Oorlog tussen Open Vld en N-VA

Het zit mij dwars dat de twee partijen die op economisch vlak liberaal zijn zo’n ruzie maken. Maar er is niets aan te doen. Die partijen hebben nu elk een filmpje gemaakt waarin ze elkaar aanvallen. Ik wou er eerst niet naar kijken, maar toen ik hoorde dat Jan al gekeken had, en er zijn mening over had, heb ik het toch maar gedaan.

Voor en tegen confederalisme

De twee filmpjes zijn ongeveer even lang: dat van N-VA duurt 35 seconden; dat van Open VLD duurt 48 seconden en heeft een leuk muziekje op de achtergrond. Het N-VA-filmpje bestaat alleen uit fragmenten van twee tv-interviews met Gwendolyn Rutten, een uit 2010 en een uit 2020. In het eerste zegt Rutten dat ze voor confederalisme is, en in het andere dat ze er tégen is. Daar staat een wat idioot citaat van Eisenhower bij volgens hetwelk je je principes niet mag verloochenen omdat je anders ook je privileges verliest. Dat citaat suggereert dat Rutten haar principes verloochende en om opportunistische redenen van mening veranderd is.

Die suggestie was een dwaasheid. De redenen waarom een partij van standpunt verandert, behoren tot het domein van de speculatie. De eerste vraag zou moeten zijn of het om een verandering ten goede of ten kwade gaat. En dan: welke partij begaat nooit inconsequenties, maakt geen opportunistische berekeningen, en verandert nooit van standpunt? Zo’n verwijt kun je alleen nuttig gebruiken als je zelf je eigen maagdelijkheid hebt weten te bewaren in de veilige omgeving van een gedwongen of zelfgekozen oppositie.

Een stinkbommetje

Het filmpje van N-VA was een stinkbommetje richting Open Vld. Het antwoord was een regen van ontploffende stinkgranaten: vijftien krantenkoppen over zeven verschillende onderwerpen spatten open in je gezicht. Hoe meer, hoe beter, moet men gedacht hebben. Zelf hou ik daar niet zo van. Het gebeurt dat ik met veel moeite een redenering uitwerk in een stukje en dat iemand dan een antwoord op mij afvuurt van driehonderd lettertekens bevattende vijf cijfers, tien onderwerpen en een oproep om mijn leven te beteren.

Wat ik ook flauw vind, is dat Open Vld slechts af en toe met echte N-VA-citaten werkt. De meeste krantenkoppen gaan over N-VA en als ik op mijn eigen krant Het Nieuwsblad  afga, zijn die koppen vaak niet het meest evenwichtige onderdeel van het artikel.

Volgens Open-Vld heeft N-VA beweerd dat ze :

• via regeringsdeelname het confederalisme wil bereiken;
• tegen asielfraude is;
• solidair is met Catalonië;
• Bart De Wever wou als minister-president;
• nooit samen een regering zou vormen met de PS;
• voor het Marrakeshpact was;
• heel grote verschillen zag tussen zichzelf en Vlaams Belang;

Ik geloof dat de zaak met het Marrakeshpact niet helemaal correct is weergegeven, maar het is vrijwel het enige punt waar N-VA werkelijk van standpunt veranderd is – en gelukkig maar.  Over de relatie met het Vlaams Belang kun je discussiëren. De verschillen zijn gebleven, maar de bereidheid tot samenwerken zal ongetwijfeld zijn toegenomen. De overige vijf punten zijn spijkers op laag water omdat N-VA daarover niet van mening veranderd is.

De N-VA :

• wil nog altijd confederalisme – al kan dat niet met eender welke regeringscoalitie worden bewerkstelligd;
• is nog altijd tegen asielfraude – al wordt één van haar ex-leden beschuldigd van zo’n fraude;
• is nog altijd solidair met Catalonië; dat standpunt is niet veranderd toen de Spaanse unitaristen van Vox – tegen de wil van N-VA – tot hun Europese fractie werden toegelaten;
• had met dertig procent van de stemmen ongetwijfeld Bart De Wever naar voren geschoven als minister-president die daarna communautair kon gaan onderhandelen met de Waalse minister-president;
• is altijd bereid geweest om te regeren met PS als een staatshervorming op de agenda staat –  maar ook alleen dán; de PS en CD&V zijn voor zo’n staatshervorming zelfs altijd de bevoorrechte partner geweest;

Bij die asielfraude hoort nog een kleine bemerking. Het gebruik van de krantenkop ‘Francken liet 32 sans-papiers met strafblad vrij’ heeft naar mijn smaak een groot Vlaams Belang-gehalte. De zaak heeft ten eerste niets met asielfraude te maken, wat nochtans wordt gesuggereerd. En ten tweede moest Francken zich aan de principes van de rechtsstaat houden.

Hij heeft met succes geprobeerd om zoveel mogelijk criminele illegalen uit het land te zetten. Maar als de uitzetting volgens de gerechtelijke procedures niet mogelijk is, wat hier het geval schijnt te zijn geweest, dan kon Francken die illegalen niet voor onbepaalde duur in een asielcentrum opgesloten houden. Een staatssecretaris is geen rechter en een gesloten asielcentra is geen gevangenis.

‘Populisme’

Mocht ik Bart De Wever zijn, zou ik nu de ‘Propaganda-Abteilung’ van Open Vld beschuldigen van – vooruit dan maar – ‘populisme’.

