Patenten niet opfheffen, wel produceren en exporteren

In De Standaard van 17 mei laat Groen het morele vingertje heffen door voormalig minister Magda Aelvoet. Ze verwijt de farmasector impliciet immoraliteit omdat ze weigeren de patenten op de coronavaccins op te heffen: Erst kommt das Fressen dann kommt die Moral. Is het standpunt van Groen ook de positie van de federale regering?

Wat opvalt is dat geen van de moraalridders aantoont in welke mate de opheffing van de patenten tot een snelle verhoogde productie en vaccinatie zou leiden. Slechts weinig niet-westerse bedrijven beschikken over de mogelijkheid om snel vaccins te produceren.

Complex proces

Vaccinproductie is uiterst complex. Je hebt én geschikte infrastructuur én hooggeschoolde medewerkers én voldoende aanvoer van substanties nodig. Denk aan de problemen in Seneffe om het AstraZeneca-vaccin te produceren.

In het beste geval zou het vele maanden duren vooraleer de productie kan beginnen — voor de mRNA-vaccins zelfs nog langer. Daarna volgt uiteraard nog de kwaliteitscontrole. Dit brengt dus geen soelaas in 2021. Bovendien zit de toeleveringsketen nu op zijn limieten.

De oplossing ligt in het drastisch verhogen van de productie. Het ziet er naar uit dat dit lukt. Aangenomen wordt dat er in 2021 wereldwijd al tien tot elf miljard dosissen geproduceerd zullen worden. Dit kan dankzij de goede samenwerking tussen vaccinontwikkelaars en -producenten. In de EU alleen al zijn er zowat vijftig productie-eenheden. Optimisten verwachten zelfs een surplus in 2022.

Exportverbod VS en VK

De Biden-administratie maakte net als de EU een opening om over de opheffing te spreken, meer niet. De VS zou er echter beter aan doen het exportverbod gebaseerd op de Defence Production Act op te heffen. Het Verenigd Koninkrijk heeft bijna tien dosissen per volwassenen besteld, Canada dertien. Waarop wachten die landen om het voorbeeld van de EU te volgen? De EU heeft al meer dan 200 miljoen dosissen geëxporteerd, evenveel als er in de EU aangewend zijn.

Het komt erop aan de grote geproduceerde hoeveelheden tegen kostprijs te exporteren naar de landen in ontwikkeling (via Covax). Daarmee zijn de vaccins echter nog niet toegediend. Heeft de westerse wereld al een plan om massaal logistieke steun te verlenen voor het toedienen van vaccins in landen met niet toereikende mogelijkheden?

Huzarenstukje

Opheffing van de patenten is de vruchten van onze innovatieve en voor andere toepassingen (onder andere kankertherapie) veelbelovende inspanningen uit handen geven. Meteen ontneem je zo ook de prikkel voor competitief onderzoek en investeringen. Ultiem kan nog altijd tot gedwongen licentieverlening overgegaan worden, maar het ziet er naar uit dat dit niet nodig zal zijn gezien de vele samenwerkingsverbanden die al ontstonden.

Laat ons dankbaar zijn en trots op onze onderzoekers en de vele duizenden, ook in farmaland Vlaanderen, die meewerken aan de ongezien snelle en grootschalige ontwikkeling en productie van de vaccins. Dankzij dit huzarenstukje kunnen we de pandemie verslaan.