Oppositieleider van Venezuela dook onder in Nederlandse ambassade

De Venezolaanse oppositieleider Edmundo González heeft politiek asiel gekregen in Spanje. Nederland speelde daarbij een rol. González schuilde ruim een maand heimelijk in de Nederlandse ambassade in Caracas.

De Nederlandse minister van Buitenlandse Zaken Caspar Veldkamp (NSC, dertig jaar in diplomatieke dienst geweest) maakte dit zondag 8 september bekend. Het verzoek kwam van González, die vreesde te worden opgepakt.

Vervolging oppositie

Eind juli hield Venezuela presidentsverkiezingen. Volgens peilingen zou zittend president Nicolás Maduro die verkiezingen verliezen. Dat hij toch herkozen werd, schrijven waarnemers toe aan verkiezingsfraude. Veel democratische landen erkennen daarom González als wettige winnaar. In de praktijk heeft dit geen invloed: Maduro ontpopt zich als een autoritaire heerser en vervolgt de oppositie.

Andere oppositieleden verblijven momenteel in de Argentijnse ambassade, die inmiddels omsingeld is door Venezolaanse veiligheidstroepen. Minister Veldkamp ging niet in op de vraag of nog andere oppositieleden om hulp hebben gevraagd.

Nederland moeit zich normaal niet met de binnenlandse politiek van andere landen. Een uitzondering vormde 1918, toen de Duitse keizer Wilhelm II asiel vroeg. Nederland was neutraal gebleven tijdens de Eerste Wereldoorlog.

Nederland verleende asiel. De keizer sleet zijn levensdagen in het plaatsje Doorn. Een riskant besluit, want Nederland had zich de woede van de Geallieerden op de hals kunnen halen. België claimde in Versailles zelfs Zeeuws-Vlaanderen en de provincies Limburg en Noord-Brabant als compensatie.

Derde buurland

Veldkamp gaf aan niet te weten waarom González Nederland om hulp vroeg. Het duidingsprogramma Nieuwsuur meldde dat Nederland al jaren contacten onderhoudt met de Venezolaanse oppositie.

Weinig Nederlanders beseffen dat Venezuela, na België en Duitsland, het derde buurland is. Nederland heeft in het Caraïbische gebied zes eilanden als overzeese gebiedsdelen. Drie daarvan (Aruba, Bonaire, Curaçao) liggen voor de Venezolaanse kust.

Venezuela leefde van de olie-export. In 2009 daalde de olieprijs en begon een nog altijd niet opgeloste economische crisis. Die crisis had ook nadelige gevolgen voor de economie van de ABC-eilanden. En al jaren verlaten veel Venezolanen het land, op zoek naar werk elders. Een deel daarvan trok naar de eilanden.

In januari 2018 sloot Venezuela de lucht- en zeegrenzen met de drie eilanden. Formeel om smokkel tegen te gaan, maar waarschijnlijk was de blokkade een reactie op sancties van de EU tegen Venezolaanse regeringsleden en topambtenaren. Na drie maanden werd het diplomatieke geschil opgelost en werden de grenssluitingen opgeheven.

Geopolitiek

Rusland en China erkennen Maduro wel als president. Wat als Poetin de kwestie aangrijpt om Nederland de steun aan Oekraïne betaald te zetten? Voor dergelijke Russische inmenging wordt al langer gevreesd.

Grootste regeringspartij PVV wordt door critici beschouwd als een Poetin-gezinde partij. In tegenstelling tot Forum voor Democratie (de partij van Thierry Baudet) veroordeelde PVV-leider Geert Wilders in 2022 wél de Russische invasie van Oekraïne. Wel plaatste de PVV nadien vraagtekens bij de Nederlandse steun. Deels omdat in eigen land geld nodig is om problemen te verhelpen, deels omdat bij een eventueel gewapend conflict Nederland het materieel zelf harder nodig heeft.

De andere drie regeringspartijen maakten van de voortzetting van de Oekraïne-steun een voorwaarde voor regeringssamenwerking. Maar wat bij (dreiging van) een schermutseling met Venezuela om de eilanden?