Partij zonder leden de grootste van Nederland

Pim Fortuyn had al aangetoond dat er in Nederland een stevige voedingsbodem was voor wat ik maar gemakshalve een ‘nationaalpopulistische’ partij zal noemen. Kritisch voor de Europese unie en voor de islam. Een partij die soevereiniteit en identiteit hoog in het tricolore vaandel voert. Twee begrippen die in Nederland niets meer te betekenen hadden.

Maar de partij van Geert Wilders zou nooit de fouten maken van Pim Fortuyns LPF. Na de moord op Pim verbrokkelde en verzandde zijn partij. Er werd om zijn erfenis gebakkeleid. Politiek correct Nederland kon zijn pret niet op. Wilders zou het anders doen, en beter.

Op het moment dat Geert Wilders in 2004 brak met zijn rechtsliberale partij VVD, eiste die laatste nog wel dat Wilders zijn zetel zou teruggeven. Hij was immers niet rechtstreeks verkozen, had niet voldoende voorkeurstemmen. Maar hij behield zijn zitje in de Tweede Kamer en vormde er de eenmansfractie Groep Wilders. Dat hij geen staatssecretaris werd, speelt zeker mee. Maar ideologische geschillen maakten de breuk onoverkomelijk. De VVD vond het oké dat Turkije lid kon worden van de EU, Wilders niet. De VVD wou zich niet uitspreken tegen hoofddoeken, Wilders wel.

Op 22 februari 2006 werd dan zijn partij officieel ‘opgericht’. Partij Voor de Vrijheid. Zijn – toen nog beperkte, maar opvallend aanwezige, waar hij ook optrad – achterban, noemde en noemt Wilders ‘Vrienden van de Vrijheid’. In den beginne een blank, laagopgeleid publiek, veelal veertigers, die nooit in contact kwamen met de islam. Recent onderzoek duidt er dan weer op dat Wilders veel breder recruteert, uit alle bevolkingslagen, leeftijden en beroepsgroepen. Wilders valt niet meer weg te denken uit de Nederlandse politiek.

Vuilgebekt

Al snel bouwde Wilders een reputatie op van een ‘grote mond’. Niet verlegen om grote woorden te gebruiken, goochelt hij graag met oneliners en scheldwoorden. Zijn kiezers vinden het geweldig. Andere politici laten er zich telkens opnieuw door provoceren. 

Nederland is ondertussen gewend aan Wilders’ straffe taal. Hoofddoekjes zijn kopvodden (en daar moesten moslima’s belastingen op betalen, de kopvoddentaks was geboren). Marrokanen moeten er vooral ‘minder, minder, minder’ zijn. Premier Rutte is ‘voor de volle honderd procent medeverantwoordelijk voor de gevolgen van de terreur en islamisering van Nederland’. Alexander Pechtold (D66) een ‘zielig, miezerig, hypocriet mannetje’. De Tweede Kamer noemt hij een ‘nepparlement dat niemand vertegenwoordigt’.  

Daarbij let Wilders er goed op zijn kiezer nooit tegen de haren te strijken. Intellectuelen en politici moeten het ontgelden. Wilders is de man van het buikgevoel. En wordt op handen gedragen bij zijn achterban. 

Groei

Hoewel hij bij de tweede Tweede Kamerverkiezingen waaraan hij deelnam een opvallend lagere score neerzette, en hij ook bij zijn tweede EU-verkiezingen minder hoge ogen gooide, is zijn partij ondertussen goed ingeplant, van Maastricht tot Groningen en van Den Haag tot Hengelo.

Vooral de Provinciale Statenverkiezingen in 2011 waren een opsteker. Niet alleen werd de PVV in zijn thuisprovincie de grootste partij, de coalitie behaalde geen meerderheid in de Eerste Kamer.

En de jongste peilingen maken van de PVV de grootste partij van Nederland, met meer dan 40 zetels. De ooit machtige PvdA houdt er nog ca. negen over. De VVD zou ongeveer de helft van haar zetels verliezen en nog half zo groot zijn als de PVV.

Identiteit en soevereiniteit

Voor Fortuyn lagen Nederlanders amper wakker van soevereiniteit en identiteit. Vandaag zijn het de keywords van de Nederlandse politiek. Zelfs linkse partijen hopen stemmen te halen door die thema’s te bespelen. De uiterstlinkse SP is – net als de PVV – tegen de EU. En PvdA-leider Diederik Samsom wil een stop op de asielzoekers en pleit nu ook voor pushbacks.

Met zijn taaltje en – vooral – zijn groeiende populariteit, moéten andere partijen wel rekening houden met hem. Zelfs zijn grootste tegenstander, Alexander Pechtolt, teert er op. Meer dan op andere thema’s profileert hij zich op zijn strijd tegen Wilders en alles waar hij voor staat. Wat zijn linksliberale D66 bepaald geen windeieren legt. Wilders als quintessens van de Nederlandse politiek zeg maar.