Bij haar filmpje had Open Vld, net als de N-VA, een suggestief tekstje gevoegd  met een citaat van een Amerikaanse president. Het had als slagzin: ‘Wij beantwoorden de charge van N-VA met Abraham Lincoln: ‘Truth is generally the best vindication against slander’. (‘De waarheid is over het algemeen de beste rechtvaardiging tegen laster.’)  Dat is een goede raad. Alleen begrijp ik niet goed waarom Open Vld hem zelf niet toepast. Waarom weerlegt ze de laster niet door de waarheid te vertellen?

Bijvoorbeeld dat Gwendolyn Rutten níet van mening is veranderd over confederalisme. Of dat de vrouw op het filmpje niet Gwendolyn is, maar iemand die op haar lijkt. Of dat de fragmentjes uit hun verband zijn gerukt. Of dat Open Vld goede redenen had om van standpunt te veranderen. Dan zou ze die goede redenen kunnen uitleggen, desnoods in een langer filmpje. Maar zo werkt het niet in politieke propaganda. Daar geldt het pragmatische adagium: never apologize, never explain.

Moet ik dan alles zelf doen?

Toen ik een jaar of acht, negen was, vroeg een buurjongen mij of ik wist wat PVV betekende? Nee, dat wist ik niet. ‘Pest Voor Vlaanderen’, zei hij. Het was de tijd van de taalgrens. Het vlakbij gelegen Komen werd ‘overgeheveld’ naar Wallonië. Overal zag je gekalkte leuzen: Nee Theo, Dat Nooit! Dat was toen natuurlijk nog een andere Theo.

Er is ondertussen veel veranderd en de PVV van toen heet nu Open Vld, Toch moest ik bij Gwendolyns pleidooi voor herfederalisering terugdenken aan die ‘Pest Voor Vlaanderen’. Is er dan toch in de blauwe familie een latent belgicistisch virus aanwezig dat vijftig jaar werkzaam bleef? Zelfs nadat de helft van de Volksunie was overgelopen?

Niet erg geloofwaardig

Dat is een weinig geloofwaardige verklaring. Maar de verklaring die Open Vld’ers desgevraagd zelf geven is ook niet erg geloofwaardig. (Zie bijvoorbeeld hier).  Er is veel veranderd sinds 2010, zeggen ze. Er is ondertussen een zesde staatshervorming geweest die ‘het zwaartepunt bij de gewesten legt’. Heel goed. Maar waarom mag dat zwaartepunt niet verder verlegd worden? Dát willen we weten.

Zelf heb ik twee andere verklaringen. Open Vld is op minder dan 20 jaar tijd gezakt van bijna 25 procent naar 13 procent. De Waalse MR daarentegen blijft comfortabel boven de 20 procent zweven. De Vlaamse liberalen hebben er dus meer dan vroeger belang bij om met die Waalse broeders een blauw ‘front’ te vormen – als ik die ‘oorlogstaal’ ook eens mag gebruiken. Hoe hechter de politieke eenheid in België, hoe gemakkelijker het is om zo’n front tot stand te brengen over de taalgrens heen. L’union fait la force… voor blauw… en nu ik erover nadenk ook voor groen en rood.

Politieke marketing

Een andere verklaring voor het nieuwe belgicisme ligt in de politieke marketing. Op economisch vlak zijn de liberalen niet goed te onderscheiden van de N-VA. Op migratievlak verschillen ze wel, maar dat zouden ze, als ze slim zijn, beter niet aan de grote klok hangen. Rest de communautaire kwestie. Daar kunnen de liberalen zich wel onderscheiden.

Uit allerlei onderzoek blijkt dat de Vlaming van die communautaire kwestie ‘niet wakker ligt’, zoals men zegt. ’t Is ook een verduiveld ingewikkelde zaak, die al zestig jaar aansleept. Elke hervorming is ingewikkelder dan de vorige. Er wordt eindeloos vergaderd. Er worden kilometers teksten opgesteld, met artikels die uitdijen tot bis, ter, quater en quinquies. Er is een financieringswet waarvan slechts enkele geleerden begrijpen hoe die in elkaar zit. Je hebt een Belgische regering, een Vlaamse regering, een Duitstalige regering, een Brusselse regering en twee Franstalige regeringen – één voor het Gewest en één voor de Gemeenschap. Het is een warboel. Zou één regering niet eenvoudiger zijn?

Kan zo’n strategie aanslaan?

Het was de strategie van Rutten, geloof ik, om in te spelen op dat wat naïeve verlangen naar eenvoud. Gedaan met de in-sti-tu-tio-nele hervormingen – zo’n moeilijk woord ook! Laten we alles laten zoals het was. En de échte problemen aanpakken: milieu, zorg, onderwijs, jobs, het coronavirus, immigratie, of nee, dat laatste eigenlijk niet.

Kan zo’n strategie aanslaan? Wie zal het zeggen. Bij mij niet. Als ik naar het Waalse onderwijs kijk, ben ik blij dat dit beleidsdomein gesplitst is. Met Wallonië erbij zou ons onderwijs niet eenvoudiger worden, en zeker niet beter. Justitie mag van mij morgen worden gesplitst, en Asiel en Migratie en de Sociale Zekerheid ook. Het zal het beleid in Vlaanderen een stuk eenvoudiger maken. Ik begrijp dat links tegen zo’n splitsing is. Dat is hun goed recht en ik ken hun principiële argumenten ongeveer. Maar wat zijn die van de liberalen? Behalve politieke berekening?