Peter Mertens (PvdA): ‘VS bereiden ook militaire oorlog tegen China voor’

In een interview met het Franse progressieve online-medium Le Vent Se Lève slaat PvdA-topman Peter Mertens een heel wat radicalere toon aan dan in de Belgische media; zelfs voor zijn doen. Misschien hoopt hij daardoor Franstalige landgenoten te charmeren. ‘De Verenigde Staten verklaarden de economische oorlog aan China’, stelt de algemeen secretaris van de extreemlinkse partij. ‘Ik gebruik het woord oorlog bewust: de handelsoorlog bereidt de militaire oorlog voor.’

Rijkere BRICS

Mertens situeert de actie in het kader van het toegenomen gewicht van de uitgebreide BRICS-landen, met daarbij niet meer alleen Brazilië, Rusland, India, China en Zuid-Afrika. Sinds augustus 2023 zijn er immers nieuwe leden: Argentinië, Saoedi-Arabië, Iran, Ethiopië, Egypte en de Verenigde Arabische Emiraten. Mertens wijst erop dat hun gezamenlijk bbp groter is dan dat van de G7.

De Antwerpse politicus verwacht dat de BRICS-landen een tegengewicht kunnen vormen tegen de hegemonie van de VS. Hij verwijst naar de tijd dat de Verenigde Staten de niet gebonden landen ‘vernietigde’ door ze met schulden te overladen. ‘Nu is de situatie anders, vooral vanwege het economische gewicht van China’, zegt hij.

Tegen sancties

De PvdA-politicus verzet zich fel tegen de sancties tegen Rusland na de oorlog tegen Oekraïne. ‘De landen van het mondiale Zuiden weten heel goed dat economische sancties daden van economische oorlogsvoering zijn’, poneert hij.

Mertens verwijst naar enkele gebeurtenissen, die volgens hem hebben geleid tot diepe verdeeldheid tussen de BRICS en het Westen. De eerste is de Irak-oorlog in 2003: ‘illegaal en gebaseerd op een leugen’ (…) ‘In het Midden-Oosten, Afrika, Latijns-Amerika en Azië was dit een belangrijk scharniermoment’, weet Mertens.

De financiële crisis van 2008 vormt volgens hem het tweede cruciale moment: ‘Die dwong ons in Europa de banken te redden met overheidsgeld. Voor de landen in het Zuiden was de crisis nog dieper en toonde ze de kwetsbaarheid van de hegemonie van de Amerikaanse dollar, waarrond alle internationale handel is georganiseerd.’

Hegemonie via SWIFT

‘De BRICS waren ook geschokt toen de VS eisten om Russische banken uit het SWIFT betalingssysteem te weren’, zegt Mertens. ‘Ze beseften dat hen dat ook kon overkomen.’ Brazilië, Rusland, India, China en Zuid-Afrika willen volgens hem handeldrijven ‘op een andere basis dan die van het neokolonialisme, door een financieel systeem op te zetten dat betalingsalternatieven voor de dollar biedt’. Dat zou gebeuren door een investeringsbank onder leiding van Dilma Rousseff, de voormalige president van Brazilië. Mertens: ‘Uiteraard blijft de dollar hegemonisch, maar hier vormt zich toch een nieuwe situatie.’

Hij waarschuwt dat Europa voorzichtig moet zijn in zijn houding tegenover de BRICS. Hij verwijst onder meer naar de Amerikaanse druk op de Nederlandse premier Mark Rutte over het stopzetten van de levering van halfgeleiders door het Noord-Brabantse bedrijf ASML aan China. ‘De VS willen Europa meesleuren in een handelsoorlog met China’, denkt hij.

Geen progressief blok

India en China hebben onderlinge problemen. India wordt geleid door een zeer rechtse minister-president Narendra Modi. Saoedi-Arabië is een dictatuur. Mertens beseft dat de BRICS geen progressief blok vormen, maar dat hoeft ook niet.

‘Geen enkele waarde verenigt de BRICS’, oordeelt de PvdA’er. ‘Het is een strikt pragmatische associatie van landen, want zo werkt de wereldorde. Links denkt vaak verkeerd in termen van moraliteit en “waarden”. Maar het imperialisme en de anti-imperialistische krachten denken niet in zulke termen, maar eerder in die van politieke en economische macht. BRICS is geen links project, maar een pragmatisch, dat erop gericht is de belangen van de leden te dienen, door een alternatief te creëren voor de dollar en het Internationale Monetaire Fonds en door de Zuid-Zuidhandel te bevorderen.’

Al bij al blijft de PvdA-topman naar zijn eigen maatstaven optimistisch. Want:  ‘Ik denk dat de Verenigde Staten er niet in zullen slagen de opkomst van China te beteugelen.’