet op een koude steen en ontwaken we na Covid-19 eindelijk in een nieuw België, een nieuw Vlaanderen en een nieuw Wallonië.