Radicaal tegen de ‘totalitaire’ islam en radicaal tegen de al even ‘totalitaire’ EU, maakte hij van het zo verdraagzame Nederland op tien jaar tijd een ander land. Dat in 2009 maar liefst 17% van de Nederlanders kozen voor een partij die de EU wil inruilen voor de Europese Vrijhandelsorganisatie – waar IJsland, Zwitserland en Noorwegen deel van uitmaken – had voorheen niemand durven denken. Voor de PVV was er immers niemand in Nederland die de Europese Unie in vraag stelde.

Ondertussen vormt hij in dat EU-Parlement een eurosceptische fractie met o.a. het Front National en het Vlaams Belang.

Partij zonder leden

Dat Wilders het voorbije decennium zo kon overleven, is ook te danken aan zijn organisatorische inventiviteit. Liever dan een partij op te richten met overlegorganen, partijraden, leden en een interne democratie, koos hij voor een partij zonder leden. De PVV telt slechts één lid, en dat is de stichter-voorzitter, Geert Wilders himself. Zelfs zijn rechterhand Martin Bosma is geen lid.

In de provinciale staten heeft de PVV meer dan 60 verkozenen. Geen leden. In het EU-Parlement 4 parlementariërs. Geen leden. In de Tweede Kamer zetelen 15 PVV’ers. Geen leden. Dat wordt maar een saai feestje, nu de partij een decennium bestaat.

Toch worden ‘binnenkort’ alle verkozenen uitgenodigd op een ‘Dag van de gekozenen’. Niet dat er hen dan een programma wordt voorgelegd, dat ze mee mogen bepalen. Neen, het wordt gewoon een feestje. Wilders is de zonnekoning van en in zijn partij. Hij is baas. Hij bepaalt het beleid. Niemand anders. En ook dat weer vindt zijn achterban geweldig.

Maar niet heel zijn achterban. In het tienjarig bestaan moest de partij al drie afscheuringen verteren. Verkozenen in de Tweede Kamer en provinciale staten haken al eens af uit onmin. Of omdat ze niet capabel waren. Of om louche zaken uit hun verleden. De PVV komt niet los van de vloek van de Lijst Pim Fortuyn. Maar ze lijdt er minder onder, omdat er net geen leden zijn, en Wilders de touwtjes strak in handen houdt.

Uit een recent NPO-onderzoek blijkt tweederde van de huidige PVV-kiezers voor de partij te kiezen mocht Wilders er de brui aan geven. Eenderde zou zijn heil elders zoeken.

Succes

Waar is Wilders’ succes aan te danken? De huidige vluchtelingencrisis helpt hem natuurlijk een handje. Maar er is meer. Wilders’ charisma? Zijn rechttoe-rechtaanstijl? Hij zegt wat hij denkt, en met hem vele Nederlanders die niet gehoord werden door de post-68-vrijheid-blijheidgeneratie van het gidsland. 

Ideologisch is het moeilijker om een lijn te krijgen in Wilders discours. Oorspronkelijk behoorlijk conservatief-liberaal, is hij nu de grote verdediger van de sociale zekerheid. En mag er wat hem betreft zelfs meer in de sociale welvaartsstaat worden geïnvesteerd. Zijn oudere, lager opgeleide en armere kiezers steunen hem daarin dik en dun. Daarnaast blijft hij kritisch voor belastingen, voor de islam, de Europese Unie. En wil hij een sterker politie- en justitiebeleid: meer blauw op straat en iets flinkser in de aanpak van criminaliteit en straatboefjes. 

Alomtegenwoordig

Later dit jaar vinden in Nederland Tweede Kamerverkiezingen plaats. Of de PVV de verwachtingen van de polls waarmaakt en stijgt tot ca. 40 zetels (+ ca. 25) is maar de vraag. Groeien zal ze zeker doen, en de rest van politiek Den Haag kan partij noch kiezers stiefmoederlijk behandelen. Doet ze dat toch, dan voorspelt Wilders ‘opstand’. Toch geven de andere partijen aan geen coalitie te willen nastreven met de PVV.

Als ook de VVD van Mark Rutte – die volgens de polls zwaar wordt afgestraft (- 20) – de hand niet reikt naar PVV, dan heeft Nederland straks een probleem. Enkel een regering van VVD, PvdA, CDA, GroenLinks en D66 samen zou een meerderheid halen. Zonder PVV is een regering langs links of langs rechts onmogelijk.

In het huidige systeem van ‘modern koningschap’ is het de grootste partij die de formatie in handen krijgt. Zal Wilders partners vinden? Hij wil alvast niet meer aan de kant blijven staan. En met gedoogsteun aan een kabinet waar hij geen deel van uitmaakt – zoals tussen 2010 en 2012 – zal hij niet meer tevreden zijn.

Meer daarover krijgen we ongetwijfeld later vandaag te horen. Want er komt vandaag, maandag 22 februari, een groot televisie-interview op de NOS met de nieuwe God van Nederland.

Naschrift: dat interview is ondertussen te bekijken en beluisteren op de website van de NOS.

Foto: (c) Reporters.