De peilingen achter de volmachtenregering

Het zal niet het prioritaire nieuws zijn waar de modale Vlaming dezer dagen zit op te wachten, maar naast de evidente aandacht voor de mondiale gezondheidscrisis, zorgde de peiling van VTM en Het Laatste Nieuws (en van RTL en Le Soir) wellicht mee voor de donatie van volmachten aan het huidige minderheidskabinet Wilmès.

Peilingen

Maar net nu, middenin deze storm, waarover we het elders hebben viel er een peiling in de bus. Peilingen blijven degelijke thermometers voor het vaststellen van politieke trends, wat sommige critici daar ook over beweren. Buiten verkiezingstijd worden ze al heel wat moeilijker te interpreteren, maar ook in tijden van crisis geven ze signalen.

Doorbraak, (c) Ipsos

Peilingen Ipsos tot maart 2020.

V-partijen

Dat Vlaams Belang vreugde haalt uit een score van 28 procent is evident. Maar de jongste drie maand zit er nog nauwelijks winst op. Van Grieken gaf toe dat hij op nóg meer vooruitgang gerekend had. De Kamerfractie van Vlaams Belang zou met 28 procent en 26 zetels even groot worden als de hele socialistische ‘familie’. Volgens Het Laatste Nieuws zou het kiespotentieel van het VB zelfs 40 procent bedragen. Interessante vaststelling: tegenover de ca. 10 procent winst van VB (in vergelijking met verkiezingen 2019) staat ca. 5 procent verlies van N-VA. Van Grieken spreekt dus met stellige zekerheid ook kiezers van de mogelijke Vivaldipartijen aan, en niet enkel van de Vlaams-nationale concurrent.

Dat voor de N-VA de knipperlichten branden weten we al een tijdje. Daar blijft het zoeken in welke richting(en) verlies kan worden gerecupereerd. Is dat richting VB (radicaler Vlaams of meer sociale insteek), of richting centrum, waar de traditionele partijen zitten?

Meerderheid

De twee Vlaamsgezinde partijen behaalden in mei vorig jaar samen 44,2 procent van de stemmen. Bij deze maartpeiling 48,7 procent. Zelfs een status-quo op deze positie levert in zetelaantal een absolute meerderheid op langs Vlaamse kant. Maar wat koop je daarmee?

Die score van de Vlaams-nationalistische partijen is vooral van belang voor  Vlaamse verkiezingen… over vier jaar…

In het federaal parlement is er met 45 zetels een behoorlijke voorsprong op paarsgroen (24), op Vivaldi als dat er ooit zou komen (34) en op alle andere Vlaamse partijen samen (34 + PVDA). Dat is een virtueel politiek gegeven, maar binnen het federale kader geen schild tegen ‘Belgische’ keuzes, gesteund op een combinatie van Vlaamse minderheid en francofone meerderheid. De restregering-Wilmès vertegenwoordigt slechts 38 van de 150 zetels, maar ploegt voort. Nu ook met volmachten.

Traditionelen

De traditionele partijen hebben weinig reden om euforisch te doen. Ze schommelen allemaal rond de 10 procent. Dat was drie maand geleden niet anders. Die terugval is al erg lang aan de gang en blijft structureel. Niet één ervan kruipt recht.

Structureel lijk ook de winst van de PVDA, weliswaar met een veel beperkter kiespotentieel van ‘maar’ 18,5 procent.

De partij die zich het meest zorgen moet maken is Groen, dat in vergelijking met 2014 geleden de grootste verliezer van de peiling is. En met nog amper 8,8 procent van de kiezers achter zich de zevende en kleinste partij van Vlaanderen zou worden.

Bijna een derde van de zetels in het federale parlement (45/150 zetels) komt zo in handen van de radicale of extreme partijen. Blijven VB en PVDA buitenspel, dan wordt het politieke speelveld verkleind naar 105 zetels.

