‘In naam van deze onverbreekbare banden’

Monsieur le Président,

in zijn driedelige werk C’était de Gaulle  (Éditions de Fallois/Fayard), heeft Alain Peyrefitte voor ons de talrijke gesprekken weergegeven die hij met president Charles de Gaulle voerde.

Nu het Koninkrijk België zich al voor de tweede keer sinds 2010 geplaatst ziet voor een politieke crisis die zijn voortbestaan bedreigt, is het niet oninteressant opnieuw te lezen wat in dit verband uw illustere voorganger zei.

‘Ik weet wel dat na de Bevrijding een vingerknip van mij had volstaan om Wallonië zijn aansluiting bij Frankrijk te laten vragen. Maar ik vond net dat het niet aan mij was om met de vingers te knippen. Daartoe hadden de Walen zelf, of hun vertegenwoordigers het initiatief moeten nemen (…) Op een bepaald moment heb ik erover gedacht een tocht te maken die in Gent zou beginnen, ik zou halt hebben gehouden in Dinant waar ik in ’14 gekwetst raakte, in Namen, de hoofdstad van Wallonië, en zou de Maas hebben gevolgd tot in Luik, waarvan Michelet* zei dat het Franser was dan Frankrijk. Dat zou iets geweest zijn als de Chemin du Roy in Québec. Maar ik heb aan die bekoring weerstaan.**

Let wel dat, na mijn terugkeer in de politiek, de uitnodiging van de Koning en Koningin van België een van de eerste initiatieven was die ik nam. Voor een tegenbezoek ben ik nooit uitgenodigd. Wellicht was men te bang voor de volksbetogingen in Wallonië.

Ik heb een delegatie van Walen ontvangen die heel beslist de heraansluiting wilden voorbereiden. Zij hebben mij uitgelegd dat de Vlamingen hoe langer hoe arroganter werden, en dat zij uiteindelijk op eigen houtje zouden afscheiden. En zo zal het misschien eindigen.

Wallonië bestaat, maar er is geen Waalse natie, de Walen hebben nooit gewenst een staat te worden. Ze vragen in de schoot van de Republiek te worden opgenomen, waar zij eerder al deel van uitmaakten. (…)

Veel Walen denken dat zij door Frankrijk beter behandeld zouden worden dan door Vlaanderen. Dat zit erin. In de schoot van Frankrijk zouden zij de trots herwinnen te behoren tot een grote natie, de trots op hun taal en cultuur, de smaak deel te zijn van het grote wereldgebeuren en te vechten voor grote menselijke doelstellingen.

Al die zaken zijn ze kwijtgeraakt in hun tegennatuurlijke, door de Engelsen opgelegde associatie met de Vlamingen die van hen niet moeten weten, en zij niet van hen. Ten behoeve van de Belgische eenheid hebben zij bijgeschaafd wat hen anders maakte, en dat frustreert hen.

Er is een Belgische malaise (…). Het valt niet uit te sluiten dat het op een crisis uitdraait, vooral als het evenwicht tussen de twee fracties verbroken zou raken.’

Vlaanderen een natie

Deze uitspraken, gedaan op 29 juli 1967, getuigen van een bijzonder scherp vooruitziende blik. De evolutie die België nu doormaakt staaft de vaststelling van generaal de Gaulle. In 2010-11 heeft het Koninkrijk zijn langste politieke crisis doorgemaakt, met 541 dagen zonder volwaardige regering. De toestand was van die aard dat de commissie Buitenlandse Zaken van de Franse Assemblée  twee van zijn leden – Robert Lecou (UMP) en Jean-Pierre Kucheida (PS) – met een informatieopdracht dienaangaande belastte.
Hun rapport werd op 15 februari 2012 aangenomen, en onderstreepte dat de verdeling van België in twee taalgroepen, die steeds meer samenhingen én van elkaar verschilden, de overlevingskansen van het land ernstig compromitteerde.

