De paaspeiling en de weg naar Demir I

Prof. Herman Matthijs bekijkt de recente paaspeiling van DPG-RTL-Le Soir in het kader van een eventuele coalitie na de verkiezingen van mei 2024.

Electorale hoogdag

De 118 zetels van het gewest en de 6 Brusselse zetels in het Vlaams halfrond zouden als volgt worden verdeeld. N-VA krijgt 30 zetels plus 2 dus 32 (min 3 in vergelijking met 2019), Vlaams Belang krijgt op haar beurt 28 plus 1 dus 29 zetels (plus 6), Vooruit krijgt er 17 en niets te Brussel (plus 4), CD&V krijgt 13 zetels (min 6), Open Vld zou er 11 en 1 hebben dus 12 (min 4), PAB krijgt er 10 (plus 4) en groen krijgt 9 en 2 dus 11 zetels (min 3).

Maar wat zou dat geven voor een eventuele coalitie na de verkiezingen van mei 2024? Deze Vlaamse electorale hoogdag wordt zeker tezamen gehouden met de verkiezing van een nieuw Europees Parlement.

Resultaat

N-VA is terug op de eerste plaats terechtgekomen in deze peiling en dat is een nieuw gegeven na verschillende peilingen met Vlaams Belang aan kop. Als men de hoogste en de laagste standaardafwijking bekijkt van 3%, dan zit N-VA tussen de 20,4% en de 26,4%. Dat geeft het voordeel dat N-VA psychologisch niet onder de 20% zit en zelfs boven de 25% kan eindigen.

Vlaams Belang haalt met 22,2% een ondergrens van 18,2% en kan ook boven de 25% eindigen. Dus beide partijen hangen zeer dicht bij elkaar. De vijf andere partijen hangen tussen de 8,4% (Groen) en de 14,2% (voor de nieuwe socialisten). Dat betekent wel dat Groen met een bovengrens van 11,4% en Vooruit met een ondergrens van 11,2% elkaar kruisen (mits toepassing van de standaardafwijking). Met andere woorden: de rangorde is in deze groep nog niet echt vastgelegd.

Demir één?

De burgemeester van de belangrijkste economisch stad van Vlaanderen, alsook eeuwige N-VA voorzitter – Bart De Wever – schuift Zuhal Demir naar voren als toekomstig Vlaams regeringsleidster. Deze Limburgse dame met nogal wat Antwerpse contacten is duidelijk het populairste lid van de Vlaamse regering en dat steekt erg af vergeleken met de lage score voor minister-president Jan Jambon. Bovendien is die verklaring van De Wever het politiek – en economisch establishment van dit land niet ontgaan. Maar wat zijn de mathematische mogelijkheden voor Zuhal Demir om een Vlaams kabinet te maken na mei 2024?

De Zweedse coalitie van Jambon zakt weg van 70 naar 57 zetels en de kans dat we deze drie nog samen zien is erg klein. Maar ook in deze groep verschuift er wat. In 2019 was de N-VA groep met 35 zetels even sterk als de optelsom van de twee anderen. Maar op basis van deze peiling wordt dat 32 versus 25. De Vivaldisten bereikten in mei 2019 samen 62 zetels op 124, net niet genoeg om N-VA naar de Vlaamse oppositie te sturen. Maar die vier zakken, op basis van deze peiling, naar 53 zetels en zijn daardoor zeker niet bruikbaar voor een Vlaamse ‘Vivaldi’-regering.

Mogelijkheden?

Wat rest er dan nog aan mogelijkheden? De Bourgondische coalitie (N-VA met de liberalen en de socialisten) komt uit op 61 zetels en dat is evenveel als N-VA samen met Vlaams Belang. Maar 61 zetels is net niet genoeg. Dat laatste geldt ook voor de coalitie N-VA met Vooruit en CD&V (62 zetels).

Toch zou het best kunnen met een iets hoger resultaat voor deze drie. Op basis van deze peiling zou N-VA al moeten besturen met de drie klassieke partijen tezamen, wat 74 zetels geeft. Dat geeft dan een verhouding 32 N-VA tegen 42 voor de ’tripartisten’. Uiteraard is dat een zware coalitie naar programma en uitvoering toe. Ook zal het bijzonder moeilijk worden om negen ministers en de parlementsvoorzitter te verdelen over vier partijen!

De vraag stelt zich welke achterban zich gaat herkennen in zo’n coalitie? We moeten er dan al vanuit gaan dat er te weinig partijen willen besturen met de groenen net zoals met de communisten, waardoor beide partijen uit de regeringsboot vallen. Ook is het niet duidelijk wat de N-VA gaat doen met Vlaams Belang als er tussen die twee partijen een meerderheid zou zijn. Of moet Zuhal Demir zich laten inspireren door Scandinavië en zoeken naar een minderheidskabinet met steun vanuit de oppositie? Dat zou dan betekenen dat de N-VA met een tweede partij gaat besturen, die samen niet aan een meerderheid geraken en rekenen op steun vanuit het halfrond onder de glazen koepel ?

Staatshervorming

Er zijn zeer zeker veel argumenten te geven voor een Zevende Staatshervorming. Maar deze peiling bewijst nog eens dat het behalen van 2/3 alsook bijzondere meerderheden een ‘Tom Cruise’-scenario wordt, ‘mission impossible‘. Bovendien laat deze peiling ook zien dat de Vivaldisten een federale meerderheid behouden met 79 zetels.

Weliswaar zakken de vier Vlaamse Vivaldi-partijen van 42 naar 35 zetels, maar door het Franstalige resultaat zou men kunnen verder besturen. Kortom, genoeg stof voor de partijen om zich voor te bereiden op vervoegde federale verkiezingen?