Poppoll

Naast de partijpeiling stelde Ipsos ook nu de vraag ‘wilt u dat de genoemde politicus een rol speelt, ja of neen’? Ook in Corona-tijden niet onbelangrijk, toch?

Het gaat om informatie die voorzichtig te hanteren valt. Het lijstje met voorgelegde namen is selectief, de vraag erg flou (wat is ‘een rol spelen’?). Het tijdstip van de bevraging lag nog in de wat vroegere fase van de coronacrisis. En het is zeer de vraag hoe groot het aantal respondenten is dat de politici kent, of weet tot welke partij ze behoren. Toch zijn er ook hier trends, die hun betekenis hebben.

De winnaars

Tom Van Grieken kruipt in de poppoll van de twaalfde plaats naar de zesde stek. Niet minder dan 41 procent van de ondervraagden wil dat Van Grieken ‘een rol speelt’.

Ook de N-VA mag best tevreden zijn. De partij bezet de top-drie van de populairste politici: Bart De Wever zou voor 57 procent van de bevraagden een rol moeten spelen. Theo Francken (52) en Jan Jambon (46) volgen op twee en drie.

Ze worden gevolgd door CD&V’ers Hilde Crevits (43) en Koen Geens (42, van plaats 8 naar 5), die zoals te verwachten viel goed standhoudt na de breuk met Magnette, eind februari. Ook nieuwkomer Coens wint zeven plekken in de stand (van 19 naar 24 procent). Sammy Mahdi, een voorstander van Vivaldi, zakt zes plaatsen en blijft hiermee nog net in de top-30. Lang zal dat niet meer duren.

Conner Rousseau (sp.a) staat met een + 5 op de twintigste plaats (23 procent, van plaats 26 naar 20) en passeert hiermee voorgoed John Crombez (gezakt van 17 naar 21).

De verliezers

Vier liberale toppers (Bart Somers, Alexander De Croo, Maggie De Block en Bart Tommelein) handhaven zich in de top-20, met een score van om en bij de 40 procent. Alleen Maggie De Block – mede door de Corona-crisis – wist in de rangschikking in de top-30 een sprong vooruit te maken (van 14 naar 9).

En de glunderige voorzitter Gwendolyn Rutten? Die wordt de grootste verliezer binnen de poll. Ze tuimelt van de 14de naar de 22ste plaats. Haar puberaal en bijna spottend tweetje met Bouchez wekte in Coronatijd alleen maar woede op.

Meyrem Almaci, op de achtergrond van datzelfde tweetje zo mogelijk nog  clownesker aan het zwaaien, is blijkbaar niet onder de indruk van de politieke fade-out van haar partij. Haar achteruitgang (van 27 naar 24 procent, nu op de 19de plaats) bevestigt dat Groen nu de kleinste partij van Vlaanderen is. Overigens zakt haar federale collega nog wat verder weg. Kristof Calvo werd de op een na grootste verliezer in de top-30 en zakt van de 19de naar de 25ste plaats.

Waalse toppers?

In het licht der federale doeningen is er nóg een grote verliezer. Met stip de grootste achteruitgang in de Vlaamse poppoll is er voor Paul Magnette, gezakt van 38 naar 27 procent. Ook Wilmès (24ste, en één plek verlies) en Georges-Louis Bouchez (30ste en laatste) kunnen in Vlaanderen voorlopig op weinig naamsbekendheid en populariteit rekenen.

Er is iets vreemds aan de gang in Wallonië. Aan Franstalige kant verliezen alle toppers. Die achteruitgang is ook daar het grootst voor Magnette (-10 procent). Een kwart van de Franstaligen wil dat ook Francken een rol speelt. Een op vijf wie ook Jambon wel zitten.

‘Les francophones à gauche, la Flandre à droite,’ schrijft Le Soir na haar peiling van begin maart. Het is een titel die goed samenvat wat de grote politieke kloof in dit land is. Elke verkiezing, elke peiling ook, toont aan dat dit land niet meer werkbaar is. Niet politiek, niet cultureel, niet sociaaleconomisch.