Een majeur probleem zit in het feit dat Vlaanderen na een lange strijd erin geslaagd is zich als natie op te werpen. Die term staat uitdrukkelijk in de preambule van het Handvest voor Vlaanderen, aangenomen in 2012. Zoals generaal de Gaulle heel goed heeft opgemerkt, vindt men in Wallonië niet iets dergelijks.

De Vlaams-nationalistische tendens heeft zich de laatste jaren ononderbroken doorgezet. Vandaag wordt ze belichaamd door de N-VA, de grootste politieke kracht in het land met bijna 30%.*** Artikel 1 van hun statuut beoogt van Vlaanderen een soevereine republiek te maken, binnen Europa.

Eveneens independentistisch, maar dan aan de extreemrechtse zijde, heeft het Vlaams Belang een significante winst geboekt bij de verkiezingen van 26 mei. Het komt hierop neer dat N-VA en Vlaams Belang maar 5 zetels missen om samen een absolute meerderheid te vormen in het Vlaams Parlement.

Confederalisme

Sinds 1970 heeft België zes institutionele hervormingen gekend, en het heeft daarbij telkenmale gewicht verloren ten voordele van de gewesten en gemeenschappen. Het was in 1999 een feit van eerste orde toen het Vlaamse Parlement zich duidelijk uitsprak voor een confederaal systeem, berustend op twee staten, Vlaanderen en Wallonië, die gezamenlijk Brussel zouden besturen.

Dat is het confederalisme dat de N-VA vandaag op de onderhandelingstafel wil leggen. Hun uitgangspunt is duidelijk: Vlamingen en Walen leven op verschillende planeten en vormen twee onderscheiden democratieën. Tussen beide gaapt een enorme economische kloof. Daar waar Vlaanderen kiest voor een rechtse koers, met de nadruk op initiatief en innovatie (Vlaanderen zorgt in zijn eentje voor meer dan 80 procent van de Belgische export!), neigt Wallonië eerder naar loondienst, bij voorkeur in de publieke sector. In dat licht is het gepast om een punt te zetten achter de transfers van Vlaanderen naar Wallonië, die zowat zeven miljard euro per jaar bedragen. Het staat Wallonië vrij naar wens zijn politieke keuzes te maken, op voorwaarde dat het er de volle financiële verantwoordelijkheid voor draagt!

PS-blokkade

Voor de Waalse partijen, in het bijzonder koploper PS, kan er geen sprake van zijn de weg van het confederalisme op te gaan, wat de splitsing van de sociale zekerheid zou inhouden en uitlopen op de verdwijning van het land.

Al meer dan twee maanden proberen twee koninklijke informateurs het terrein te effenen, maar hun taak komt neer op de kwadratuur van de cirkel. Met de grootste moeite krijgt men N-VA en PS samen aan tafel, sociaaleconomisch zijn het kat en hond en hun visie op de toekomst van het land is diametraal verschillend.

Monsieur le Président,

de hypothese van een implosie van het Koninkrijk is allerminst een hersenschim. De Europese Commissie moet deze ernstig onder ogen nemen.

Mocht Vlaanderen unilateraal zijn onafhankelijkheid uitroepen, dan valt moeilijk in te zien hoe Frankrijk de erkenning ervan zou kunnen weigeren. Wijlen François Perin, die briljante Luikse constitutionalist die politiek een hoofdrol speelde in de tweede helft van de twintigste eeuw, zei in Le Soir van augustus 2011:

‘Stap voor stap heeft de Vlaamse Beweging over de hele linie gewonnen. Ze is erin geslaagd een natie te worden met een gemeenschapsgevoel dat van lieverlede een nationaal bewustzijn zal worden.’

Bart de Wever – de leider van de N-VA – zit op die lijn en logischerwijze zegt hij: ‘Wij willen een onafhankelijke Vlaamse Staat worden’. En u zal gemerkt hebben dat hij, vóór enkele jaren, in 2015 allereerst naar Londen is gegaan om dat bij Cameron uit te leggen. De Wever kent zijn geschiedenis.

