Paniek op de beurs: het leedvermaak is groot

OK, als econobeet moest ik even wat research doen voor mijn euro viel rond Gamestop en de perikelen op Wall Street. Tot vorige week wist ik niet wat een hedge fund was. Winny Matheeussen legde het al helder uit. Was u mee, dan kunt u deze inleiding overslaan.

1) Normaal koop je aandelen op de beurs als je denkt dat ze gaan stijgen. Op die manier wordt privé-kapitaal in de economie gepompt, en dat is goed. Het geeft gezonde bedrijven extra zuurstof. Stijgt het aandeel daadwerkelijk, dan strijk je een bonus op, zo niet heb je pech. Vandaar de goede raad van tante Kaat: speel alleen op de beurs met geld dat je niet nodig hebt.

2) Naast de beleggers heb je de speculanten: zij beschouwen de beurs als een casino waarbij voorkennis en manipulatie essentieel zijn. Het zijn de haaien van het systeem. Een geliefkoosde techniek is de short-selling, het omgekeerde van gewoon beleggen: je ‘leent’ een aandeel waarvan je verwacht dat het gaat dalen, je verkoopt het, en koopt het nadien aan een lagere prijs terug. Je geeft het dan gewoon terug aan de eigenaar, tel uit uw winst. Prooien zijn meestal bedrijven die het nu vanwege corona moeilijk hebben en in een neerwaartse spiraal zitten, zoals de videoketen Gamestop. Alle middelen, inclusief het verspreiden van fake news, zijn voor de short-sellers toegelaten om de waarde van het aandeel te doen kelderen..

3) Een groep jonge beleggers (gegroepeerd op een Reddit-forum) zocht en vond een middel om dit pervers mechanisme saboteren: ze kochten massaal Gamestop-aandelen op, waardoor de prijs steeg en de hedge funds enorme verliezen leden omdat ze die aandelen moesten terugkopen aan een hogere prijs. Wall Street staat op zijn kop vanwege dit boemerangeffect: de kleine man wint het van het grootkapitaal en het financiële establishment. Meteen ook een steun aan de noodlijdende bedrijven.

Schoenmaker, blijf bij uw leest

VRTNWS

Bankier Koen De Leus (BNP Paribas Fortis) die het voor Wall Street opneemt

Uiteraard zijn de beursmakelaars furieus en zoekt men naar maatregelen om de disruptieve pretverstoorders de wind uit de zeilen te nemen. Niet simpel: we leven in een vrije markt, toch? Interessant is de visie van Koen De Leus, hoofdeconoom van BNP Paribas Fortis en in die hoedanigheid een Wallstreet-adept, op de VRT-webstek: ach, het is allemaal de schuld van de pandemie. Teveel mensen zitten nu thuis, hebben tijd zat, en beginnen uit verveling op de beurs te spelen, waarbij ze hun frustratie graag afreageren op de elite. Eens de economie terug normaal draait en iedereen weer op de werkplek staat, op café kan gaan, naar de cinema, houdt het treiterspelletje van zelf wel op.

Dat vind ik een boeiende analyse waarvan De Leus de draagwijdte zelf niet beseft. Ik dacht dat de economie diende om welstand te creëren door de productie en circulatie van goederen en diensten. Maar neen, de bankiers zien het anders: de economie dient vooral om mensen uit huis te krijgen en aan het werk te houden, om te beletten dat ze buiten de lijntjes kleuren. Of de beurs kapen. Of andere snode plannen maken. Werken is dus een min of meer verplichte bezigheidstherapie voor het gepeupel dat op de beurs niets te zoeken heeft. Zij moeten zich tot hun bankier wenden die hun spaargeld wel zelf zal beleggen. Vrije tijd dient om het geld op te doen dat je verdiend hebt, gaan eten bijvoorbeeld, of een Ikeakast kopen. Waardoor de speculanten weer verder kunnen hedgen en shorten. Schoenmaker, blijf bij uw leest en moei u niet met het pokerspel, een raad die een notoir shorter, Andrew Left, gaf aan de ‘sukkels’ die GameStop-aandelen kopen.

Een hogere vorm van humor

Maar corona kluistert ons dus aan de haard en de pc, en ik begin zowaar wat sympathie voor het virus te krijgen. Ledigheid is het oorkussen van de duivel, zo houdt het christendom ons voor. De antieken echter, de epicuristen voorop, zagen de vrije tijd (otium) als de essentie. Niet alleen een middel om zich te amuseren, maar ook om te filosoferen, bekritiseren en kattenkwaad uit te halen.

Thuis gebeuren de meeste ongevallen, wordt het meest geweld gepleegd, maar ontstaan ook de meest visionaire ideeën en de gevaarlijkste complotten. Het internet is uiteraard de grote hefboom, want de strategie tegen de hedgefund-speculatie werkt alleen als een grote groep mensen samen actie onderneemt. Dat is op allerlei vlakken toepasbaar. Als we met een paar duizend surfers de website van Binnenlandse Zaken tegelijk aanklikken, ligt die site plat. Allen daarheen.

Maar dus corona, de vrije tijd en de revolte tegen Wall Street. De grap van dit alles is uiteraard dat thuiszittende amateurs die niet op café kunnen gaan, samenspannen om de groteske Wall Street-bubbel een fameuze deuk geven. De ironie waarmee (toch vooral) de jongens en de meisjes van Reddit het systeem confronteren met zijn eigen absurditeit, is een hogere vorm van humor die geen enkele komiek of cartoonist kan bereiken. De wereld op zijn kop, niet als gimmick maar als exploot. Een bolhoedenparodie in real life, niet meer vertoond sinds Chaplin.

Straffer nog: het is zelf een virale strategie tegen de hebzuchtige speculanten die ons onder meer in de crisis van 2008 hebben gestort. En dat allemaal van thuis uit, achter de pc wegens de lockdown. Het is eens iets anders dan zijn vrouw slaan of porno kijken. Door het virus te imiteren slaat het leven terug, dat is toch een mooie gedachte. Noteer dat vaccins ook zo werken: iets kwaadaardigs nabootsen en het met zijn eigen logica kortsluiten. Opeens komt de zon erdoor en weerklinkt een Homerisch gelach. Het kan natuurlijk niet blijven duren, ook die GameStop-bubbel spat wel uiteen, maar geniet ervan.