‘Engeland zal het eerste land zijn dat de onafhankelijkheid van Vlaanderen zal erkennen eens die uitgeroepen is – en Frankrijk zal er geen bezwaar in zien. (…) Het nationalisme is in Vlaanderen stevig verankerd. (…) Het maakt geen halt, het maakt nooit halt.’

Vastgeklampt aan België

De Waalse verantwoordelijken weigeren de werkelijkheid onder ogen te zien. Ze klampen zich met doodsverachting vast aan een België waarvan de ontmanteling onontkoombaar vaststaat. Maar niets is rampzaliger dan op een dag met de neus op de feiten te worden gedrukt, en zich verplicht te zien holderdebolder te reageren.

Dat is de reden waarom ik mij vandaag tot u richt, als een Waal die zich zorgen maakt over de toekomst van zijn gewest. Als Wallonië op een dag alleen zijn boontjes zou moeten doppen, staat het voor een onhoudbare situatie. Op Brussel moet het dan niet rekenen want zeventig procent van die bevolking verklaart een autonoom statuut te willen mocht het land verdwijnen.

We weten dat u vriendschapsbanden met Charles Michel onderhoudt, momenteel onze eerste minister en toekomstig Voorzitter van de Europese Raad. Ziehier wat zijn vader Louis – toen voorzitter van de Parti Réformateur – in oktober 1996 verklaarde aan Le Figaro: ‘Tussen een op zichzelf aangewezen Waalse Staat en Frankrijk, kies ik voor Frankrijk.’

Al tien jaar span ik mij in, door middel van essays, perskronieken en conférences om de Waalse geesten voor te bereiden op die beslissende dag.

Behalve generaal de Gaulle hebben meer Franse politieke kopstukken zich bereid verklaard om de Walen te ontvangen, de dag ze de wens daartoe klaar te kennen geven.

Zoals de Naamse historicus Félix Rousseau schreef: ‘Zonder enige dwang, en met hun volle instemming hebben de Walen zich in de invloedssfeer van Parijs geplaatst, en met een nooit verloochende trouw hebben zij al eeuwen ononderbroken deelgenomen aan de Franse cultuur.’

In naam van deze onverbreekbare banden is het,
Monsieur le Président,
dat ik u vraag mijn zeer respectvolle groeten te willen aanvaarden.

Jules Gheude

(noten van de vertaler)

* Jules Michelet (1798-1874) schreef een monumentale ‘Histoire de France’.

** Misschien ging de Gaulle ervan uit dat Gent in Wallonië ligt. Hij alludeert op de tocht van Québec naar Montréal die hij maakte ter gelegenheid van een staatsbezoek, en waar hij ‘Vive le Québec, vive le Québec …libre!’ uitriep de 24ste juli 1967 vanaf het balkon van het stadhuis van Montréal. Zie ook wat hij hierover zei op een persconferentie (na 10’21’) later dat jaar: «Rien ne peut donner l’idée de ce que fut la vague immense de foi et d’espérance française qui souleva le peuple tout entier au Québec, au passage du Président de la République. De Québec jusqu’à Montréal, sur les deux cent cinquante kilomètres de la route qui rejoint le Saint-Laurent, et que le Français canadiens appellent Le Chemin du Roy, parce que …jadis pendant des générations leurs pères avaient espéré qu’un jour, un chef de l’État français viendrait à la parcourir. Des millions, des millions d’hommes, de femmes, d’enfants s’étaient rassemblés pour crier passionnément ‘Vive la France!’ Et ces millions arboraient des centaines et des centaines de milliers de drapeaux tricolores et de drapeaux du Québec, à l’exclusion presque totale de toute autre emblème.»

*** In Vlaanderen dan. Overigens niet helemaal 30% meer, na de verkiezingsnederlaag.

vertaling Marc Vanfraechem